Svet u malom
Međunarodni festival etnološkog filma (MFEF) u Beogradu predstavlja od 10. do 14. oktobra 58 filmova u takmičarskom, informativnom i studentskom programu, od kojih se mnogi bave problemima današnjice, a kao i prethodnih godina, Selekciona komisija je konstatovala veliku neusaglašenost kvaliteta i kvantiteta filmova domaće i inostrane produkcije.
Selekciona komisija 26. MFEF-a, koji će svečano biti otvoren 10. oktobra u Etnografskom muzeju, pogledala je ukupno 160 pristiglih filmova iz više od 30 zemalјa, od kojih su 42 bila domaća, a predložila je za prikazivanje 22 filma u takmičarskom programu, 27 u informativnom i devet u studentskoj kategoriji. Filmovi su odabrani na osnovu kriterijuma koji se, između ostalog, odnose na težnju vraćanja MFEF-a izvornim idejama i principima, tj. doslednijem sprovođenju žanrovskog opredelјenja ka što čistijem etnološkom i antropološkom filmu, te filmskom estetikom, odnosno kvalitetom na koji je određena tema uobličena filmskim jezikim, koliko je filmski pismena, jasna, snimatelјski dobro urađena, dopadlјiva na planu montažnog ritma...
Prema navodima Selekcione komisije, veliki broj filmova, koji se mogu svrstati među antropološke, opisuju politički kontekst vremena u kojem živimo i imaju angažovani karakter u smislu borbe za lјudska prava, sa posebnim akcentom na probleme identiteta. Pristiglo je i mnogo filmova koji se bave preispitivanjem rodnih uloga i seksualnosti u različitim etničkim i religijskim zajednicama, sa analitičkim pristupom prema odnosu društva, religije i porodice prema pojedincu drugačijeg seksualnog opredelјenja.
Selekciona komisija zaključila je i da je “prisutna velika neusaglašenost kvaliteta i kvantiteta filmova domaće i inostrane produkcije”.
“Ogromna većina inostranih filmova zadovoljava sve standarde profesije i pruža izvanredan filmski izraz. Nasuprot tome, u slučaju domaćeg filma selekcija se susrela sa neadekvatnim pristupom značajnim temama, potpunim odsustvom filmskog izraza i kinematografskih sredstava i nedovršenošću strukture ostvarenja. Takođe, bilo je i filmova koji su u potpunosti odgovarali zahtevima u smislu filma kao umetničkog izražajnog sredstva i njegove estetike, ali su po izboru tema značajno odstupali od žanra Festivala”, navela je Selekciona komisija, koju su činile doktor etnologije-antropologije Ljilјana Gavrilović, vanredna profesorka na Filozofskom fakultetu u Beogradu i naučni saradnik u Etnografskom institutu SANU, te muzejski savetnik Vesna Dušković.
Prema navodima Selekcione komisije 26. MFEF-a, primetna je i vrlo izražena tendencija angažovanih političkih i fimova sa socijalnom tematikom, koji se bave problemima emigracije, političkog egzila, problema gej populacije u sredinama sa izrazitom religioznom tradicijom, položaja dece u afričkim zemljama…
Domaća produkcija, kada se razmotre etnološki i antropološki aspekti prispelih filmova, teži jednim delom rekonstrukcijama onog što se smatra tradicijskom kulturom, a s druge strane etnografskom prikazu realne kulture i/ili pričanjem identitetskih priča, bile one istorijske ili savremene. Slične tendencije uočavaju se i u produkciji zemalja u regionu (Hrvatska, Rumunija).
