Uručene Politikine nagrade

Politikina nagrada za likovnu umetnost, jedna od najprestižnijih u toj oblasti u Srbiji, svečano je uručena 25. januara beogradskim umetnicima Mariji Dragojlović za izložbu “Rouge Noir” (Ruž Noar) u Umetničkoj galeriji “Nadežda Petrović” u Čačku i Dragoljubu Raši Todosijeviću za “Dnevnik 3” u galeriji O3one u Beogradu.

Politikina nagrada za likovnu umetnost, ustanovljena 1932. na predlog Vladislava Sl. Ribnikara, uručuje se za najbolju izložbu protekle godine u muzejima i galerijama u Srbiji, odnosno kao priznanje za izuzetne domete, potvrda stvaralačke zrelosti, kao i za dela koja se odlikuju originalnošću i proširuju granice likovnog izraza.

Nagrada iznosi po 100.000 dinara (oko hiljadu evra), a uručio ju je Mariji Dragojlović i Raši Todosijeviću glavni i odgovorni urednik dnevnog lista “Politika” Dragan Bujošević.

Prema obrazloženju žirija, koje je pročitao Slavko Timotijević (predsednik), slikarstvo Marije Dragojlović, predstavljeno u galerijama Čačka i potom Kruševca, izdvaja se na recentnoj sceni koncentrovanom energijom, zračenjem svečanog mira i odnegovanom ličnom poetizacijom sveta i celovitost(i) života, dok Todosijevićevo prisustvo na domaćoj i međunarodnoj sceni u toku prošle godine, uključujući u muzejima savremene umetnosti u Kumamotu, Parizu (Bobur) i Belgiji, predstavlja konkretan razlog za tu značajnu nagradu.

Politikinom nagradom se “na izvestan način verifikuje” Todosijevićeva, “kod nas manje poznata, ali značajna uloga i mesto na međunarodnoj sceni”, istakao je žiri, koji su činili i Bojana Burić, Ljiljana Ćinkul, Anđelka Cvijić i Marija Đorđević.

Navodeći da je Raša Todosijević, kao umetnik performansa i novih medijam, ali i slikar, skulptor, crtač, pisac i razložni kritičar, po svemu posebna pojava na domaćoj, pa i na međunarodnoj sceni, Timotijević je istakao da Todosijević pripada onoj grupi umetnika koji su veoma jasno, još krajem 60-ih i početkom 70-ih godina, učinili radikalni otklon od  ideologije i prakse socijalističkog modernizma i napravili realni priključak ka novoj svetskoj sceni u trenutku njenog nastajanja.

Od tada pa do danas, uprkos stalnim pretnjama da se tok  istorije umetnosti vrati u lokalne okvire, u dobroj meri zahvaljujući naporima ovog autora kao usamljenog ambasadora naše umetnosti, veze sa međunarodnom scenom se održavaju kao stabilni  garant vitalnih procesa umetnosti, istakao je Timotijević.

“Svakome ko se bar malo bavio delom Raše Todosijevića, umetnika kome je danas dodeljena nagrada Politike poznato je da u njegovom bogatom opusu izjave, stavovi i delovanja u prostorima gde se umetnost i društvo prožimaju, imaju posebnu važnost. Na isti način, lako bi se utvrdilo da su njegova antropološka učila, izjave, stavovi, performansi, nazivi dela, video i filmski radovi, govori o umetnosti i instalacije, zapravo multimedijske sintagme, celine konstruisane da deluju kao korpus ujedinjenih jezičkih modeliteta”, istakao je Timotijević.

Todosijevićevo delo je upravo zbog toga ostalo vitalno, bez obzira na vremensku distancu u kome je nastalo ili nasuprot aktuelnoj pojavi sužavanja pojma istorije, navedeno je u obrazloženju žirija.

