Slavljenički, 20. Motovun

Motovun film festival proslaviće od 25. do 29. jula dve decenije postojanja, a u glavnom programu jubilarnog izdanja najavio je dvadesetak filmova kojima ponovo pokušava da poveže geografske, ali i estetske i autorske krajnosti. Uz filmove iz Islanda, zemlje-partnera, 20. Motovun prikazaće i selekciju Izopačena umetnost 2.0 koja istražuje nove tendencije ograničavanja slobode umetničkog izražavanja, a najavio je i muzički program koji će prvi put biti održan na glavnom trgu, uz riječki bend Let 3 i slovenački Laibach.  

Filmovi u glavnom programu donose priče iz gruzijskih vrleti, argentinske provincije, francuskog visokog društva, vesterna koji se događa u šumama Bugarske, pa čak i film koji je prvi put ikada snimljen na samom motovunskom festivalu – “Kratki izlet” Igora Bezinovića, koji je upravo prikazan u takmičarskim programima 24. Festivala evropskog filma Palić i 64. Pulskog filmskog festivala.

Selektori 20. Motovuna Jurica Pavičić i Milena Zajović osmislili su glavni program, uključujući 11 filmova u trci za nagrade, kao balans između najvećih atrakcija velikih svetskih festivala, poput filma “Trg” švedskog reditelja Rubena Ostlunda, dobitnika Zlatne palme ove godine u Kanu, i s druge strane – malih i gotovo nepoznatih, a izvrsnih filmova, poput “Pravog momka za Mary” Darrena Thorntona ili filma “Rastroj” Kasije Adamik. Među žanrovskim filmovima, selektori izdvajaju epski vestern “Brimstone” Martina Koolhovena, te bizarni triler “Bar” Álexa de la Iglesije. Tu su i filmovi velikih autorskih imena kao što su Claire Denis (Umereno oblačno sa sunčanim razdobljima) i Agnieszke Holland (Tragovi), ovogodišnje dobitnica nagrade Maverick za beskompromisno širenje filmskih granica, ali i kultnog queer provokatora Brucea LaBrucea (Mizandristice), koji je najavljen kao jedan od gostiju 20. Motovuna.

Trg

U programu su dva filma vezana uz Istru i Motovun – uz “Kratki izlet” Bezinovića, koji je delimično snimljen upravo na MFF-u, a svetsku premijeru imao je u Roterdamu, najavljen je i “Beliberi” Tee Lukač iz Srbije, snimljen u produkciji Fakulteta dramskih umetnosti u Beogradu na nekoliko istarskih lokacija, otkrivajući da se ne radi samo o regiji Livija Morosina i Gustafa, već i o najtvrđoj bazi fanova Dzastina Beibera, čiju neobičnu supkulturu prikazuje.

Nemali broj filmova bili su hitovi sezone u svojim zemljama, poput španskog krimića “Gnev mirnog čoveka” Raúla Arévala, koji je osvojio najvažnije nacionalne domaće nagrade, ili filma “Heartstone” islandskog redatelja Guðmundura A. Guðmundssona, koji se smatra jednim od najboljih debija islandskog filma.

Najavljeni su i “Vestern” Valeske Grisebach, rumunski “Udarne vesti” Iulie Rugină, izraelski “Sveti zrak” Shady Srour, “Aritmija” ruskog reditelja Borisa Khlebnikova…

Gotovo polovinu filmova u programu jubilarnog Motovuna režirale su žene, ali nijedan od njih, kako je izjavio Pavičić na nedavnoj konferenciji za novinare, nije izabran zbog političke korektnosti, već zbog kvaliteta.

Među njima je i rediteljka Agnieszka Holland, jedna od retkih filmskih autora, a kamoli autorki iz nekadašnjeg Istočnog bloka, a današnje Istočne Evrope, koja je uspela da se etablira van domaćih - u njenom slučaju, poljskih granica, prebrodi tranziciju i uspešno spoji filmski istok i zapad.

U godini kada je nagrada Maverick prvi put dodeljena ženi, i u vremenu kada su žene probile “staklenu zavesu” koja je režiju činila “muškim” zanimanjem, Motovun je, kako je naveo Pavičić, “srećan što su ta vremena iza nas”.

