Svetski pisci na ivici
Književni festival Američkog PEN centra “Svetski glasovi”, posvećen širokom spektru aktuelnih društvenih i političkih pitanja važnih za pisce i umetnike širom sveta, okupiće naredne nedelje više od 150 pisaca, teoretičara, kritičara i drugih intelektualaca iz tridesetak zemalja, među kojima su i Salman Rušdi, Noam Čomski, Adam Mihnjik, Širin Nešat, Adonis, Đerđ Konrad, Lin Ulman… kao i grupa autora sa prostora bivše Jugoslavije.
Tema desetog festivala “Svetski glasovi” (World Voices) - “Na ivici”, inspirisana je dugogodišnjim praksama pozvanih autora koji su preuzimali umetničke i političke rizike, imali hrobrosti da javno istupe, stavljajući na kocku pozicije, karijere, a ponekad i živote da bi progovorili protiv statusa quo.
Festival je osnovao 2005. godine Salman Rušdi kao platformu za podsticanje dijaloga mo individualnim pravima o slobodama među piscima i intelektualcima iz različitih kultura. Rušdi je ostao predsedavajući tog festivala, koji će od 28. aprila do 4. maja okupiti autore kao što su sirijski pesnik Adonis, Sebastijan Beri, Lidija Dejvis, Timoti Garton Eš, Ivan Klima, Martin Amis...
“Mnogi od najboljih pisaca u svetu su oni koji najelokventije govore među nama, a takođe su prečesto i najviše izloženi i najranjiviji, upravo zato što su toliko uočljivi”, poručio je Rušdi, dodajući da su to glasovi koji se moraju slušati, koji pokazuju kako svet može da se ujedini.
Direktor Festivala “Svetski glasovi” Laslo Jakab Orsos podsetio je da je američki pisac Kurt Vonegat, autor čuvene “Klanice 5”, rekao svojevremeno da je želeo da se približi ivici koliko je moguće da se ne padne sa nje, jer je samo iz te perspektive mogao da vidi stvari koje nije mogao da uoči iz centra.
“Ove godine posvećujemo Festival piscima koji su hrabri dovoljno da dignu svoje glasove sa ovog prekarnog mesta. Slavimo kolege koji inspirišu promene”, poručio je direktor Festivala, čiji program obuhvata javna čitanja, predavanja, debate, performanse…
“Na ivici” je tema i svečanog otvaranja Festivala, odnosno kraćih izlaganja koja će imati Adonis, Čomski, Rušdi, te Sofi Oksanen, Kolm Tojbin, Džudit Batler i Pol Berman o različitim društvenim i političkim pitanjima današnjice.
Poseban program posvećen je i književnosti Balkana, koju će 3. maja predstaviti autori iz Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Hrvatske i Srbije, od kojih će pojedini učestvovati i u drugim festivalskim sesijama.
Književnica Lamija Begagić iz BiH, bosansko-hercegovački pisac Aleksandar Hemon, koji živi i radi u Čikagu, hrvatski dramski pisac, esejista i politički teoretičar Igor Štiks, koji predaje na Univerzitetu u Edinburgu, suosnivačica književnog kluba Booksa u Zagrebu Miljenka Mika Buljević, kulturna radnica i prevodilac, te pisci Ognjen Spahić iz Crne Gore i Vladimir Tasić iz Srbije, dobitnik NIN-ove nagrade (2004), koji živi u Kanadi i predaje na Univerzitetu Nju Bransvik, predstaviće književnost Balkanskog poluostrva i govoriti o načinima na koji su taj region i njegovi umetnici plovili kroz dugogodišnju maglu rata, hrabro se suočavajući sa nizom izazova i problema.
Štiks i pisac Kenan Trebinčević iz BiH, koji je prebegao s porodicom u SAD za vreme rata, učestvovaće i u programu “Književni safari”, a Lamija Begagić i u panelu o seksu i nasilju u knjigama za decu.
Široki spektar festivalskih tema obuhvata i aktuelno pitanje globalnog nadzora u 21. veku, upotrebu hrane kao političkog oružja, ulogu intelektualne javnosti danas, nelegalno špijuniranje Amerikanaca od strane FBI-ja, opisano u dokumentarcu “1971” Džoane Hamilton, obeležavanje 25 godina od pada Berlinskog zida… Libanski umetnici Rabin Mroue i Lina Saneh osvrnuće se na ratom obeleženu istoriju njihove zemlje…
Rušdi i Garton Eš razgovaraće o slobodi izražavanja, a tradicionalno predavanje u slavu dela Artura Milera, posvećeno slobodi izražavanja, održaće u festivalskoj završnici nagrađivani pisac Kolm Tojbin iz Irske.
Prvobitno je najavljen i ruski pisac Boris Akunjin, ali je njegov dolazak otkazan zbog, kako su naveli organizatori, aktuelne političke situacije.
Festivalska tradicija da pruži mikrofon i piscima debitantima ovoga puta će omogućiti da grupa farmera i građevinskih radnika predstavi publici priče i pesme.
Američki PEN centar, osnovan 1922. godine, najveća je i najaktivnija organizacija među 145 centara u više od sto zemalja, koji čine Međunarodni PEN (osnovan 1921). Okuplja pisce koji su posvećeni odbrani slobode izražavanja i progonjenih autora i novinara, a aktivan je i u promovisanju književnosti i prevođenja, kao i n unapređenju međunarodne saradnje.
(SEEcult.org)
