Retrospektiva Dragana Rakića u Kući legata
Izložba Dragana Rakića “Jedan, one, uno, ein”, koja obuhvata umetnost, istraživanja i aktivizam tog umetnika u periodu od 1989. do 2009. godine, biće otvorena 30. marta u Kući legata u Beogradu, nakon što je premijerno predstavljena 2016. u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine u Novom Sadu, a potom u Gradskom muzeju u Somboru.
Retrospektivna izložba Rakića (1957-2009) ima veliku završnicu u Beogradu, kao trećem značajnom radu za tog umetnika, jednog od osnivača Asocijacije Apsolutno, a kasnije VacuumPacka.
Namera i potreba retrospektive, kao i pratećeg monografskog kataloga, jeste istorizacija, svojevrsna muzealizacija umetnosti, umetničkog rada i delovanja Rakića, njegovih istraživanja i aktivizma.
Kroz analizu četiri problemske celine, uz biografiju i bibliografiju umetnika, izložba pruža uvid u hronologiju delovanja Rakića - najpre kao jednog od najznačajnih predstavnika nove skulpture u Vojvodini; zatim kao aktivnog člana produkcije Asocijacije Apsolutno; te kao pokretača i člana produkcije VacuumPack radionice, ali i kroz pedagoški rad na Akademiji umetnosti u Novom Sadu.
Urbus Quadratus, 1989, instalacija: zemlja, pesak, voda, 200x200 cm, blizina Železničke stanice, Novi Beograd
Prema navodima samog Rakića, umetnost ga je zainteresovala u 23-24. godini života, a presudio je period odrastanja i sazrevanja u Beogradu, kao i uticaj tada jedinstvene umetničke scene 80-ih godina.
“Crtanje sam počeo da učim u Šumatovačkoj, bez ikakvih ambicija za upis na Akademiju. Nakon toga dolazi Akademija, ali mene ustvari sve vreme privlači želja da pripadam tadašnjoj novoj likovnoj sceni, da se družim i razgovaram sa umetnicima koji su je činili. Oko SKC-a se tada okupljala perjanica ‘nove slike’ – Mileta Prodanović, Vlasta Mikić, DeStil Marković, pa kasnije začetnici naše savremene skulpture, Srđan Apostolović, Zdravko Joksimović i drugi, sa kojima sam se susretao na tribinama i spontanim razgovorima. Oni su tada bili praktično izopšteni sa beogradske Akademije koja je bila i ostala veoma konzervativna. U potrazi za sličnom ekipom, na novosadskoj Akademiji 1985-1988, upoznajem Rastislava Škuleca i Zorana Pantelića, sa kojima počinjem grupno delovanje”, naveo je Rakić u intervjuu za časopis ZA! (br. 2, KC “Laza Kostić”, Sombor, februar 2007) .
Iz ciklusa Potraga za svetim gralom, 1989. ulje na platnu, 200x200 cm
Prema navodima mr Suzane Vuksanović, muzejske savetnice MSUV, koja je sa kolegom Čedomirom Janičićem iz Gradskog muzeja u Somboru kustoskinja i autorka izložbe, Rakićeva ikonografija je uključivala identifikaciju i interpetaciju onih tema i sadržaja koji vode spoznaji tajnih stvari koje se ne mogu odmah iščitati.
Rakić je za svoju umetnost (do Asocijacije Apsolutno) koristio više različitih ikonoloških metoda i pristupa: narativni, simbolički i redukcionistički, kao i metod simulacije - od “pokušaja spuštanja neba pomoću ogledala u projektu Urbus Quadratus (1989) i upisivanja kruga u kvadrat u akciji Forma metafora (1990-91), preko Budućnosti (1992), rada koji kao da stoji po strani od izvedenih ciklusa, ‘sastavljen’ od medicinskih pomagala iz lekarske ordinacije i sata koji meri vreme unazad, paradigmatičnog kako za vreme u kome je nastao, tako i za sadašnji trenutak, do praćke sa municijom u vidu kamenja i hleba (Deset, 1992-94) ili luka sa napetom&neodapetom strelom i neonskim slovom A pričvršćenima za zid (One, 1994)”, navela je Suzana Vuksanović.
“Mitsko, metaforično i metafizičko sadržano je u broju 1, kao početku sveta, ali i slovu A, kao prvom glasu. Veza između stvarnosti i nestvarnosti, put između racionalnog i iracionalnog postavlja umetnost (...) Jedan od savremenih pitagorejaca,čija operativa se više svodi na pojam laboratorijskog nego klasičnog ateljerskog rada, Rakić je uvodio gledaoca u skoro naučno istraživanje urbane prostornosti…”, navela je Suzana Vuksanović u tektu “Kosmičko, uzvišeno i univerzalno u delu Dragana Rakića” u katalogu izložbe.
