Zabava za celu porodicu
Muzej savremene umetnosti u Zagrebu predstavlja od 20. maja američkog umetnika Dena Grejema (Dan Graham), jednog od pionira konceptualne umetnosti koji je svojim delima, ali i nekonvencionalnim razmišljanjima o umetnosti, arhitekturi, urbanizmu, pop i andergraund kulturi, zauzeo važno mesto u svetu savremene umetnosti 20. veka.
To je prva samostalna izložba Grejema u istočnom delu Evrope, a uz paviljone, modele paviljona i dokumentarne filmove o njegovim najznačajnijim ostvarenjima u prirodnoj i urbanoj okolini, te prateće programe - predavanja i radionice, nastoji da obuhvati kompleksno delovanje tog svestranog umetnika, saopštio je MSU.
Otvarajući nove pristupe u stvaranju, Grejem u drugoj polovini 1960-ih započinje delovanje kao jedan od pionira konceptualne umetnosti koju ubrzo proširuje na eksperimente u mediju videa, te performanse u koje uključuje psihološki aspekt - međuodnos umetnika i publike.
Izložba "Den Grejem: Zabava za celu porodicu", kako je naveo MSU, obuhvata dokumentaciju njegovih prvih performansa i video-performansa u kojima istražuje percepciju tela u odnosu na tehnologiju, te njegov 16mm film “Pritisak na telo” (1970-1972) u kojem oko kamere funkcioniše kao sredstvo kojim muško-ženski par performera spiralno opisuje vlastita tela u cilindričnom, ogledalnom rostoru koji će najaviti zakrivljene reflektujuće arhitektonske forme njegovih kasnijih radova.
Grajemovi najraniji video performansi, koji nastaju krajem 1960-ih i početkom 1970-ih, predstavljaju ujedno važnu vezu sa delima iz kolekcije MSU - prvim eksperimentalnim video radovima hrvatskih umetnika (Sanja Iveković, Dalibor Martinis i Goran Trbuljak) koji su ovom prilikom izdvojeni i prikazuju se kao zasebna celina naslovljena “Inter nos” prema radu Sanje Iveković iz 1978.
Grejemova intuitivna istraživanja vremenom su se sve intenzivnije širila na zanimanje za arhitektonski prostor. U celini “Publika u performansu. Od performansa do paviljona” propituje se ključan odnos njegovih ranih performansa i paviljona koji se zasnivaju na novom pristupu publici u umetničkom radu. Percepcija koja podrazumeva samoposmatranje ali istovremeno i voajeristički čin posmatranja drugih, kao i osveštavanje vremenskog toka, postala je ključna polazišna tačka za paviljone - hibridne forme na razmeđu arhitekture i skulpture. Paviljoni nisu doslovno arhitektonski objekti, nego bi se pre moglo nazvati svojevrsnim “mašinama za posmatranje”, budući da uslovljavaju način na koji publika stupa u interakciju sa umetničkim delom, postajući njegov stvarni protagonista. Ta neobična dela transparentnih i reflektujućih površina, kojima se Grejem na originalan način referiše na istoriju zapadne civilizacije - od renesansnih, baroknih i rokoko vrtnih paviljona, preko 19-vekovnih arkada i svetskih izložbi, do savremene korporativne arhitekture - posetitelji će na izložbi u MSU-u moći doživeti uživo.
Šminkeraj za devojčice
Kao osoba raznolikih interesa, Grejem je u vizuelni jezik inkorporirao još jednu veliku strast – muziku. Uz njegove paviljone “Šminkeraj za devojčice” (1998-2000) i “Dvosmerni zrcalni cilindar podeljen perforiranim nerđajućim čelikom” (2011-2012), izložba obuhvata i “Paviljon za prikazivanje rok videa/filmova” (2012), umetničko đelo koje ujedno funkcioniše i kao prostor za zabavu. Sa filmovima i video radovima posvećenih hipi pokretu, hardcore, no wave i post-pank sastavima, paviljon je nastao kao svojevrsna posveta supkulturi u Americi i Evropi u 70-im i 80-im godinama 20. veka. Muzika je implicitno prisutna od njegovih najranijih dela, ali od početka 80-ih, u vreme kada kao rok kritičar intenzivno prati i promoviše njujoršku muzičku andergraund scenu, Grejem se okušao i u žanru dokumentarnog filma. U dvorani Gorgona tokom izložbe će biti prikazan njegov čuveni dokumentarni esej “Rock My Religion” (1983-1984) u kojem na autentičan način, kroz povesnu analizu muzike, preispituje kulturu 20.veka.
Paviljon za prikazivanje rok videa/filmova
O savremenim načinima samozaborava pojedinca koji sa imperativom zabave i doživljaja užitka pribegava masovnom konzumerizmu, svedoče dokumentarni snimci jednog od najvećih svetskih trgovačkih centara koje nastaju u rasponu od skoro 20 godina, u njegovom videu “Smrt čokoladom” (1986-2005), koji će prema umetnikovoj želji, biti predstavljen u kontekstu trgovačkog centra Avenue Mall, u neposrednoj blizini MSU.
Grejem je rođen 1942. u Urbani u Illinoisu, a živi i radi u Njujorku. Predstavio se retrospektivnim izložbama u nizu svetskih muzeja, od SAD i Australije do Evrope. Mnogo puta izlagao je na Bijenalu u Veneciji (1976, 2003, 2004, 2005), na Dokumenti u Kaselu (1972, 1977, 1982, 1992, 1997) te na izložbama Skulptur Projekte u Minsteru (1987, 1997). Dobitnik je brojnih nagrada, a 2010. primio je počasnu nagradu Američke akademije umetnosti i književnosti.
Kustosi izložbe su Maurizio Bortolotti i Radmila Iva Janković, postavku potpisuje Tihomir Milovac, a vizuelni identitet Sanja Kuzmanović i Andro Giunio.
Glavni partner izložbe je Lisson galerija iz Londona, a pomogli su je Ministarstvo kulture Hrvatske i Grad Zagreb, kao i sponzori Croatia osiguranje d.d. i Face Croatia.
Izložba će biti otvorena do 27. avgusta.
*Foto: MSU Zagreb
(SEEcult.org)
