60 godina Muzeja Kinoteke
Muzej Jugoslovenske kinoteke obeležava 2. marta 60-godišnjicu rada specijalnim filmskim programom i dodelom zahvalnica institucijama i pojedincima koji su dugogodišnjom saradnjom doprineli opstanku tog filmskog srca Beograda, legendarne i evropski prestižne institucije.
Muzej Jugoslovenske kinoteke obeležava 2. marta 60-godišnjicu rada specijalnim filmskim programom i dodelom zahvalnica institucijama i pojedincima koji su dugogodišnjom saradnjom doprineli opstanku tog filmskog srca Beograda, legendarne i evropski prestižne institucije.
Program povodom jubileja Kinotekinog muzeja u Kosovskoj obuhvata projekcije najstarijih zapisa o Beogradu - “Beograd po zimi” (1914) Svetozara Botorića, “Beograd” (1919) Ivanova i Matuševića, “Gutač kilometara” (1925) Karla Imelskog, “Beograd 1930.” (1930) Jugoslovenskog prosvetnog filma, “Dolazak u Beograd poklonstvene delegacije seljaka iz četiri banovine: Drinske, Savske, Vrbaske i Primorkse” (1931) Koste Novakovića, “Priča jednog dana ili nedovršena simfonija jednog grada” (1941) Maksa Kalmića, “Tragovi nestaju” (1955) Branka Ćelovića i “Ljubav i moda” (1960) Ljubomira Radičevića.
Između kultnog filma “Ko to tamo peva” (1980) Slobodana Šijana i klasika “Poštanske kočije” (1939) Džona Forda, kojim je Muzej Jugoslovenske kinoteke svojevremeno i otvoren, biće uručene zahvalnice institucijama i pojedincima za dugogodišnju saradnju.
Dobitnici zahvalnica su ambasade Turske, Španije, Češke, Brazila, Izraela, Indije, Kine, Japana, Indonezije i Meksika, kao i Institut Servantes, Italijanski institut za kulturu, Kulturni centar Irana i Francuski institut, te Momčilo Rajin, prevodioci Mitar Popović (ruski jezik), Mirjana Avramović (nemački) i Jelena Pavlović (francuski), zatim Olja Iva, Susie Vasović-Bohse, Beogradski međunarodni filmski festival FEST i festivali autorskog, podvodnog i studentskog filma.
Otvoren u prostoru bivšeg bioskopa “Kosovo” i jednog od važnijih beogradskih, predratnih bordela, Muzej jugoslovenske kinoteke postao je za nešto više od pola veka legendarna i evropski prestižna institucija.
Vrata su mu širom otvorena u martu 1953. godine, a samo za poslednjih deset godina imao je oko milion posetilaca, odnosno 3,5 miliona u celokupnoj istoriji. Prikazao je više od 15.000 naslova na oko 40.000 projekcija, uz 300 izložbi, 50-ak knjiga...
U vreme osnivanja Muzeja, tadašnji direktor Jugoslovenske kinoteke Milenko Karanović verovatno ni sam nije verovao koji je potencijal tog neobičnog bioskopa koji je tada imao platno veličine uramljene slike u Narodnom pozorištu. Ipak, snagom magneta, mesto je počelo da privlači mlade zaljubljenike filma.
Najpre su konzumirani do tada neviđeni filmski klasici, a onda su učestale posete i programi iz velikog i belog sveta. Prvu veliku posetu učinio je duhovni otac generacije francuskog novog talasa, bliski prijatelj Velsa ili Hičkoka, Anri Langlo, koji je Beogradu otvorio deo trezora francuske kinoteke. Priliku da posete nisu propuštali ni Kirk Daglas, Kurosava, Hičkok, Simon Sinjore...
Gužve pred ulazom u Kosovskoj 11, postale su deo imidža, a policajci na konjima zbunjeno su pokušavali da naprave red među poslovično ostrašćenim filmofilima, naveo je u tekstu povodom jubileja sadašnji upravnik Muzeja Jugoslovenske kinoteke Dinko Tucakovć.
Ništa manje žestoke, prema njegovim rečima, nisu bile ni debate među članovima Kino kluba, budućim prevratnicima i perjanicama zlatno-crne ere srpskog filma. “(Dušan) Makavejev bi nešto objašnjavao (Živojinu) Pavloviću, Dejan Đurković se raspravljao sa Dušanom Ducom Stojanovićem koji je pokušavao da gasi neke polemičke požare. U podrumu u Kosovskoj 11 rađala se generacija koja će prodrmati evropsku filmsku scenu. Filmska škola koja nije davala diplome, uskoro je ugašena dobrom starom tehnikom davljenja svilenim gajtanom”, naveo je Tucaković.
Ipak, dolazile su nove generacije, pa su iz Beograda za Prag otišli, pa se vratili Srđan Điđa Karanović, Goran Marković i Goran Paskaljević, da bi ponovo žustrim polemikama ispunili prostore već legendarnog podruma u Kosovskoj. Još revnosnija u filmofilskom smislu bila je grupa sa beogradske Akademije - Šijan, Joca Jovanović, Tom Gotovac, Nebojša Pajkić ... I tako sve do sadašnjih perjanica srpske kinematografije...
Nekako sa počecima političke krize u bivšoj Jugoslaviji, i Muzej Kinoteke prolazi tamnu fazu, zatvoren, kao zaboravljeno gradilište iz nekog lošeg filma. I tako gotovo tri godine u senci mnogo veće globalne drame. Ipak u nemogućim vremenima, Muzej Kinoteke postao je sklonište, zaštićeni prostor, možda i geto, zaljubljenika filma. “Filmske muze nisu ćutale dok je naokolo štektalo oružje i zavijao turbo-folk. I dalje dolaze značajni gosti iz sveta. Angelopulos, Kajtel, Mencel, Liv Ulman ... Iz bunkera Arhiva izlaze do tada neviđena filmska blaga. Konačno na red dolazi i restauracija najznačajnijih srpskih filmova iz vremena pre ‘Slavice’, i njihova promocija i prezentacija”, podsetio je Tucaković.
Novi ciklus života Muzeja Kinoteke počeo je simbolično projekcijom filma “Sa verom u boga” Mihajla Al. Popovića. Muzej je postao izdavač filmskih zapisa nove generacije kritičara i teoretičara filma, promovišući filmske knjige, muziku ... U Kosovskoj 11 više nije bilo neobično pogledati pozorišnu predstavu, prisustvovati koncertu ili modnoj reviji - ako im je tačka ishodišta film.
I FEST, Festival autorskog filma, Festival kratkog metra, Podvodni festival, nezamislivi su bez bioskopa Kinotekinog muzeja, kao i festivali pokrenuti u njemu samom, kao što su Festival studentskog filma i, za Kinoteku najznačajniji, Festival nitratnog filma.
Sajt Kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