Tragovi, Agneška Holand

Među atrakcijama jubilarnog MFF-a je i svetska premijera dokumentarca o hrvatskim domoljubnim pesmama 90-ih “Glasnije od oružja” nagrađivanog autora Miroslava Sikavice, koji će biti prikazan 26. jula u glavnom programu.

Stop the War in Croatia, Hrvatine, Čavoglave, Bože čuvaj Hrvatsku… pesme su čijih se stihova mnogi dobro sećaju, uz neretko stezanje u grlu, naveli su organizatori, podsećajući da su ratne 90-te obeležile bombe, avioni, puške i tenkovi, koji su u svakodnevicu ulazili i preko radija i televizije, kroz note kojima su jedni opisivali košmar u kojem su se našli, a drugi potvrđivali svoju političku lojalnost. U to vrijeme brojni bendovi, pevači i kompozitorei posvetili su svoju muziku podizanju borbenog morala u državi, a nacionalna radio-televizija pesme je smatrala važnim oblikom političke borbe, pa ih je naručivala, financirala, snimala i intenzivno emitovala. I 20 godina nakon završetka rata, njegov saundtrek još uvek izaziva pozornost, budi emocije, ali i kontroverze, naveli su organizatori MFF-a povodom premijere filma “Glasnije od oružja”, nastalog u produkciji FACTUM-a. O hrvatskoj muzici 90-ih u tom dokumentarcu govore tadašnji akteri i živi svedoci poput Josipe Lisac, Zrinka Tutića, Jasenka Houre, Vere Svobode, frontmena grupe Opća opasnost - Pere Galića, Josipa Ivankovića, Sandre Kulier…

Glasnije od oružja

Uz najnoviji Sikavičin dokumentarac, publika će moći da pogleda i njegov kratkometražni film “Zvir”, nagrađen posebnim priznanjem u Kanu 2016.

Glavnu festivalsku nagradu - Propeler Motovuna, za koju konkuriše 12 filmova, dodeliće žiri koji čine ruska aktivistkinja i umetnica Masha Alyokhina, bivša članica grupe Pussy Riot, književnica Rumena Bužarovska iz Makedonije, filmska producentkinja Anna María Karlsdóttir iz Islanda, filmski redatelj Hrvoje Hribar, smenjeni direktor HAVC-a, te pozorišni reditelj Oliver Frljić, takođe iz Hrvatske.

Masha Alyokhina poznata je motovunskoj publici po dokumentarnom filmu o hapšenju članica pank-rok feminističkog kolektiva Pussy Riot 2012. godine i dvogodošsinjoj kazni zatvora na koju su bile osuđene pod optužbom za “huliganizam motivisan verskom mržnjom”, zbog performansa u moskovskoj ckrvi i pesama protiv Vladimira Putina. Makedonska spisateljica Rumena Bužarovska, jedno od najvažnijih literarnih imena savremene regionalne, ali i evuropske književne scene, poznata je i kao gorljiva politička aktivistkinja i učesnica makedonske Šarene revolucije. Anna María Karlsdóttir je veteranka islandske filmske produkcije, a bila je članica Upravnog odbora Skandinavskih filmova, direktorka Rejkjavik film festivala i predsednica UO Islandske filmske i TV akademije. Frljić i Hribar prošlih su godina punili stranice medija u Hrvatskoj i šire, zbog njihovog rada su se vodile žestoke političke debate i bili su izloženi teškim napadima, a u Motovun, kako ističu organizatori, dolaze pre svega kao umetnici koji su i sami doprineli stvaranju tog istarskog festivala, učestvujući u njegovim programima ranijih godina.

Masha Alyokhina

Uz glavni program, najavljena su i dva prateća programa – Island, zemlja partner (Istrand) i Izopačena umetnost 2.0.