Inostrani filmovi su tematski i sadržajno veoma raznoliki, što je i razumljivo, s obzirom na još uvek prisutan kulturni diverzitet kultura sveta. Postoji jasna tendencija interesovanja za egzotično, ne samo u smislu prikazivanja kulturnih fenomena neobičnih za pripadnike zapadnih kultura, kao i etnografija prostora koji se inače stereotipno smatraju egzotičnim za zapadnoevropsku kulturu. U okviru inostrane produkcije, postoji i određeni broj filmova koji se bave aktuelnim društvenim procesima i problemima, ali se i kod tih filmova uočava da se zadatom temom ne bave antropološki u užem smislu reči, navela je Selekciona komisija, koja je Savetu MFEF-a preporučila, između ostalog, da se prilikom utvrđivanja propozicija jasno definiše broj filmova istog autora (najviše tri) kako se ne bi dešavalo da isti autor prijavi desetinu filmova, odnosno godišnju ili višegodišnju produkciju. Potrebno je, kako je navedeno, i da se sami autori i producentske kuće, pre svega, usredsrede na kvalitet – filmski i etnografsko/etnološko/antropološki.
Među 22 filma u takmičarskom programu po nekoliko je iz Francuske, Nemačke, Belgije i Španije, uz ostvarenja iz Portugala, Rusije, Tajlanda, Brazila, Italije i Velike Britanije, kao i pet filmova domaćih autora – “Obećanje” Željka Mirkovića, srpsko-belgijska koprodukcija koja je učestvovala na niz međunarodnih festivala, te “Šanko si Bonka zalibi'” Vanje Čolić, “Naši ljudi” Svetlane Miljanić, “Kako da živimo zajedno” Ružice Cice Lukić i “Nema zadušnica” Predraga Todorovića i Slađana Bogdanovića.
Komisija se, na osnovu Statuta, opredelila da u takmičarski program uvrsti i ostvarenje “Poslednji ples” (The Last Dance) reditelja Dijega Dinočenca (Diego D’Innocenzo) iz Italije, proizvedenog 2012. godine - poetičnu i potresnu priču o dečaku koji je proveo detinjstvo u hramu učeći ples posvećen bogovima, u sredini relativne egzistencijalne sigurnosti u mnogoljudnoj i siromašnoj Indiji. Na pragu adolescentskog perioda pred njim se postavlja sudbonosno pitanje: “A šta dalje?” Film “Poslednji ples” uvršten je u selekciju kao primer izvanrednih vizuelnih kvaliteta (sjajna kamera, dobra montaža slike i tona) i dosledne sprovedene etnološko-antropološke priče.
Među 27 filmova u revijalnom informativnom programu čak devet je iz Srbije – “Razgovori pokraj puta; Rade sa Vujić vode”, “Razgovori pokraj puta; Bosa Vasiljević”, “Kazandžija vatru založio”, “Nunta”, “Golubinačke mačkare”, “Udruženje mirazdžija”, “Dok jaganjci ne utihnu”, “Sedamdeset kuća - nigde nikog” i “Ljope na škrip”.
Informativnu sekciju čine i filmovi iz Španije, Češke, Italije, Rusije, Belgije, Meksika, Norveske, Velike Britanije, Rumunije, Libana, Turske…
Među studentskim filmovima samo jedan je domaći – “Nije život jedna žena”, a odabrana su i dva makedonska – “Carpe Diem” i “The Simphony of Skopje”, te filmovi iz Gane, Izraela, Nepala, Japana i Norveške.
Među specijalnim programima najavljen je “Australijska filmska ukrštanja”, a Festival će i otvoriti ambasadorka Australije u Srbiji Džulija Fini.
Filmovi će se, prema propozicijama, takmičiti za Gran pri, te za nagrade za najbolji domaći film, najbolji inostrani film, najbolji amaterski (non professional) film, najbolji film na konkursu ID3min, nagradu za doprinos nematerijalnom kulturnom nasleđu, nagrada za najbolju kameru, nagrada za najbolju montažu i nagrada za najbolju kontekstualnu primenu zvuka.
Prošle godine Gran pri 25. MFEF-a osvojio je španski film “Nulti okrug” o svakodnevnim događajima u prodavnici mobilnih telefona u Zatariju u Jordanu, jednom od najvećih izbegličkih kampova u svetu.
Festivalski sajt je etnofilm.org, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org, kao i u prilogu (pdf).
(SEEcult.org)
