Željezara oživljava Sisak
Novopokrenuti Festival Željezara u Sisku nudi od 6. do 8. juna umetnički, aktivistički i muzički program, čiji je cilj da, uz pomoć stotinak učesnika domaće i regionalne scene aktivira prostor Željezare i okolne objekte i naselje, i tako bar privremeno ostvari novu kulturnu proizvodnju.
Umetnički direktor i inicijator tog nesvakidašnjeg festivala, umetnik Marijan Crtalić, dobio je ideju za kulturnu revitalizaciju Siska još 2007. goidne u sklopu svog projekta “Nevidljivi Sisak”, u cilju maksimalnog korišćenja svih kulturnih gradskih resursa i potencijala. Tek nedavno, međutim, otvorili su se preduslovi za aktivnu realizaciju opsežnijeg projekta čija je namera da uspostavi komunikaciju s lokalnim stanovništvom i prostorom, oslanjajući se pritom na svekoliku, a naročito kulturnu politiku bivše Željezare Sisak prema radnicima i njihovim porodicama.
“Poznavajući lokalne probleme, odlučio sam se na tri programske celine koje odgovaraju potrebama i željama stanovništva radničkog naselja Caprag kao sisačkog predgrađa, a i Siska uopšte”, naveo je Crtalić prilikom nedavnog predstavljanja festivalskog programa. Reč je o naselju koje je najzanemareniji deo grada, pa je Crtalić i odlučio da “krene ravno iz centra problema”.
Osnova i cilj umetničkog programa festivala je da uspostavi komunikaciju s lokalnim problemima, stanovništvom i prostorom, kao i sa udruženjima civilnog društva i tako proizvede opsežnu re-akciju na zadati kontekst i njegove specifičnosti, odnosno estetitizovanje i pokazivanje drugačijeg ugla sagledavanja i izražavanja problema, njihove analize i potencijalnih rešenja.
Festival je, prema rečima Crtalića, centralni reprezentativni deo pretpostavljene revitalizacije grada Siska koja će se odvijati u skladu s uspostavljanjem normativa finansiranja i interesa lokalne sredine za takvu vrstu programskih aktivnosti.
Aktivistički program predviđen je u formi Konferencije o samoorganizovanju, i to uz predavanja, diskusije i razmatranja tema poput rada, solidarnosti, jednakosti, promene, prostora, stanovanja, ljudskih prava, održivog razvoja, kulture, medija, pa i fudbala.
Učestvovaće pedesetak aktivista iz petnaestak organizacija zajedno sa studentima, nezaposlenima, radnicima, sindikalistima, penzionerima, najavila je izvršna direktorka i urednica aktivističkog dela programa Lela Vujanić.
Pozvane organizacije ravnopravno su učestvovale u kreiranju programa, a predstaviće svoj rad i u suradnji s lokalnim inicijativama pokušati da iznađu modele i rešenja za razvoj Siska. Na osnovu autentičnih iskustava - od slavne istorije Željezare do sumorne sadašnjosti, biće istražena mogućnost korišćenja nekada progresivnih ideja kao i recentnih iskustva organizacija iz cele Hrvatske kako bi se podstakao razvoj grada i samoorganizacija građana.
Naselje Caprag i fabrički krug Željezare biće iskorišćeni kao eksperiment u samoorganizovanju, kao mikro platforma za promene.
Konferencija će biti otvorena na Trgu hrvatske državnosti u Sisku, uz razgovor sa bivšim radnicima Željezare i organizatorima. Potom sledi tribina “Solidarnost netko mora organizovati” na kojoj će Hrvoje Jurić (Direktna demokracija u školi), Davor Rakić (EKN – Petrokemija Kutina) i Daša Poredoš Lavor (Građanska inicijativa Moj grad Sisak) izneti vlastita iskustva o tome kako najbolje živi i raste solidarnost i koji je organizacioni modeli prate.
Mreža antifašistkinja Zagreb (MAZ) počastiće potom sve posetioce partizanskim pasuljem, a program će biti nastavljen tribinom “Sisak- vodeni putevi nove industrije”, u organizaciji Baze za radničku inicijativu i demokratizaciju (BRID). Biće reči o važnosti razvoja rečnog saobraćaja za grad Sisak i regiju, s obzirom na ekonomsku isplativost, ekološku prihvatljivost i energetsku efikasnost.
