Počeo 50. Solunski festival
Međunarodni filmski festival u Solunu (TIFF) u jubilarnom, 50. izdanju, koje je svečano otvoreno 13. novembra, predstavlja 240 igranih i kratkih ostvarenja, a sloganom “Zasto bioskop sada?” priziva reči Žana Renoara: “U želji da se bioskop, film održi u životu, moraćemo sve da pronađemo ispočetka”. Jubilarni Solunski festival svečano je otvoren specijalno režiranom ceremonijom, u prisustvu grčkih zvaničnika i mnogobrojnih gostiju, a počeo je filmom nemačkog reditelja turskog porekla Fatiha Akina “Soul Kitchen”, koji je takodje bio prisutan.
Međunarodni filmski festival u Solunu (TIFF) u jubilarnom, 50. izdanju, koje je svečano otvoreno 13. novembra, predstavlja 240 igranih i kratkih ostvarenja, a sloganom “Zasto bioskop sada?” priziva reči Žana Renoara: “U želji da se bioskop, film održi u životu, moraćemo sve da pronađemo ispočetka”.
Jubilarni Solunski festival svečano je otvoren specijalno režiranom ceremonijom, u prisustvu grčkih zvaničnika i mnogobrojnih gostiju, a počeo je filmom nemačkog reditelja turskog porekla Fatiha Akina “Soul Kitchen”, koji je takodje bio prisutan.
Ceremonija otvaranja bila je događaj po sebi - počela je ređanjem svih 50 filmskih plakata u velikoj dvorani biskopa “Olimpion” na velikom ekranu, a završena pitanjem koje je moto 50. TIFF-a: “Zašto bioskop, film sada?” Usledio je kraći film u 3D tehnici koji je, podsećajući na klasike, pokazao kuda film ide danas.
Direktorka festivala Despina Muzaki potom je govorila o važnosti filmske kreacije u vreme krize, ističući značaj festivala za kulturno utemljenje samog grada Soluna.
“Film je oružje kojim se otkriva svet i upoznaju oni drugi. U vremenima krize film je - odgovor”, poručila je ona, osvrćući se potom na sve koji su ugradili svoj rad, znanje, entuzijazam i dobru volju u tu manifestaicju staru pola veka. Sve prisutne pozvala je da otvore širom oči i dušu za sve filmske domete koji slede.
Predsednik Festivala Džorž Korfejs pomenuo je i značaj grčkih autora i njihovog prisustva na festivalu, napominjući i da su neki od njih ove godine odustali od stvaranja, jer smtraju da ih je država svojom politikom prema kinematografiji zapostavlja.
Gradonačelnik Soluna Vasilis Papgergopulos skrenuo je pažnju da je još prošle godine grad donirao po 10.000 evra, a ove će dati 15.000 grčkim autorima.
Ministar kulture i turizma Pavlos Gerulanos okarakterisao je minulih 50 godina festivala kao doprinos menjanja slike samog Soluna i njegovog identiteta u svetu. I on je na neki način opomenuo državu koja neafirmisanjem umetnosti na pravi način onemogućava umetnike da protestuju, postavljaju pitanja autoritetima i podstiču na promene.
Sve što se događalo u velikoj dvorani biskopa “Olimpion” prenosilo se na veliki ekran postavljen na jednom od najlepših trgova u gradu, na skveru Aristotelus uz samo more, gde se i taj biskop nalazi.
Pozivajući umetnike, filmske profesionalce i publiku, da još jednom potraže odgovore o prirodi i ulozi bioskopa i filma uopšte, 50. TIFF nudi do 22. novembra u konkurenciji 15 debitantskih i drugih filmova svojih autora, a prvi put ove godine nagrada Zlatni Aleksandar podrazumeva svih 40.000 evra, a Srebrni 25.000.
Kinematografije Balkana i ove godine su izuzetno prisutne, a posebno srpska, iako je nema u glavnoj konkurenciji.
Tu je zato velika retrospektiva jednog od najplodnijih srpskih reditelja Gorana Paskaljevića - biće prikazan ceo njegov filmski opus od 15 filmova, koji podrazumeva i dva kratka filma. Počeće desetominutnim filmom “Pan Hrska” iz 1969. godine, a zatvoriće je najnoviji film Paskaljevića, ovogodišnji “Medeni mesec”.