Deset, iz ciklusa Brojevi, 1992–1994. drvo, kamen, hleb, metal, guma, cirada, 190x230x145 (21) cm
Rakić i Apsolutno, kako je naveo Kristian Lukić, proizveli su nekoliko radova koji se mogu smatrati pionirskim istraživanjima na ovim prostorima.
“Uopšte, Apsolutno je imalo razvijen tzv. art research aspekt (umetničko istraživanje) – istraživanje određenih fenomena i predstavljanje rezultata na više nivoa i medija (video-dokumentacija, fotografije, tekstovi, publikacije...) u vremenu kada art research još uvek nije klasifikovan kao žanr u umetnosti. Rad The Greatest Hits iz 1997. je takođe među prvim radovima u oblasti tzv. art & science, posebno u sferi medicinskih i bioloških nauka ... Sredinom 90-ih je participativna i angažovana umetnost bila daleko od mejnstrima, posebno u Srbiji, a postojalo je uverenje da će angažovanost u umetničkim projektima zaista nešto promeniti, što je delimično i tačno jer je angažovana umetnost u Srbiji (i Apsolutno) imala određenu težinu i artikulaciju kako bi Miloševićev režim bio promenjen. Na kraju se naravno ispostavilo da se uklanjanjem jednog čoveka, a zadržavanjem ostalih aktivnih učesnika tog sistema, sistem ne može promeniti, čemu smo svedoci i danas jer su većina aktera protiv kojih je Raka aktivno delovao, danas ponovo na vlasti, na istom mestu na kome su bili pre nekih petnaest godina”, naveo je Lukić u tekstu “Umetnička istraživanja Dragana Rakića” u katalogu izložbe.
Jedan, iz ciklusa Brojevi, 1992‒1994. pleksiglas, strele, olovke u boji, 2x(70x120 cm)
Kod Rakića se, prema navodima Čedomira Janičića, primećuje trajna neagresivna taktika prevazilaženjem kroz prilagođavanje umesto zahteva za ukidanjem.
“To se možda više vidi u njegovoj ličnosti nego u njegovoj umetničkoj ostavštini. Posvećen a ne fanatičan, disciplinovan a ne totalitaran, efikasan a ne šematizovan, etičan a ne puritanizovan, Dragan Rakić je, po tome, i ne samo po tome, neobična ličnost po sebi već vredna čuvanja od zaborava ili, još gore, besmislenih uopštavanja. Postojanost njegove umetničke pojave umnogome prevazilazi incident ili neki drugi ishitreni odgovor na doba u kom je radio i stvarao. Kompleksnost njegovih interesovanja i strpljenje koje imao u atmosferi neprekidnog zahteva za automatskim društveno-aktuelnim reakcijama, jesu osobine koje njegov doprinos svrstavaju pre u jedan poseban oblik osujećenog mejnstrima – očekivanog nivoa da nije bilo opšte devastacije – nego u pokušaje politički inspirisane avangarde”, naveo je Janičić u tekstu “Dragan Rakić: Umetnik, mentor, aktivista”.
Rođen 1957. u Sonti, rakić je završio Stomatološki fakultet i Višu pedagošku školu u Beogradu (odsek za restauraciju i konzervaciju) 1987. Diplomirao je 1989. i magistrirao 1997. na slikarskom odseku Akademije umetnosti u Novom Sadu.
Od 1983. godine aktivno je izlagao na izložbama u zemlji i inostranstvu.
Sa kolegama je 1993. osnovao Asocijaciju Apsolutno koja deluje u polju medijskog pluralizma, realizujući umetničke intervencije u Beču, Berlinu, Amsterdamu, Njujorku, San Francisku, Hirošimi, Vroclavu, Moskvi…
Rakić je 2006. godine osnovao i aktivno učestvovao u radu Kreativne radionice VacuumPack iz Sombora.
Bio je od 1992. godine predavač na Akademiji umetnosti u Novom Sadu, na kojoj je osmislio i pokrebuo 2008. godine predmet Digitalna slika.
Preminuo je 2009. u Novom Sadu, a sahranjen je u Somboru, u kojem je živeo i radio.
Izložbu u Kući legata otvoriće Mileta Prodanović. Javno vođenje kroz izložbu najavljeno je za 14. april u podne, kada će o koncepciji i izabranim izloženim radovima govoriti Suzana Vuksanović i Čedomir Janičić, autori i kustosi izložbe.
Izložba će biti otvorena do 15. aprila, a organizovana je u partnerstvu MSUV-a, Gradskog muzeja u Somboru i Kuće legata.
(SEEcult.org)