Umetnički program započeće otvaranjem velike izložbe socijalno angažovane umetnosti u Institutu u sklopu kompleksa Željezare, a među učesnicima su Mladen Stilinović, Siniša Labrović, Slaven Tolj, Igor Grubić, Marijan Crtalić, Andreja Kulunčić, Nemanja Cvijanović, Boris Cvjetanović, Kata Mijatović, Marko Ercegović, Željko Badurina, Božena Končić Badurina, Boris Greiner, Vlasta Žanić, Zoran Pavelić, Marko Tadić, Sandro Đukić, Božidar Katić, Zarkoff, Darko Bavoljak, Cirkorama, Barbara Blasin, Atonio Grgić…
Istovremeno će biti otvorena i interaktivna izložba elektronske muzičke opreme Synth Lab, u organizaciji Kult.Com-a i studija Sensorium.
Za kraj umetničkog dela programa prvog festivalskog dana posetioce očekuju performansi multimedijalnog umetnika i performera Siniše Labrovića, te slikara i umetnika Zorana Pavelića.
Muzički program Željezare nudi nastupe dvadesetak izvođača domaće i regionalne nezavisne scene.
I muzički program oslanja se na sadržaj i koncept samog projekta, pa su muzičari birani prema kvalitetu, ali i na osnovu povezanosti njihovog stvaralaštva s tematikom festivala. To su bendovi koji su svesno proživeli tranzicioni period i svoje poglede i emocije prema njemu iskazuju putem muzike.
“Reč je o nezavisnoj 'do it yourself' sceni i rok'n'rll filozofiji“”, kako je rekao muzički urednik Željezare Nenad Borović iz organizacije Žedno uho.
Program predvode Bambi Molestersi koji sviraju surf glazbu na autentičan i jedinstven način, a ostavili su značajan trag i vrlo konkretno ucrtali Hrvatsku na globalnu nezavisnu muzičku scenu.
Iz Beograda dolazi Repetitor, jedan od najpopularnijih rok'n'rol bendova, koji je u vrlo kratkom periodu pokazao zavidne rezultate i to putem broja živih nastupa. Najavljen je i Antentat, hrvatski bend koji direktno kroz svoju liriku i vezanosti uz rastafarijansku kulturu vrlo jasno iskazuje aktivističku osvešćenost, a iz BiH stiže Damir Avdić koji je možda najdirektnije povezan sa konceptom programa, solo izvođač iskonskog bluz r'n'r kojim direktno napada politički establishment i sistem.
U Sisku će nastupati i riječki bend My Buddy Moose, zatim dva ženska benda – Punčke i Žen, kao i jedan od najstarijih andergraund rok'n'rol bendova Peach Pit.
U okviru klupskog programa, sviraće dva najbolja domaća instrumentalna plesna benda – ABOP i Tobogan, koja čine iskusni i školovani muzičari, čiji je pristup sviranju i stvaranju muzičkog plesnog hibrida po ugledu na kraj 70-ih i 80-ih godina.
Klupski elektronski program čine autentična sisačka elektronska scena Electro City – reč je o mračnoj industrial plesnoj glazbi u konotaciji sa tematikom festivala i lokacijom, a direktno inspirisanom fenomenom Željezare.
Program Festivala Željezara završavaće se u ranim jutarnjim satima, a tokom dana posetioci će moći da razgledaju izložbe, instalacije, perfomanse, učestvuju na tribinima i diskusijama, a od ranih večernjih sati ponovo uživaju u raznolikim muzičkim nastupima.
Dodatna zanimljivost za sve posetioce je program “Kulturni Stalker” koji podrazumeva umetničko-turističke ture po halama Željezare uz učešće umetničkog direktora Marijana Crtalića i stručnog vodiča, inženjera Branka Buhina.
Aktivistički i umetnički program su besplatni.
Cena festivalske ulaznice na samom festivalu iznosi 70 kuna, a cena dnevne 40 kuna.
Organizator Festivala Željezara je udruženje Pressing - Centar za istraživanje i razvoj medija, u partnerstvu sa Žednim uhom i Koordinacijom udruga mladih Siska, uz podršku civilnih inicijativa iz Siska, Zagreba i ostatka Hrvatske.
Festival Željezara podržavaju Grad Sisak, Ministarstvo kulture Hrvatske i firme Kulinarski Institut Kul IN i ABS Sisak d.o.o.
Festivalski sajt je www.festivalzeljezara.org, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu Jugoistočne Evrope, kao i U PRILOGU.
(SEEcult.org)