Direktorka Festivala Despine Muzaki izjavila je za "Varajeti" da je retrospektiva Paskaljevića “prikladan omaž za obeležavanje 50-godišnjice postojanja te umetničke manifestacije”.
Retrospektivu Paskaljevića prati i nagrada Zlatni Aleksandar za doprinos filmskoj umetnosti koja će mu biti svečano uručena 19. novembra u najvećoj festivalskoj dvorani u bioskopu “Olimpion”.
Paskaljević će održati i majstorsku radionicu koja redovno prati tu nagradu, kao i gostovanja svih velikih imena svetske kinematografije u Solunu.
Osim Paskaljevića, iz Srbije poseban status na 50. TIFF-u ima i glumica Mirjana Karanović, kao članica međunarodnog žirija kojim predsedava grčki režiser Teo Angelopulos.
Srpski film zastupljen je i u programu “Balkanski pregled”, u kojem će biti prikazani “Obični ljudi” Vladimira Perišića i “Tamo i ovde” Darka Lungulova, uz još 11 filmova, među kojima su i “Metastaze” Branka Šmita i “Tulum” Dalibora Matanića iz Hrvatske, “Slovenačka devojka” Damjana Kozolea, “Najsrećnija devojka na svetu” Radua Žudea i “Policijski, pridev” Korneliua Porumboiua iz Rumunije, te “Istok Zapad Istok” Đerđa Džuvanija, kao i “Istočne igre” Kamena Kaleva, prvi bugarski film prikazan u Kanu posle gotovo 30 godina.
Selekcija “Balkanski pregled” obuhvata i prezentaciju avangardne kino-klupske scene u programu nazvanom “Neistražena Srbija: Avangarda kino-klubova”, u kome će biti viđeni filmovi autora poput Vojislava Kokana Rakonjca, Toma Gotovca, Save Trifkovića, Bojana Jovanovića, Dragoslava Lazića, Radoslava Vladića, Miroslava Bate Petrovića, Julijane Terek i drugih. Tim programom ukazuje se na značajnije domete srpske avangarde koji, prema mišljenju selektora Dimitrisa Kerkinosa, prelaze po značaju granice zemlje u kojoj su nastali.
Dva srpska filma nominovana su i za tri premije Balkanskog filmskog fonda za unapređenje rada na scenarijima - “Spomenik Majklu Džeksonu” scenarista i reditelja Darka Lungulova i koprodukcija Srbije i Bosne i Hercegovine “Nema čoveka bez nevolje” prema scenariju Ranka Božića. Ukupno je nominovano samo deset filmova iz užeg i šireg regiona - iz Bugarske, Turske, Rumunije, Grčke i Hrvatske, kao i dve koprodukcije Nemačke/Rumunija i Albanija/Francuska.
U programu posvećenom ekeperimentalnoj ex-yu sceni biće viđeni filmovi “Jedan dan u životu” Rajka Maksima, Zlatka Lavinića (Bosna i Hercegovina), “Siroti ljudi” Vlade Kristla (Hrvatska) i “Ludaci iz radničke klase” Bojane Marijan (Srbija), kao i tri filma Karpa Godine - “Nedostaje mi Sonja Heni”, “Stvaranje filma ‘Neodostaje mi Sonja Heni’” i “Litanija srećnih ljudi” (Slovenija).
Karpo Godina će biti u Solunu, gde će predstaviti tu svoju trilogiju.
U programu pet balkanskih filmova u nastajanju (work in progress) zastupljen je Dušan Milić iz Srbije delom “Travelator”.
Program “Fokus”, peti put oformljen, usredsređen je na “romanse”, pokušavajući da ih redefiniše na početku 21. veka. U središtu interesovanja autora filmova u tom programu su novi pogledi na rodnu problematiku, seks, ljudski identitet, na to kako priroda i politika utiču na odnos među polovima...
