Za gradove po meri građana

Izložba međunarodnog projekta “Actopolis – Umetnost akcije”, posvećenog izazovima pred kojima se nalaze današnji gradovi i ulozi kulture, umetnosti i aktivizma u procesu njihovog razvoja po meri građana, otvorena je 25. aprila u Muzeju grada Beogradu, u jeku protesta “Ne davimo Beograd” koji je i iniciran pre godinu dana povodom slične teme.

Otvarajući izložbu u Muzeju grada u bivšoj vojnoj zgradi u Resavskoj, direktor Gete instituta u Beogradu Frank Bauman (Baumann) istakao je da je razmišljanje o načinu na koji bi gradovi mogli da budu usklađeni sa potrebama samih građana važno i kada se čini da nema konkretnih rezultata te borbe, jer se tako otvaraju mogućnosti da do promena u interesu svih zaista dođe, za razliku od pasivnog pomatranja ubrzanih promena urbanog prostora.

Činjenicu da se uporedo održava i protest inicijative Ne davimo Beograd, koja već godinu dana pokušava da izdejstvuje odgovor od gradskih vlasti o rušenju objekata i maltretiranju građana u Savamali, pomenula je i kustoskinja beogradskog izdanja projekta “Actopolis” Mirjana Boba Stojadinović, koji je na izložbi najobimnije i predstavljen, a u odnosu na ostale gradove koji su učestvovali – okupio je i najveći broj učesnika.

Umetnička i aktivistička produkcija realizovana u okviru intenzivnog jednomesečnog programa “Formalno neformalna. Beogradska samoorganizovana kulturna produkcija”, u kojem je učestvovalo 14 umetnika i umetničkih grupa, predstavljena je na velikim panoima, uz video produkciju i zasebne manje postavke na prvom spratu zgrade Muzeja grada Beograda, u kojoj se narednih dana nastavlja i raznovrstan prateći program posvećen temama koje su pokrenute projektom “Actopolis”.

U beogradskom programu “Actopolisa” učestvovali su: Aleksandar Nikolić, Aleksandra Sekulić i Ivica Đorđević, Anica Vučetić, Irena Ristić, Kurs, Mariela Cvetić, Marija Radoš i Miroslav Karić (Remont), Marijana Cvetković, Nebojša Milikić i Tadej Kurepa, Nikola Radić Lucati, Umetnički kolektiv U10, Vahida Ramujkić i Noa Treister, Gradska gerila i Urbani inkubator.

Uporedo sa predstavljanjem njihovih projekata, na velikoj izložbi tog međunarodnog projekta predstavljene su i aktivnosti realizovane u Ankari/Mardinu, Atini, Bukureštu, Sarajevu, Zagrebu i Oberhauzenu.

Materijali više od 45 projekata pokazuju bogat repertoar mogućnosti delovanja radi oblikovanja i menjanja današnjih gradova, a predstavljeni su na izložbi na pedesetak tabli, uz punktove koji su posvećeni filmskoj i video-produkciji projekta “Actopolis” i materijalima za čitanje izložbenih kataloga i dodatno informisanje o viđenom. Osmišljen je i poseban “javni prostor” za akciju između polukružnih prostorija, koji nudi mogućnost za lokalne dopune, organizaciju pratećih programa i radionice.

Značaj međunarodnog projekta “Actopolis” i promišljanja tematike razvoja gradova istakao je i stalni zamenik nemačkog ambasadora u Beogradu Aleksander Jung, koji je istakao potencijal kreativnosti koji je primetan u Beogradu i na osnovu kojeg se može porediti sa Berlinom.

Okupljene u Muzeju grada Beograda, u kojem će uskoro biti predstavljen i deo izložbenog programa 12. Beogradske internacionalne nedelje arhitekture “Dvorište ideja”, pozdravila je i direktorka Tatjana Korićanac, a otvaranju su prisustvovali gotovo svi učesnici beogradskog izdanja projekta “Actopolis”, koji će narednih dana učestvovati i u pratećem programu.