“I ako bi smo, kako je to običaj prilikom dodele nagrada, želeli da utvrdimo doprinos autora umetničkoj sceni i društvu uopšte, mislim da ne bismo pogrešili ako bi samo nabrojali teme, stavove ili ona pitanja koja su, bilo diskretno ili eksplicitno, razmatrala sudbinu umetnosti, ali i šire sudbinu društva u jednom veoma turbulentnom vremenu”, dodao je Timotijević, podsećajući na ciklus radova “Gott liebt die Serben” i “Bog postoji”, kojima Todosijević raspravlja komlikovana pitanja odnosa umetnosti i društvenih mehanizama religije i vere, pravde, politike i marketinga, koja uostalom pozicionira i u permanentnoj marketinškoj kampanji objavljivanja karakterističnih “oglasa”, od izložbe “Murder” do danas.

Takođe, danas ponovo postaju aktuelne teme njegove umetnosti, “Edinburška izjava”, “Decision as art”, “Elementarno slikarstvo”, “Radovi sa linijama”, “Was ist kunst”, “Protoskulpture”, “Priče o umetnosti” i permanentni dijalog o umetnosti.

Timotijević je istakao i Todosijevićevu inicijativu za osnovanje prvog muzeja međunarodne umetnosti “Privatno-javno” koja ukazuje na činjenicu da će sistem umetnosti postati realan samo ukoliko postane deo međunarodnog sistema vrednosti.

Todosijević je nagrađen za izložbu “Mali dnevnik 3”, priređenu u septembru u galeriji O3one, na kojoj je predstavio radove manjih dimenzija različitih po sadržaju. Neki od njih odnosili su se na komentare radova nastalih još pre 30 godina. Na izložbi su predstavljeni i akvareli posvećeni Iliji Bosilju, kao i oni koji otkrivaju paralelne strasti poznatih ličnosti: “Žan Dominik Engr - violinista”, “Adolf Hitler - akvarelista”, “Herman Gering - kolekcionar”, “Raša Todosijević - pisac”.

Todosijevićevi radovi otkupljeni su, između ostalih, za pariski Bobur, stokholmski Muset Modern, japanski Muzej savremene umetnosti u Kamamotu... 

Učestvovao je na bijenalima i muzejskim projektima u Sao Paolu, Sidneju, Njujorku, Moskvi, Berlinu, Beču, Budimpešti.., a jedan je od učesnika i velike izložbe savremene evropske umetnosti, uglavnom iz centralne i istočne Evrope - “Prelazeći nacije i generacije - obećanja iz prošlosti” (Crossing nations and generations, Promises from the past), koja će biti otvorena sredinom aprila u Centru Pompidu u Parizu.

Prošle godine dobio je i jednu od tri ravnopravne nagrade na 50. Oktobarskom salonu u Beogradu.

Žiri je u obrazloženju nagrade Mariji Dragojlović istakao da je njena izložba “Rouge noir” prilog tezi da se umetnička scena u Srbiji decentralizuje, budući da manje sredine preuzimaju misiju umetničkih žarišta realizacijom ozbiljnih projekata.

Marija Dragojlović u svetu zagušenom kodiranom slikom, neselektovanim informacijama i zapuštenim pikturalnim poljem, sagledava egzistencijalne probleme iz ugla privatnosti koja je takođe ugrožena kultom novih tehnologija i alijenacijom nas samih, naveo je žiri, dodajući da, ako na taj rad gledamo i kao na preispitivanje umetnosti kao teksta društva, svakako imponuje ta svojevrsna emancipacija ženskog disidentstva, paradigmatična magija malih stvari i akcentovanje temperature zaboravljenog unutrašnjeg vremena.

Umetnička praksa Marije Dragojlović utemeljena je u estetskom distursu tzv. promena sa malim razlikama i konceptualizovanju osetljivih slikarskih celina u kojima naizgled jednostavan motivski i problemski krug zapravo ilustruje poseban vid slikarskog hedonizma.