Autori ulažu napor da u ljubavnim pričama preispitaju konvencije i smeste priče u savremene, jedinstvene, subverzivne okvire današnjice, a biće prikazano osam filmova najnovije produkcije iz Japana, Koreje, Irske i Holandije, Mađarske, Francuske, Australije, SAD i Velike Britanije.
Program “Dani nezavisnog filma: Filipini” obuhvata 13 filmova koji treba da stvore sliku o toj zanimljivoj kinematografiji. Flm iz tog programa Pepe Diokna “Engkwentro” osvojio je nagradu Dino de Laurentis ove godine u Veneciji.
Najprisutniji u internacionalnim vodama je svakako filipinski autor Briljante Mendoza, koji je režirao sedam filmova u poslednje četiri godine i jedini se takmičio iste godine i u Kanu i u Veneciji.
Selektori skreću pažnju i na film “Independencia” Raja Martina, a još nekoliko autora će biti gosti TIFF-a i učestvovati na okruglom stolu posvećenom filipinskoj kinematografiji.
Solun je i mesto susreta autora, kupaca, distributera i na poznatoj solunskoj pijaci filmova “Agora”, kao i na “Raskršćima” (Crossroads) koje posećuju brojni profesionalci radi upoznavanja, ugovaranja i zaključivanja filmskih poslova.
Uz niz zanimljivih gostiju, među kojima su ove godine i Verner Hercog, koji ima veliku retrospektivu, Džejn Birkin koja će održati i koncert, Solun će ove godine opet okupiti i studente produkcije i organizacije iz Evrope, balkanskih i mediteranskih zemlja u “Solunskom studiju” - vežbaonici i radionici filmskih produkcijskih poslova (proizvodnja filmova, koprodukcije, distrubucija, marketing) koja podrazumeva i susrete s ljudima iz filmske industrije.
“Solunski studio” organizovan je uz pomoć odeljka za film Aristotelovog univerziteta u Solunu.
Tu su i majstorske radionice koje će održati ne samo Paskaljević, nego i Hercog i kompozitor Aleksandar Depla ili scenarista Toni Grisoni.
Uz niz specijalnih događaja i gotovo hiljadu gostiju, među koje spadaju i ekipe filmova koji će biti prikazani, jubilarni Solunski festival biće svečano zatvoren 22. novembra filmom francuske filmske legende Alena Renea “Divlja trava” (Wild Grass).
Solunski festival bez daljnjeg je predvodnik među regionalnim filmskim događanjima, među kojima se izdvajaju još Sarajevo i Sofija.
Osnovan kao “Nedelja grčkog filma” 1960. godine, Solunski festival postao je međunarodni 1992. i okrenuo se u glavnoj selekciji prvim i drugim filmovima svetskih autora koji su bili u usponu. Tako je to i danas.
Dugogodišnji umetnički direktor Dimitri Eipides bio je sinonim za tememeljnog tragača za novim, talentovanim i vrednim pažnje autorima, i to naročito iz zemlja Jugoistočne Evrope. Dugogodišnji direktor Mišel Demopulos, francuski đak i upečatljiva figura, dao je festivalu, uz veliku Eipidesovu pomoć, “miris i ukus” značajnog filmskog događaja.
Taj duet posebno je radio i na balkanskom okupljanju u stvaralačkom i organizaciono-produkcijskom smilu (Balkanski filmski odbor, program Balkanski pregled, Balkanski filmski fond).
Najnovija ekipa s predsednikom Festivala Džoržom Korfejsom i Despinom Muzaki na čelu zadržo je već osvojeno i posebno insistira na filmskoj pijaci “Agori” i “Raskršću”, kao mestu susreta producenata i autora. Kuda će dalje festival u Solunu poći - pokazaće se narednih godina.
U svakom slučaju, festival u Solunu krajem svake godine jeste već 50 godina osvedočeno mesto susreta autora iz celog sveta sa akcentom na region poslednje dve decenije. Solunski festival je istvoremeno i rezime minule i početak nove proizvodne i otkrivalačke godine, jer u glavnoj selekciji predstavlja debitantske ili druge filmove svojih autora, hrabro i uporno.
Dubravka Vojvodić
Foto: Ververidis Vasilis
(SEEcult.org)