“Na Islandu ljudi neretko veruju u vilenjake, a u Istri vekovima žive legende o dobrim divovima i sigurni smo da će spoj te dve bajkovite zemlje napraviti dobar program”, izjavio je direktor MFF-a Igor Mirković, najavljujući retrospektivu islandske kinematografije – “najmanjeg evropskog filmskog diva”, karakteristične po atmosferi izolovanog severa, po junacima koji su često samotni osobenjaci koji se bore sa unutrašnjim demonima, okolinom i prirodom, te po apsurdnim i crnim humorom na tragu radova kultnog finskog redatelja Akija Kaurismäkija.

U saradnji sa Islandskim filmskim centrom, islandskim Ministarstvom spoljnih poslova i Visit Islandom, na motovunsko brdo stižu brojna poznata imena islandske kinematografije, počev od oca islandskog filma, Fridrika Thór Fridrikssona, čija bogata i raznovrsna karijera obuhvata više filmskih rodova i proteže se od ranih 80-ih, do Rúnara Rúnarssona, čiji je film “Vrapci” osvojio nagrade na festivalima u San Sebastijanu i Varšavi, a nastao je u koprodukciji sa Hrvatskom.

Na motovunsko brdo popeće se i najpoznati islandski glumac, Ingvar Eggert Sigurdsson, četvorostruki dobitnik nagrada Eda i Evropske filmske akademije, koji igra glavnu ulogu i u filmu “O konjima i ljudima”, pomaknutoj crnohumornoj komediji koja je takođe deo filmskog programa   Islanda, najređe naseljene evropske zemlje (300.000 stanovnika, od čega je dve trećine u Rejkjaviku) poznate, između ostalog, i po tome što je jedina na svetu koja je svoje bankare nakon finansijske krize 2008. poslala ravno u zatvor.

O konjima i ljudima

Program Island: mala zemlja, veliki filmovi, kako navodi selektor Mike Downey, uključuje i starije eksperimentalne filmove, kratke filmove koji su poharali filmski svet, eklektični niz dokumentaraca koji prikazuju islandsku kinematografiju ne samo kroz izbor savremenih radova, već i kroz neke od klasika koje nije moguće nigde drugde pronaći.

Prateći program Izopačena umetnost 2.0 istražuje nove tendencije ograničavanja slobode umetničkog izražavanja u kojima autoritarni režimi i ekstremni konzervativci nameću kriterijume po kojima je neka umetnost prihvatljiva, a neka druga ne. Taj program uključuje desetak filmova koji govore o zatvorenim i zabranjenim umetnicima, umetnicima u otporu, kao i okrugli sto u koji će se uključiti učesnici iz 12 zemalja.

“Dolaze nam umetnici i aktivisti od Turske, preko naših prostora, sve do Mađarske, Poljske i Albanije, koji će u otvorenom dijalogu tražiti odgovor na pitanje - postoji li u današnjem svetu još uvek neupitna sloboda umetničkog izražavanja, i kako taj temelj demokratskog društva zaštititi od ideologizovanih nasrtaja”, najavio je Mirković.

Među filmovima u programu Izopačena umetnost 2.0 je i potresan nagrađivani dokumentarac “Dubina dva” Ognjena Glavonića iz Srbije o masovnoj grobnici kosovskoh Albanaca u Batajnici i zataškavanju zločina, zatim “Ai Weiwei: Lažni slučaj” Andreasa Johnsena iz Danskei “Proces: Rusija protiv Olega Sencova” Askolda Kurova.

Osim filmskog, 20. MFF nudi i muzički program koji će prvi put biti održan na glavnom motovunskom trgu.

Festival će otvoriti provokativni bend Let3, nakon projekcije argentinske komedije “Počasni građanin” (Mariano Cohn, Gastón Duprat). Brkati riječki rokeri vraćaju se na MFF deset godina nakon što se u kasnonoćne sate s motovunskih zidina uživo orilo “Kurcem u čelo”. Sada se vraćaju sa prošlogodišnjim albumom “Angela Merkel sere”.

