Usijani 45. BITEF
Beogradski internacionalni teatarski festival (BITEF) predstavlja od 13. do 24. septembra 15 predstava u glavnom programu, od kojih je devet iz regiona, pa će pod sloganom “Na usijanom limenom krovu”, ukazati na vruće teme današnjice delima etabliranih internacionanih umetnika, kao što su Jan Fabr, Frank Kastrof ili Hajner Gebels, kao i predstavama nekih od najprovokativnijih umetnika iz Slovenije, Hrvatske i Srbije, među kojima su i Oliver Frljić, Ivica Buljan, Ivana Sajko, Boris Liješević, Jožef Nađ, Selma Spahić, Snježana Abramović...
Beogradski internacionalni teatarski festival (BITEF) predstavlja od 13. do 24. septembra 15 predstava u glavnom programu, od kojih je devet iz regiona, pa će pod sloganom “Na usijanom limenom krovu”, ukazati na vruće teme današnjice delima etabliranih internacionanih umetnika, kao što su Jan Fabr, Frank Kastrof ili Hajner Gebels, kao i predstavama nekih od najprovokativnijih umetnika iz Slovenije, Hrvatske i Srbije, među kojima su i Oliver Frljić, Ivica Buljan, Ivana Sajko, Boris Liješević, Jožef Nađ, Selma Spahić, Snježana Abramović...
45. BITEF počinje u Sava centru belgijskom predstavom “Prometej pejzaž II”, u režiji Jana Fabra (Jan Fabre), slavnog reditelja i skulptora, koji je na 18. BITEF-u 1984. godine dobio Gran pri za “Moć pozorišnih ludosti”.
Fabr je tom predstavom, za koju je osmislio i scenografiju, napravio sintezu svog pogleda na svet, vizuelnu umetnost i likovni izraz. Prometej je simbol pobunjenika protiv vrhovnog boga koji je oteo vatru za dobrobit čoveka i zato strada. Koliko god se bogovi trudili da od čoveka otmu vatru, nema povratka.
Fabrova predstava gostuje posle BITEF-a i na Festivalu svetskog kazališta u Zagrebu, kao i belgijska predstava kojom će BITEF biti okončan - “Gardenija” u režiji Alena Platela (Alain Platel), jednog od retkih velikih savremenih reditelja i koreografa koji je nedostajao zbirci velikana koji su bili na BITEF-u.
Platelov ansambl Le bale Se de la Be (Le ballet C de la B) iz Genta izvešće 23. i 24. septembra, na zatvaranju 45. BITEF-a, predstavu o ostarelim travestitima koju je Platel režirao sa Frankom van Lekeom (Frank Van Laecke), prema koncepciji Vanese van Durne (Vanessa).
Platelov balet, koji je osnovao 1984. godine, karakteriše istovremeno popularnost, anarhizam i angažovanost, a takav je i u predstavi “Gardenija”, koja otkriva nešto od najintimnijeg života omatorelih travestita, u kontrastu na sceni sa jednim darovitim i privlačnim mladim Rusom i “pravom ženom”. Reč je o vremešnim “damama” (nekadašnjim muškarcima), nekada kabaretskim travetiranim glucima koji su se davno oprostili od pozorišta ili transeksualacima koji nikada do sada nisu bili na sceni. Sve pritom nosi tugu i i sjaj poslednje kabaretske predstave pred njihov razlaz.
Novo ime na BITEF-u je pariska rediteljka Žizel Vjen (Gisèle Vienne), koja se predstavom “I apologize“ (Izvinjavam se), koja će biti izvedenea 14. i 15. septembra u Pozorištu na Terazijama, bavi omiljenom temom maštarija, i to kako erotskih, tako umetničkih - u odnosu na stvarnost koja je okružuje.
U glavnom programu je i predstava “U Moskvu! U Moskvu!” berlinskog teatra Folksbine am Roza-Luksemburg plac koju je, prema Čehovljevim dramama “Tri sestre” i “Seljaci” režirao Frank Kastorf, jedan od vodećih reditelja današnjeg nemačkog teatra koji je bio i 30. BITEF-u 1996. predstavom “Pansion Šeler”.
Za razliku od boljševika, pobednika u Oktobarskoj revoluciji, koji su smatali da je Čehov bio građanski pisac na strani buržoazije, te ga prvih godina potiskivali, Kastorf smatra da je Čehov - posetom Sahalinu u dalekom Sibiru i utiscima s tog puta, pokazao koliko je bio svestan sudbine proletarijata i proletarizovanog ruskog seljaka. Predstava “U Moskvu, u Moskvu” na programu je 20. i 21. septembra u Narodnom pozorištu.
