Za sveobuhvatnu istoriju ex-YU

Knjiga “Istorija Jugoslavije u 20. veku” ugledne nemačke istoričarke Mari Žanin Čalić, koju je u prevodu na srpski jezik objavila beogradska izdavačka kuća “Klio”, predstavljena je 3. jula na okruglom stolu u Muzeju “25. maj” u Beogradu, uz konstataciju uglednih istoričara i sociologa da je neophodno sveobuhvatno izučavanje istorije Jugoslavije kako bi se bolje razumela ne samo zajednička prošlost, već i budućnost naroda na Balkanu.

Učesnici okruglog stola “Jugoslavija danas - okviri sećanja”, među kojima su bili istoričari Predrag Marković, Vojislav Pavlović, Mile Bjelajac, Gordana Jović Krivokapić, Ranka Gašić, Milan Ristović i Veljko Stanić, kao i sociolog Jovo Bakić, ukazali su da u srpskoj, kao i u drugim istoriografijama naroda nekadašnje Jugoslavije nema sveobuhvatnih sinteza njenog istorijskog, kulturnog, ekonomskog i socijalnog razvoja.

“Mi nemamo odakle da čitamo istoriju kulture Jugoslavije, istoriju Saveza komunista Jugoslavije, istoriju Drugog svetskog rata, istoriju radničke klase. Nemamo istoriju jugoslovenske književnosti, arhitekture, slikarstva”, upozorio je istoričar Predrag Marković.

Ocenjujući da je objavljivanje studije Mari Žanin Čalić na srpskom jeziku izuzetno dragoceno za domaću istoriografiju, i to ne samo za stručnjake, nego i za širi krug čitalaca, Marković je naglasio da je neophodno da se i ovdašnji istoričari posvete tom periodu srpske i jugoslovenske prošlosti.

“Svaka od istorija Jugoslavije koja se do sada pojavila bila je neka vrsta političkog skandala, počev od onih koje su pisane kao državni projekti ili kasnije nacionalni projekti, sve do onih koje su pisali istoričari u inostranstvu”, rekao je profesor Milan Ristović.

Prema njegovim rečima, Jugoslavija je bila rezultat složenih istorijskih uslova, zbog čega se, kako tvrdi i Mari Žanin Čalić u svojoj studiji, ta država ne može shvatati kao veštačka tvorevina, nego kao politička, kulturna, ekonomska i socijalna realnost.

Istoričar Vojislav Pavlović rekao je da knjiga “Istorija Jugoslavije u 20. veku” nemačke autorke sadrži niz jasnih i preciznih informacija, ali i novih pitanja u vezi s jugoslovenskom prošlošću.

Mari Žanin Čalić, inače ćerka uglednog hrvatskog sociologa Edvarda Čalića, koja je obrazovanje stekla u Nemačkoj, napisala je knjigu koja, kako je ocenio sociolog Jovo Bakić, pokazuje da etničko poreklo i sredina u kojoj čovek stvara ne moraju da utiču na pisanje istorije.

"Mari Žanin Čalić nije potpala pod etničku determinaciju, suprotstavlja se ideološkoj hegemoniji uspostavljenoj u svetu. Toga nema ni u srpskoj, ni u hrvatskoj, ni u evropskoj istoriografiji u poslednjih dvadeset godina", ocenio je Bakić.

Učesnici skupa upozorili su da na srpskom jeziku nema dovoljno literature koju bi inostrani istoričari i drugi stručnjaci koji proučavaju istoriju Jugoslavije mogli da koriste i citiraju prilikom pisanja naučnih radova, što je jedan od razloga koji doprinose jednostranom tumačenju događaja iz neposredne prošlosti.

Istoričarka Ranka Gašić, koja je s Vladimirom Babićem prevela studiju Mari Žanin Čalić, istakla je da je reč o knjizi koja dobro komunicira sa čitaocima, jer je, iako je reč o kompleksnom naučnom radu, napisana u "razumnom" obimu od oko 400 stranica.

"Ovo nije publicistička, nego apsolutno naučna istoriografija, uravnotežena, ne stoji na strani nijednog naroda, režima, opozicije... i oslanja se na ravnomerno korišćenje literature svih naroda iz bivše Jugoslavije", istakla je Ranka Gašić i dodala da će studija Mari Žanin Čalić pomoći domaćim stručnjacima shvate šta to srpskoj istoriografiji nedostaje.

Knjiga “Istorija Jugoslavije u 20. veku” tematizuje jugoslovensku istoriju iz perspektive velikih društvenih, ekonomskih i intelektualnih promena koje su na pragu 20. veka zahvatile celu Evropu i obeležile prelazak u moderno industrijsko i masovno društvo.

“Nijedna evropska zemlja nije bila toliko živopisna, raznolika i komplikovana kao što je to bila Jugoslavija. Zbog svoje turbulentne istorije, ona važi za ovaploćenje balkanske konfuzije i međusobne sukobljenosti, za simbol zaostalog, varvarskog, odbojnog, drugačijeg na našem tobož tako civilizovanom kontinentu”, navela je autorka, koja u studiji “Istorija Jugoslavije u 20. veku” nastoji da razveje predrasude i da ukaže na činjenicu da je Balkan, bez obzira na svoje brojne specifičnosti, neodvojiv od evropskih vremenskih tokova.

Mari-Žanin Čalić traga za odgovorima na mnoštvo neizbežnih pitanja o nastanku, razvoju i propasti velike države koja je decenijama objedinjavala brojne narode Balkanskog poluostrva. Ona objašnjava zašto je i pod kojim okolnostima nastala Jugoslavija, šta je tu višenacionalnu utopiju održavalo više od 70 godina i iz kog razloga se naposletku nasilno raspala.

(SEEcult.org)