Prvi javni razgovor biće održan 27. aprila, a posvećen je svođenju iskustava iz prošlogodišnjeg “Actopolisa”, odnosno sagledavanju postignutog i kritičkoj refleksiji.

Nestajanje kulturne institucije kao funkcija investicionog ciklusa tema je razgovora koji će 29. aprila voditi Nikola Radić Lucati koji će, kako je najavljeno, produkciju pojma “sećanja” u ciklusu trajanja umetničke prakse i rezultirajućeg dela trasirati preko dvoznačnosti njene pozicije: njenog nestajanja, u zavisnosti od ne-permanentnih društvenih struktura, nosilaca ličnog, generacijski strukturisanog sećanja, te posledice procesa ekonomskog raspadanja koje erodira pre-digitalne, pre-liberalne institucije kulture u Srbiji. Druga pozicija, sa koje se kontekstualizuje nestalnost kulture je ulaganje u strukturisanje srpskog nacionalnog narativa projekcijom dominantnih socio-ekonomskih narativa samih investitora – nacionalnih i nad-nacionalnih tela, prateći promene njihovog fokusa i ciljeva. Tema razgovora će biti i sekundarni faktori koji utiču na formiranje pozicije umetničkog rada kao derivativnog objekta koji se stalno re-konstituiše u preseku političkog i ekonomskog.

Za 3. maj najavljeno je predstavljanje U10 kroz razgovor o radovima Sofije Crnjanski i Martine Petrović koje su se bavile ispitivanjem granica mogućnosti fotografije, njene pojavnosti i suštine da zabeleži i ovekoveči neuhvatljivo i nestajuće. Istražujući karakteristike sećanja koje se lako izmeni i izobliči, s jedne strane su dovodile u pitanje sposobnost fotografije da čini dokaz prošlog trenutka, a sa druge - ispitivale odnos analognog i digitalnog preplitanja u svetu umetnosti.

U10 (Lidija Delić, Marija Šević, Iva Kuzmanović, Isidora Krstić, Sava Knežević, Nina Ivanović, Nemanja Nikolić) predstavlja grupu od sedmoro umetnika koji imaju kustosko-organizacioni angažman u vođenju Umetničkog prostora U10, čije je osnovno težište da promoviše mlade umetnike na početku karijere.

Rad koji U10 predstavlja u okviru izložbe “Actopolisa” deo je obimne izložbe “A Light Room” koja je otvorena do 6. maja u U10.

Gradska gerila predstaviće 6. maja “Enciklopediju savamalskih bića” u vidu izložbe i prezentacije knjige čiji su autori Simon Marić (tekst) i Olga Jorgačević (ilustracije), a osnovna ideja je da kroz mešavinu fikcije i stvarnosti ukaže na istorijski značaj Savamale, ali i da na maštovit način skrene pažnju na njene probleme, specifičnosti, kao i njene skrivene i često zanemarene kutke. Autori teže da predstave prostor Savamale kao stanište mnogobrojnih i raznovrsnih izmišljenih bića koja svakodnevno utiču na tu gradsku četvrt, kako svojim postojanjem, tako i posrednim i neposrednim delanjem. Dvojezična knjiga - na srpskom i engleskom jeziku, preuzima formu klasične enciklopedije ili priručnika, dajući detaljne ilustracije bića, fotografije, opise njihovih staništa, životnih navika, stepena ugroženosti, kao i mapu gde se ona mogu naći, ali to čini na sebi svojstven način, neprestano se poigravajući sa maštom čitaoca, formom i likovnim rešenjima.

Gradska gerila učestvuje u pratećem programu i 15. maja, za kada je najavljen performans “Neuspeh kao praksa” kao rezultat jednonedeljne radionice realizovane sa Darkom Dragičevićem. U okviru jednonedeljne radionice, učesnici će se osvrnuti na generalno shvatanje neuspeha u zadatim sociološkim kontekstima, ispitujući normativne etike socijalnog ponašanja kroz upotrebu jezika, pokreta, međusobnih odnosa i kolektivnog pamćenja. Završna prezentacija u vidu performansa i predavanja će predstaviti različite pokušaje partitura zasnovanih na tekstu, zvuku i pokretu.

