Tivadar Vanjek - Dokumenti
Savremena galerija u Zrenjaninu obeležava stogodišnjicu rođenja slikara Tivadara Vanjeka (Wanyek, 1910-1981), svog prvog upravnika, izložbom koja obuhvata njegove slike, kao i fotografije, kataloge, televizijske emisije i drugu sekundarnu muzejsku građu. Vanjek je bio prvi upravnik Savremene galerije u Zrenjaninu i umetnik zaslužan za aktiviranje likovnog života u tom gradu, kao i jedan od osnivača Umetničke kolonije u Ečki.
Savremena galerija u Zrenjaninu obeležava stogodišnjicu rođenja slikara Tivadara Vanjeka (Wanyek, 1910-1981), svog prvog upravnika, izložbom koja obuhvata njegove slike, kao i fotografije, kataloge, televizijske emisije i drugu sekundarnu muzejsku građu.
Vanjek je bio prvi upravnik Savremene galerije u Zrenjaninu i umetnik zaslužan za aktiviranje likovnog života u tom gradu, kao i jedan od osnivača Umetničke kolonije u Ečki.
Cilj izložbe “Tivadar Vanjek - Dokumenti”, koja će biti otvorena 23. avgusta u Salonu Savremene galerije u Zrenjaninu, je da se “doživi prošlost, kroz eksperimentalni pristup, koristeći sva raspoloživa sredstva”. Muzejski eksponati, odnosno slike, umreženi su sa arhivskom i drugom građom, koja kroz ovaj vid predstavljanja rekonstruiše Vanjekov život, navela je autorka i kustoskinja izložbe Slavica Popov.
Rođen u Velikoj Kikindi 20. septembra 1910. godine, Vanjek je izučavao fotografiju u ateljeu Karolja Langa, gde se susreo i sa slikarstvom. U Veliki Bečkerek stigao je iz Budimpešte, nakon pokušaja da studira slikarstvo u Slobodnoj školi Karolja Patakija, najkasnije 1932.
U gradu na Begeju se do Drugog svetskog rata bavio fotografijom uglavnom kao pomoćnik, slikao sa “velikobečkerečkim impresionistima” i pravio dekoracije i scenografije za amaterska društva.
U početku je slikao ljudske figure u duhu akademskog realizma (1930-1935) da bi se kasnije posvetio slikanju pejzaža (1935-1945).
Prvi put je izlagao u oktobru 1938. godine u Subotici, na “Izložbi mladih” u mađarskom društvu “Népkör”. Susrevši Vasu Pomorišca, prihvatio je njegov način organizovanja slika predela. Tada je napustio odjeke impresionizma i prihvatio ekspresionističke tendencije, a pored pejzaža, počeo je da slika i mrtvu prirodu i fasade kuća.
S grupom zrenjaninskih slikara 1954. godine osnovao je Zrenjaninsku grupu koja je ubrzo prerasla u Banatsku grupu.
Sa Zoranom Petrovićem, uz podršku velikog broja slikara, Vanjek je 12. jula 1956. godine osnovao Umetničku koloniju u Ečki.
Do autentičnog slikarskog izraza došao je 1957. godine, pod uticajem značajnih umetnika srpskog i jugoslovenskog slikarstva koji tih godina borave u Koloniji u Ečki, približavajući savremene likovne koncepte i geometrizam ostalim učesnicima Kolonije. U skladu s tim, Vanjek, nezadovoljan svojim slikarstvom, stilizuje motive i geometrizuje, svodeći ih na plošne predstave. Njegove slike karakteriše naglašen geometrizam predmeta i intimnih enterijera, slika seoske enterijere ispunjene nameštajem, preslicama i prostirkama, zatim zabate, golubarnike i seoska dvorišta.
Na osnovu poklonjenih i otkupljenih radova umetnika koji su boravili u Koloniji, 1958. godine osnovana je Savremena galerija Umetničke kolonije Ečka, a u aprilu 1962. godine Vanjek je postavljen za njenog prvog upravnika. Do tada je Koloniju u Ečki vodio kao volonter, a na funkciji direktora ostao je do 1973. godine, kada odlazi u penziju.
Prvi put je samostalno izlagao u Grafičkom kolektivu u Beogradu 1958. godine, a nakon toga više od 40 puta u zemlji i inostranstvu (Budimpešti, Beču, Briselu, Veneciji, Vićenci, Varšavi...).
Učestvovao je na više od 200 kolektivnih izložbi, od kojih su najznačajnije izložbe ULUS-a, a redovno je učestvovao i na Oktobarskom salonu u Beogradu od 1960. do 1969. godine, te izlagao na I i II Jugoslovenskom trijenalu likovnih umetnosti u Beogradu i učestvovao na izložbama likovnih kolonija u Vojvodini.
U inostranstvu je izlagao s vojvođanskim umetnicima u Briselu, Temišvaru, Aradu, Regensburgu, Bratislavi, Galacu, Vroclavu, kao i na međunarodnoj izložbi cveća u Parizu, te s grupom jugoslovenskih umetnika u Kuvajtu, Nju Delhiju i Beču.
Njegovi radovi se nalaze u brojnim privatnim i javnim kolekcijama u zemlji i inostranstvu (Parizu, Briselu, Rimu, Beču, Budimpešti, Los Anđelesu), kao i u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu, Galeriji Matice srpske, narodnim muzejima u Zrenjaninu, Kikindi, Subotici, Senti... i u Savremenoj galeriji Zrenjanin.
(SEEcult.org)