Publika 45. BITEF-a videće i švajcarsku vizuelnu predstavu “Došao sam do kuće, ali nisam ušao” Teatra Vidi-Lozan E.T.E, prema koncepciji i u režiji Hajnera Gebelsa (Heiner Goebbels), koji je oduševio publiku 39. BITEF-a 2005. godine predstavom “Eraritjaritjaka”.
Ovoga puta, uz slavni Hillard Ensemble, Gebels će 21. i 22. septembra u Jugoslovenskom dramskom pozorištu prikazati uprizoreni koncert u tri slike, na tekstove Eliotove poznate pesme “Ljubavna pesama Alfreda Prafroka”, Morisa Blanšoa “Ludilo dana”, Kafkin “Izlet u planinu” i najneobičniji kratki tekst Samjuela Beketa “Worstward Ho”.
U Glavnom programu je i komad “Krici i šaputanja”, inspirisan istoimenim filmom Ingmara Bergmana. Taj komad, u režiji slavnog reditelja rumunskog porekla Andreja Šerbana, stvara skandinavsku atmosferu, a sve muške uloge igra jedan glumac.
Predstavu izvodi Mađarsko pozorište iz Kluža u Rumuniji, a videće je 22. i 23. septembra samo publika u Novom Sadu, u Srpskom narodnom pozorištu.
Regionalni deo Glavnog programa 45. BITEF-a počinje 15. septembra u Ateljeu 212 premijerom festivalske koprodukcije s Bitef teatrom i njegovom plesnom trupom - komadom “Ako bismo svi malo utihnuli” hrvatske koreografkinje Snježane Abramović. Predstava ukazuje na sve veću usamljenost ljudi u današnjem bučnom svetu medija, u kojem nemaju snage čak ni sami sebe da čuju. U nedostatku komunikacije, voajerizmu u tuđu intimnost i sebičnosti samaštva, ostaje samo pitanje koje na kraju svog filma “Glas meseca” (1990) postavlja slavni Fellini: “Ako bismo svi malo utihnuli, možda bismo nešto i razumeli”...
Autorski dvojac Nataša Rajković i Bobo Jelčić, koji već godinama menja sliku hrvatskog teatra projektima kojima istražuje odnos stvarnosti i teatra, učestvuje 16. septembra u bivšoj zgradi “Kluza” predstavom “Izlog” Zagrebačkog kazališta mladih (ZKM).
ZKM učestvuje 16. septembra i predstavom “Rose is a rose is a rose is a rose” Ivane Sajko u Bitef teatru, koprodukcijom sa Istarskim narodnim kazalištem iz Pule. Naslov predstave slavna je rečenica pesme “Sacred Emily” američke pesnikinje i književnice Gertrude Štajn (Stein), a prvobitno zamišljena kao muzička partitura, ta drama dobila je i koncertnu verziju.
Dvostruko učešće na BITEF-u ima i provokativni i odavno već etablirani hrvatski reditelj Oliver Frljić, koji potpisuje predstavu “Otac na službenom putu” Abdulaha Sidrana, u izvođenju Ateljea 212 iz Beograda, te “Proklet bio izdajica svoje domovine!” Slovenskog mladinskog gledališča iz Ljubljane 18. septembra u Bitef teatru. Tom predstavom, koja je igrana na festivalima širom regiona, Frljić radikalno pristupa ljubavi i mržnji prema teatru, izlažući kako glumce, tako i publiku ispreplitanju ludila i bola.
Publika BITEF-a videće 17. septembra i predstavu Hartefakt fonda i Bitef teatra “Hipermnezija”, u režiji Selme Spahić, koja analizira prećutano u procesu odrastanja i porodičnim odnosima osmoro mladih ljudi koji su rođeni u istoj državi, a danas na istoj teritoriji žive u tri različite.
Među domaćim učesnicima je i Jugoslovensko dramsko pozorište koje će 17. septembra izvesti “Elijahovu stolicu” Igora Štiksa, u režiji Borisa Liješevića, a publika će 19. i 20. septembra u Centru za kulturnu dekontaminaciju videti i najnoviju predstavu proslavljenog koreografa i svestranog umetnika Jožefa Nađa i njegovog Regionalnog kreativnog atelja u Kanjiži, koju je izveo i na nedavnom Praškom kvadrijenalu. Igrači, Jožef Nađ i An Sofi Lanselin, bave se u predstavi “Bez naziva” istraživanjem sopstvene intimnosti - odnosa intimnosti i spektakla, relacijom publike prema intimnosti, prostorima i izvorima intimnosti.
