Slojevitost nadogradnje
Umetnik Branislav Nikolić, prepoznatljiv po radovima u vidu privremenih objekata od otpadnog materijala, predstaviće se od 26. februara u Salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu izložbom “Superstructure” koja obuhvata skulpturu monumentalnih razmera i ograničenog trajanja u formi krovne strukture kao snažne metafore društvenih procesa u Srbiji i šire.
Termin superstructure na engleskom jeziku sadrži nekoliko nivoa značenja iz različitih rakursa koji ukazuju na slojevitost umetničkih referenci u radu Nikolića. Prevashodno se, kako je naveo MSU, može prevesti kao nadogradnja u arhitektonskom vokabularu, odnosno kao deo zgrade ili neke druge strukture iznad temelja. Apstraktnija konotacija termina predstavlja fizičku ili konceptualnu strukturu razvijenu iz osnovne forme. Konačno, diskurzivnije značenje, koje je takođe relevantno za umetnički prosede u kome Nikolić deluje, jeste marksistička teorija, gde su ideologije ili institucije društva viđene kao nadgradnja bazičnih procesa i direktnih društvenih odnosa materijalne proizvodnje i ekonomije, navedeno je u najavi izložbe čiji je kustos Zoran Erić.
Metodologija Nikolićevog umetničkog rada oličena je u sakupljanju odbačenih elemenata arhitekture, enterijera stanova, nameštaja i drvne građe, čija je ponovna upotreba u umetničkom procesu i izgradnji umetničkih proizvoda umrežena sa svim značenjskim nivoima termina superstructure. Sintagma "sekundarna arhitektura", kojom je okaraterisan proces tog segmenta umetničkog delovanja Nikolića, označava ekonomiju sakupljanja i recikliranja materijala specifičnu za izgradnju "kartonskih kuća" u romskim naseljima. Tim procesom, uz specifične zanatske veštine, može da se napravi "krov nad glavom", ali i umetnički rad arhitektonskih oblika.
Finalni proizvod rada koncipiranog za Salon MSU odlikuje kombinovanje jednostavnih zanatskih postupaka izgradnje privremenih objekata, kućica u romskim naseljima ili pak nadogradnji sa "slikarskim" i "vajarskim" postupkom umetnika upisanim kroz način na koji se gradi, sklapa i ukraja veliki kolaž od raznobojnih trošnih i odbačenih elemenata.
Izgrađena u prostoru galerije, krovna struktura/nadogradnja bez njoj inherentne utilitarnosti, postaje umetnički objekt, skulptura monumentalnih razmera ali i ograničenog trajanja, jer će se po završetku izložbe u potpunosti demontirati i vratiti u proces cirkulacije i recirkulacije na gradskim deponijama. Međutim, ona takođe predstavlja i snažnu metaforu društvenih procesa u Srbiji koje Nikolić reflektuje, a koja se vezuje za ekonomske ili prinudne migracije usled ratova 90-ih godina 20. veka, kada je taj proces bio simptom neregulisane gradnje u gradovima.
Iako se nadogradnje, kako umetnik ističe, često doživljavaju kao "arhitektonska pošast" koja prožima urbano tkivo, neminovno ih je takođe sagledati u širem društveno-ekonomskom kontekstu vezanom za pomenute procese migracija, ali i ekonomsko slabljenje sela na uštrb centralizacije moći u gradovima.
U današnje vreme, migracije postaju globalni fenomen, koji je u žiži loklane javnosti, jer Srbija postaje jedan od magistralnih puteva tranzita izbeglica iz ratom razrušenih zemalja Bliskog Istoka. Iz njihove vizure, krov postaje sinonim za izgubljeni dom.
Nikolićev rad tako govori o fenomenu različitih ekonomija u procesima gradnje, “divlje gradnje” ili nadogradnje stambenih objekata, ali i ukazuje na simbolički značaj krova kao arhetipske slike doma.
Rođen 1970. godine u Šapcu, Branislav Nikolić diplomirao je 1996. na Akademiji umetnosti u Novom Sadu, na odseku za slikarstvo. Magistrirao je 2001. na Holandskom istitutu za umetnost (Dutch Art Institute) u Enshedeu, kao i 2002. na novosadskoj Akademiji.
Nikolić se bavi slikarstvom, skulpturom, videom, dizajnom i kustoskim radom, a od 2002. godine je i selektor Jalovičke likovne kolonije.
Do sada je izlagao na 22 samostalne i više grupnih izložbi u zemlji i inostranstvu.
Član je Udruženja likovnih umetnika Srbije od 1995.
Izložba “Superstructure” u Salonu MSUB biće otvorena do 4. aprila.
(SEEcult.org)
