Zemaljski dugovi
Nobelovac Ivo Andrić glavni je junak 30 pripovedaka savremenih srpskih pisaca i jednog argentinskog, objavljenih u knjizi “Zemaljski dugovi”, u izdanju “Lagune”, koju je priredio Milovan Marčetić.
Kako i kome Andrić plaća svoje dugove u poslednjim časovima života, koje su njegove poslednje reči i čime zavetuje medicinsku sestru koja ga neguje, zašto pred Andrićeva vrata dolazi sibirski tigar, ko je žena koju je upoznao u Madridu, u čijoj je hotelskoj sobi zaboravio pulover i šal, kako se Andrić ponaša na večerama i šta vidi u šarama tapeta svoje radne sobe, šta sve mora da sluša kada ga presretne kritičar ulizica, gde je reka Mostonga i kakva je istorija njenih ćuprija…? - deo su sadržaja knjige.
Autori priča su pisci različitih generacija, među kojima su i Danilo Kiš, Dragoslav Mihailović, Vasa Pavković, Vida Ognjenović, Igor Marojević, Mihajlo Pantić, Mileta Prodanović, Zoran Ćirić, Svetislav Basara...
Polovina priča nije ranije objavljivana, a polovina se našla uglavnom u periodici ili u zbirkama priča.
Knjiga “Zemaljski dugovi” nastala je kao prošireni projekat bloka priča objavljenog u Beogradskom književnom časopisu, br. 24-25, jesen-zima 2011, pod naslovom “Zovem se Ivo Andrić - pisac u priči”. Taj blok priča objavio je Marčetić povodom 50. godišnjice dodele Nobelove nagrade Andriću i 110-godišnjice njegovog rođenja.
U časopisu je, pored Kišove priče “Dug”, objavljeno još šest priča specijalno pisanih za taj blok, dok je u knjizi “Zemaljski dugovi” ukupno 30 priča, od kojih su čak 22 napisane “po narudžbi”, što govori da je ideja pozvanim autorima bila vrlo inspirativna.
Prema rečima Marčetića, koji je i sam autor jedne od priča, ideja i bloka u časopisu i knjige bila je “Andrić - književni junak”, tj. da se najbolji današnji srpski pripovedači podstaknu da napišu priče u kojima će se najslavniji i verovatno najveći srpski pisac 20. veka, te jedini srpski književni nobelovac, pojaviti kao književni junak.
“Izazov je bio utoliko veći kada se zna da Ivo Andrić nije bio ni ličnost ni pisac koji je previše o sebi govorio. Naprotiv, bio je, po svedočenju onih koji su ga poznavali, vrlo zatvoren kada je njegova privatnost u pitanju, ali je upravo to, izgleda, najviše i inspirisalo autore priča u ovoj knjizi. Izazov je bio i ’otkriti’ kakva je ličnost bio pisac koji je tako briljantno opisivao karaktere čoveka ovdašnjeg podneblja, koji je u svojoj prozi bio izvrstan psiholog, poznavalac duše i naravi ljudi”, naveo je Marčetić.
Prema njegovim rečima, vrednost te knjige može biti i u tome što kazuje kako današnji najbolji srpski prozaisti vide Andrića kao pisca i ličnost, ili šta je od Andrća kao pisca i njegovog dela “ostalo” u vremenu kada se književne mode brzo menjaju, kada se u borbi za publicitet i “slavu” ne biraju sredstva.
Marčetićevo mišljenje je da “vrednost i veličina Anrićevog dela nimalo nisu okrnjeni”, što potvrđuje, kako je istakao, i pažnja koja je Andrićevom delu posvećena povodom njegovih godišnjica.
Redosled priča u toj knjizi nije pravljen po kriterijumima “od najboljih ka manje vrednim pričama”, “od najpoznatijih ka manje poznatim autorima” ili “od najstarijih ka mlađima”, već s nastojanjem da priče budu povezane u što skladniji niz, a da ipak priča svakog narednog autora donese čitaoci iznenađenje.
Na kraju svake priče, kao i u svakoj knjizi iz Lagunine edicije “Talasi”, nalazi se beleška o piscu.
Pisci zastupljeni u knjizi “Zemaljski dugovi”:
Danilo Kiš: DUG
Ivana Dimić: PRIČA KOJA JE IMALA SENKU
Dragoslav Mihailović: LEPO PISANJE
Miroslav Josić Višnjić: PRIČA O ĆUPRIJI NA MOSTONGI
Danilo Nikolić: ZNAK PORED PUTA
Gordana Ćirjanić i Huan Oktavio Prens: KONZUL I RECITATORKA
Milisav Savić: LJUBAVNO PISMO ILI PRIČA O SVEZNAJUĆEM PRIPOVEDAČU
Ljiljana Đurđić: PISAC U NOVEMBRU
Vasa Pavković: DALEKI, DALEKI SUSRET
Vida Ognjenović: PESMA SA 60. STRANE
Igor Marojević: KRAJ PUTA
Milovan Marčetić: ŠTA VAM JE U SRCU?
Jovica Aćin: ZARAZA
Vladimir Kecmanović: TURSKA VAZNA
Mihajlo Pantić: LEONARDO, PLJAČKAŠ BENZISKE PUMPE
Vule Žurić: AGRAMERSKI DOMINO
Mirko Demić: SLEPI KOLOSECI ČEKANJA
Dejan Stojiljković: MRTVE STVARI
Dejan Simonović: OTISAK
Mileta Prodanović: I-MEJL IZ 2000.
Vesna Perić: SVE O MOJOJ BAKI
Ratko Dangubić: NA KANLI KULI
Nikola Malović: ANDRIĆ I ĐAVO
Miodrag Vuković: ČOVEK KOJI ĆE UPOZNATI ANDRIĆA
Zoran Ćirić: KAD SVECI MARŠIRAJU
Đorđe Pisarev: KAFA I ČAJ
Jakov Grobarov: HILЈADARKE OD NOBELOVCA
Miodrag Raičević: FORSIRANJE KALEMEGDANA
Sava Damjanov: DRINA NA ĆUPRIJI
Svetislav Basara: POSLEDNJI DANI I SMRT IVE ANDRIĆA
(SEEcult.org)