U glavnom programu 45. BITEF-a je i “Mačka na usijanom limenom krovu” Tenesija Vilijamsa, u režiji Ivice Buljana i u izvođenju ansambla Mestnog gledališča ljubljanskog. Buljanova predstava, koja je na programu 18. septembra u Ateljeu 212, bila je inspiracija za slogan 45. BITEF-a, a varira upotrebu teme tradicionalnog gospela “Just a Closer Walk With Thee”. Tipičan za američku dramaturgiju 50-ih godina, Buljanov komad shvaćen je kao predložak za izraz savremenog osećanja forme 21. veka.
Žiri 45. BITEF-a čine Artur Zonen iz Holandije, osnivač Het Theaterfestivala (Nacionalni pozorišni festival Holandije i Flandrije), profesor na Toneelacademie u Mastrihtu i viši konsultant u SICA (Fondacija međunarodnih kulturnih aktivnosti) i sekretar EUNIC-a Holandije, zatim dramaturškinja, prevodilteljka, izdavačica i teatrološkinja Alja Predan, osnivačica i umetnička direktorka PanoDrame Ana Lenđel, glumica Vladica Milosavljević i pozorišni reditelj Nikola Zavišić.
BITEF i ove godine ima i raznovrstan prateći program, uključujući razgovore sa autorima posle predstava (Susreti na raskršću), “BITEF polifoniju”, čija je urednica i ove godine Ljubica Beljanski-Ristić, te “BITEF na filmu”, koji će biti održan od 19. do 21. septembra u Jugoslovenskoj kinoteci, u selekciji Vere Konjović.
U okviru pratećeg programa, 19. septembra u Domu omladine biće održana i panel diskusija “Mreža mogućih puteva”, u organizaciji Tačke kulturnog kontakta Srbije (TTK).
Izložba “Svi ekstremi BITEF-a” biće otvorena 14. septembra u Muzeju pozorišne umetnosti Srbije, a u Galeriji Haos 21. septembra biće predstavljeni radovi Jožefa Nađa, na izložbi “Fotogrami - crteži svetlom”.
Karte za predstave su kao i prošle godine - 1.000, 1.500 i 2.000 dinara.
Skupština Grada Beograda obezbedila je 22 miliona dinara za 45. BITEF, a Ministarstvo kulture 13 miliona i vojvođanska vlada dva miliona dinara.
Prema rečima koselektora Jovana Ćirilova, s obzirom na krizu, pravo je čudo što je ovogodišnji budžet biti malo veći od prošlogodišnjeg.
Povodom regionalnog zaokreta BITEF-a, i osnivači iz Skupštine grada Beograda i selektori Anja Suša i Jovan Ćirilov istakli su da to ne znači odustajanje od internacionalnog karaktera BITEF-a i očuvanja mesta koje ima na svetskoj sceni kao jedan od najstarijih pozorišnih festivala u Evropi.
Prema rečima Anje Suše, 2011. godine jasno je da treba ispitivati koncept koji je BITEF-a u vremenu osnivanja 1967. godine, kada je u velikoj meri pokrenut kao politički projekat koji je trebalo da stavi kulturu u službu određenih političkih prilika, odnosno susreta Istoka i Zapada.
Dugoročna je ideja i da se regionalni segment glavnog programa BITEF-a proširi sa zemalja sa prostora bivše Jugoslavije i na druge zemlje u regionu - Mađarsku, Rumuniju, Bugarsku, Albaniju..
Prošle godine Gran pri BITEF-a dobila je predstava “Ujka Vanja” Antona Pavloviča Čehova, u izvođenju berlinskog Dojčes teatra i režiji Jirgena Goša, a taj komad proglasila je najboljim i publika.
Specijalnu nagradu dobio je mađarski “Frankenštajn projekat” Kornela Mundrucija, dok je nagrada “Politike” za najbolju režiju pripala belgijskom reditelju Janu Lauersu za predstave “Izabelina soba” i “Kuća jelena”.
Specifičnost 44. BITEF-a bila je u odsustvu slogana, čime su organizatori želeli da nametnu ideju festivala kao mesta dijaloga i diskusije. U tom smislu su organizovani i tematski razgovori o fenomenima savremenog teatra.
Sajt BITEF-a je www.bitef.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org, odnosno u OVDE
(SEEcult.org)