Istoričari umetnosti i kustosi Miroslav Karić i Marija Radoš iz Remonta – nezavisne umetničke asocijacije predstaviće se 8. maja kroz “Studiju slučaja”, odnosno performativno crtanje Gorana Stojčetovića, jednog od raznorodnih umetnika koje su odabrali bili i za prošlogodišnje izdanje “Actopolisa”.

Stojčetović je odabrao da se na završnoj izložbi pomeša sa psihijatrijskim pacijentima sa kojima radi i da se predstavi kroz celinu koja ukazuje na zbir značajnih pojediničnih delova.U okviru izložbe, 8. maja će izvesti performativno crtanje, uz spontani razgovor sa publikom i uključivanjem zainteresovanih u proces crtanja.

Deo pratećeg programa izložbe “Actopolis” posvećen je različitim pitanjima kulturne politike, a počinje 9. maja razgovorom na temu “Čije su javne institucije kulture?” koji je osmislila Marijana Cvetković kao nastavak istraživanja i debate o samoorganizovanoj platformi Druga scena, koja je delovala u Beogradu od 2005. do 2012. godine. Ovoga puta biće reči o tome čemu danas služe javne institucije kulture, odnosno kome se i kako obraćaju. Okrugli sto pokrenuće pitanja zajedničkog u polju kulture (commons), javnog-civilnog partnerstva, modela učešća građana u odlučivanju u polju kulture i druge teme kojima će biti postavljeno pitanje: Čije su javne institucije kulture? Okrugli sto vodiće članovi Grupe za digitalni, obrazovni i kulturni commons Studija zajedničkog - Marijana Cvetković, Marija Jakovljević, Miloš Kovačević i Milica Gudović sa gostima.

Za 11. maj najavljen je razgovor na temu “Delatnost kulture i poreska politika” koji je osmislila grupa umetnika na poziv Anice Vučetić.

Dragoslav Krnajski, Mirjana Denkov, Nina Todorović i Anica Vučetić baviće se problemom poreskih olakšica za ulaganja u kulturi, oporezivanjem otkupa umetničkih dela, porezima na materijal i sredstva za rad umetnika, plaćanjem doprinosa samostalnim umetnicima za PIO i zdravstveno osiguranje…

Da li država kroz poresku politiku ima definisan sistem vrednovanja i u kojoj meri i na koji način se država uključuje u sistem vrednovanja kroz sferu poreske politike i da li postoji međuresorna povezanost Ministarstva finansija i Ministarstva kulture – neka su od pitanja na koja će pokušati da odgovore učesnici.

Inicijativa, koju čine Krnajski, Mirjana Denkov, Nina Todorović i Anica Vučetić, najavila je i za 17. maj zanimljiv razgovor o jednom od gorućih pitanja umetničke scene u Srbiji - krizi sistema vrednovanja u kulturi i mogućim rešenjima. Učesnici će se osvrnuti na kriterijume vrednovanja u oblasti vizuelne umetnosti koje uspostavljaju umetnička udruženja i državna uprava kroz različita stručna tela, komisije, odbore, kao i na javnost i transparentnost njihovog rada, način izbora, funkcionisanja i kontrole.

Beogradsko izdanje završne izložbe “Actopolisa” predstaviće i goste iz atinskog izdanja tog projekta Eftimisa Teua (Efthimis Theou) i Elektru Angelopulu (Angelopoulou), koji će 19. maja izvesti performans radnog naziva “Gavdos: Kuća - predavanje meke moći” (na engleskom, nemačkom i grčkom jeziku).

Izložba “Actopolis – Umetnost akcije” biće otvorena do 20. maja, a program izložbe i pratećih događaja nalazi se u Kalendaru portala SEEcult.org, kao i u prilogu (pdf).

*Pogledajte i dokumentarni video o prošlogodišnjem izdanju beogradskog dela projekta “Actopolis”, koji je nastao u produkciji Gete instituta i postprodukciji portala SEEcult.org, a predstavljen je i na izložbi u Muzeju grada zajedno sa video prilozima o programima realizovanim u ostalim gradovima

(SEEcult.org)