Tramvaj zvani želja - omaž gaudijevskoj Barseloni
Mladi umetnik Stefan Lukić, jedan od finalista nagrade “Dimitrije Bašičević Mangelos” za 2021. godinu, tokom juna je na rezidencijalnom programu u umetničkom prostoru Homesešion u Barseloni, gde se predstavlja i izložbom “Prvi krug u Barseloni - Tramvaj zvani želja”, koja je svojevrsni omaž čuvenom arhitekti Antoniju Gaudiju.
U “Tramvaju zvanom želja” Lukić filmski vodi kroz deo Barselone trčeći prvi u trilogiji krugova “Pobeda (ni)je umetnost”. Na dan kada je preminuo Gaudi, 10. juna, Lukić je započeo filmsku trku obeležavanjem dela grada parolom “Sa željom da pohodi, otvara i prohodiˮ. Lukićev “Tramvaj zvani želja” upućen je na težnju da na paradoksalan, naopak, rutinski nesuvisli, a umetnički višesmisleni način, oda omaž gaudijevskoj Barseloni, njegovom životu i delu, ujedno saterujući stanovnike i prolaznike tog grada u pobednički ćošak – ili ćorsokak – umetnosti, navela je istoričarka umetnosti Ana Knežević u tekstu povodom izložbe, otvorene 19. juna u prostoru Homesession.
Lukićev “Tramvaj zvani želja” počinje guranjem pešaka u tesnac jedne barselonske ulice; izražena želja ka pohodima, prohodima i otvaranjima, crno-bele izrade, na srpskom jeziku, i “pečatiranaˮ zelenim otiskom “Pobeda (ni)je umetnost” sabijala je nelagodu onih koji su se u njenom okruženju zatekli u jedan jedini metar, u urbani džep, u zapećak uličnog ugla. U tom se istiskivanju uobičajenog barselonskog ritma krije polisemija umetničkog postupka: ona (ni)je pobeda jer se mora zgraziti, jer se s njom mora kontaktirati, jer napada, jer je atak ne bolnu rutinu svakodnevice, jer upada i podmeće se pod korake, jer sapliće besomučnu programabilnost koju živimo. Ona je inspirisana onom igrom, gotovo pozorišnom, koja je odigrana u čuvenom La vita è bella, koja trampi život za performans, koja makazicama suverene moći i golog života (Agamben 2006) izmiče nepovređena, a groteskna, iscrpljena, a nasmejana, uplašena, a dostojanstvena, navela je Ana Knežević.
“Kako ta želja komunicira sa drugim delom rada, koji možda još intenzivnije remeti red vožnje, navigaciju i nepomičnost istosti života i grada? Prvi krug kao spomen na Gaudija, Lukić je istrčao na kružnom toku metro stanice Marina, beležeći kretanje na GPS mapi. Kružna trka koja se naziva ‘Tramvaj zvani želja’ jeste trka ispred tramvaja; trčanje, čikanje, zadevanje, predvođenje tog prevoznog sredstva nestabilne brzine. Provokativna humoreska koja aludira i na trku s vozom u ‘Lajanju na zvezde’, izvedenu u žudnji za pobedom i ciljem, od kojih je osvojen jedino, ali vrlo poučno – samo put”, dodala je Ana Knežević, podsetivši da je Gaudi svoj život završio pod tramvajem, ne završivši čuvenu Sagradu Familiju, koja je još uvek u nastanku.
“Kroz Lukićev izazov, planski osujećenu pobedu tramvaja, sećamo se veličine i lucidnosti Gaudijeve arhitekture i njegove umetničke posvećenosti radu, pitajući se istovremeno o položaju želje, puta, cilja i odnosima njihovog značaja.
U ovom ‘Tramvaju zvanom želja’, nismo smešteni u jun 1926. godine, već o njemu mislimo intenzivno se sećajući Gaudija i njegove zavodljive arhitekture, ali i, što je možda još važnije, u vezi s tim, misleći o Barseloni ovde i sada. ‘Tramvaj zvani želja’ ovde kroz sirene, trube, gužvu, psovke možda, upitanost, začuđenost, alarmiranje, opštu uzbunu, zbunjenost – i dalji spisak reakcija na Lukićevo trčanje ispred aktivnog tramvaja – ima za cilj da u trku, na brzaka, poturi jednu želju. Želju koja želi reći da pobeda (ni)je umetnost, da prednost ima ne cilj, već put, da nas draft Sagrada Familija ne sprečava da pod njenim oblicima zanemimo, da uz dobru motivaciju i plan dolazi i odgovarajuća brzina, da, najzad, umetnost u surovom svetu neprestanih borbi možda ne pobeđuje, ali i te kako uspeva da nas (i dalje!) pomeri, dotakne, poremeti, skrene sa puta, da nas zabavi i poduči u duhu prodesse et delectare, pa makar to bilo i saterivanjem u tek jedan ulični čošak i još jednu saobraćajnu gužvu. Samo ovoga puta sasvim neuobičajenu”, navela je Ana Knežević.
Stefan Lukić, rođen 1985. godine u Užicu, diplomirao je na Fakultetu primenjenih umetnosti u Beogradu 2018. godine, a treću godinu osnovnih studija proveo je na razmeni na Akademiji lepih umetnosti u Parizu. Trenutno je na master studijama na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu. Učestvovao je na master-klasu na Kraljevskoj akademiji u Amsterdamu 2019.
Imao je nekoliko samostalnih izložbi, među kojima su Veličina (ni)je bitna! u alternativnom prostoru Kvaka 22, Međuprostor u Umetničkom prostoru U10, YUGOnostalgija u Narodnom pozorištu Užice, te Lice i naličje u Narodnom muzeju u Kragujevcu. Grupno je izlagao u Parizu, Beogradu, Novom Sadu, Nišu, Kragujevcu...Trenutno živi i radi u Beogradu.
Prema rečima Lukića, njegova umetnost govori o tome da "kretati se znači živeti”.
*Foto: Aleksandar Čelar
(SEEcult.org)