Na putu poetizovanih plastičkih rešenja slike, tokom protekle tri decenije, Marija Dragojlović je osvojila autonomno polje slike, potencirajući i danas u gro-planu motiv kojem nisu primarne prikazivačke ili asocijativne konotacije, istakao je žiri, napominjući da je kritika u njenom radu zapazila umetničko načelo plošnosti i svečanih kolorističkih odnosa i stanja koja se temelje na slikarskoj kulturi Vizantije i Dalekog Istoka.

Veliki formati su došli vremenom kao posledica produbljivanja određenih umetničkih problema pri čemu je simptomatično da uveličan predmet gubi svoja prvobitna svojstva. Tako se vizuelna projekcija gigantskog ruža ili pudrujere u njenoj kompoziciji može posmatrati i kao fragment vizije arhitektonskog kompleksa grada budućnosti.

Marija Dragojlović i u ciklusu novih radova “Rouge noir” beskompromisno sledi nužnost logike sopstvenog stvaralačkog bića sa naglašenom vezanošću za svet femine, a njenu delikatnu intimu sagledava u kulturi malih predmeta kao što su ruževi, pudrujere, kutijice i sl. Kontrolisana emocionalnost i intenzivno zračenje, kao trajne odlike ove stvaralačke poetike razvile su se do elegancije prirodnog geometrizma, svedenosti asketskog oblika i delikatnih kolorističkih odnosa. Sugerisana celovitost u detalju i jaka vezanost za svet ženske intime i plemenitost malih predmeta utkani su u prepoznatljivi poetski sloj dela i mogu se tumačiti i kao tačka prelaza sa vidljive lepote materije na apsolutnu lepotu svetlosti, kako je povodom njenih radova zapisano, istakao je žiri, navodeći da i novim slikama “Rouge noir” dominira osobena individualna mitologija koja dograđuje znakovno kompaktno umetničko delo utemeljeno na liniji klasičnog slikarskog medija.

Marija Dragojlović je profesorka na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu, na kojem je diplomirala i magistrirala slikarstvo kod profesora Mirjane Koke Mihać i Radenka Misevića. Dobitnica je, između ostalog, i nagrade na Memorijalu “Nadežda Petrović” (1986), nagrade Oktobarskog salona (1986) i nagrade iz Fonda “Ivan Tabaković”, za izložbu “Nostalgija” u Likovnoj galeriji KCB -a 2005.

Učestvovala je na velikom broju grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu, a dela joj se nalaze u kolekcijama u Beogradu, Čačku, Somboru i u mnogim privatnim kolekcijama u zemlji i inostranstvu.

“Politikina” nagrada za najbolju izložbu osnovana je 1932, godine, a potom je dodeljivana iz fonda “Vladislav Ribnikar”. Više puta je deljena - 1933. dobili su je Miloš Vušković i Živojin Vlajnić, 1958. su je podelila čak tri laureata - Bogić Risimović, Albin Rogelj i Jovan Soldatović, a 1975. Milica Stevanović i Bosiljka Kićevac, dok su je Zoran Dimovski i Vladimir Veljašević dobili 1998. godine.

Prošle godine “Politikinu” nagradu dobila je za najbolju izložbu 2008. beogradska umetnica Anica Vučetić - za izložbu “Rez” u Umetničkoj galeriji “Nadežda Petrović” u Čačku. Među dobitnicima su i Predrag Nešković (2007), Bora Iljovski (2006), Vladimir Perić (2005), Aleksandar Rafajlović (2004), Goranka Matić (2003)...

Povodom 106 godina postojanja kuće Politika, svečano je uručena i nagrada “Politikinog zabavnika” za najbolju knjigu za mlade u 2009. godini, koju je dobila zbirka bajki i basni “Jagorčevina i ostalo” Mine S. Ćurčin i Branislava S. Ognjenovića, u izdanju autora.

Dobitnicima je nagradu, ustanovljenu pre 31 godinu, uručio glavni i odgovorni urednik “Politikinog Zabavnika” Zefirino Grasi.

Žiri su činili Dragan Babić (predsednik), Vera Milanković, Pavle Minčić, Borislav Stanojević i Petar Milatović.

(SEEcult.org)