Prema najavi organizatora, Damir Martinović Mrle priprema sa pevačicom Ivankom Mazurkijević i posebno iznenađenje za publiku 28. jula, kada će biti prikazan film “Tuvalu” nemačkog reditelja Veita Helmera sa uživo izvedenom muzikom posebno komponovanom za tu priliku. Reč je o savremenom nemom filmu - posveti pionirima pokretnih slika, koji je prikazan u Motovunu 2000. Povodom jubileja MFF, Damir Martinović Mrle i Ivanka Mazurkijević komponovali su novu muziku za taj film koju će izvesti uživo u pratnji četvoročlanog benda, uz poziv publici da se priključi nesvakidašnjem filmsko-muzičkom događaju.

Poslednje minute jubilarnog Motovuna publika će 29. jula doživeti uz slovenački Laibach, koji je upravo objavio novi album “Also sprach Zarathustra” (Mute), prvi posle “Spectre” iz 2014. Publika će imati priliku da vidi Laibach i na velikom platnu - u muzičkom dokumentarcu “Dan oslobođenja” o istorijskom nastupu tog benda u Severnoj Koreji.

Kako je ranije saopšteno, najstarija nagrada Motovuna, Pedeset godina, dodeljena je reditelju Bogdanu Žižiću, koji se i u svojim veteranskim godinama bavi potisnutim kontroverzama društva, pa je tako u filmu “Damnatio memoriae” dokumentovao najsveobuhvatniju sliku uništenih spomenika pokreta otpora u Drugom svetskom ratu, a poslednjim filmom “Jasenovački memento” vratio se temi ustaškog logora smrti, ovoga puta prikazujući hroniku zločina. Nagrada je dodeljena Žižiću kao jednom od najvećih i najplodonosnijih dokumentarista i jednom od najnagrađivanijih domaćih filmskih autora uopšte za izdržljivost unutar kinematografije koja nikad nije mazila svoju decu, te kao “počast celoživotnom maratonu ka zlatnom jubileju u uslovima u kojima je, osim ljubavi i strasti prema filmu, nužno imati i veliku snagu volje”. Takođe, dodeljena mu je za kontinuirani rad duži od pola veka, koji je primer “velike gladi za istinom u društvu u kojem istorijske činjenice vrlo lako bivaju izvrdane i odbačene”.

Povodom jubileja, MFF ima i rođendansku želju, a to je da odene ovogodišnje volontere festivalskim majicama, kao znak priznanja za njihov predan rad. Festivalske majice tradicionalna su uniforma volontera MFF’a još od 1999. godine, a budući da “stanje u državi nije bajno i novca nema”, publika je pozvana da pomogne prilozima preko Indiegogo kampanje “Majica za rođendan” (T-shirt for Birthday). Svaka donacija biće nagrađena prigodnom nagradom - od zdravice čašom najboljeg motovunskog vina, preko profesionalnog fotografisanja na srednjovekovnim zidinama, do najukusnijeg istarskog ručka i drugih pogodnosti.

“Prošle godine – prvi puta IKADA – naši su volonteri ostali bez majica! Okrutna recesijska vremena i stalno kresanje budžeta učinili su da festivalski proleteri ostanu goli i bosi. Antifilmska klima i divlji kapitalizam ostavili su naše junake golih leđa, a neprilično je, da volonteri razodeveni, bez festivalske majice staju na branik tradicionalnih motovunskih vrednosti. Kako se više nikada ne bi ponovila sušna prošla godina, darujte našim volonterima za festivalski rođendan majice, i oni će biti još ljubazniji, još uslužniji, još bolji”, poručili su organizatori jubilarnog Motovuna, koji ima stotinak volontera starosti od 17 do 25.

Zahvaljujući saradnji sa Hrvatskim Telekomom, započetoj pre pet godina, posetioci 20.MFF-a imaće priliku da uživaju u novim tehnologijama kao što su VR filmovi i igranje PlayStation 4 Pro.

Prosle godine glavna nagrada 19. Motovuna pripala je irsko-kubanskom film “Viva” Paddya Breathnacha, posebno priznanje dodeljeno je ruskom filmu “(M)učenik” Kirila Serebrenjikova, dok je nagradu žirija FIPRESCI odneo film “Dobra žena” Mirjane Karanović.

Festivalski sajt je motovunfilmfestival.com, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org

(SEEcult.org)