Levica i novi svetski (ne)red
Subversive festival u Zagrebu nudi od 2. do 20. maja intenzivan program posvećen evropskoj levici i borbi protiv novog svetskog (ne)reda, a na konferenciji Europoly, kojom počinje, te filmskim programom i Forumom, ugostiće više od sto intelektualaca, umetnika i aktivista iz celog sveta, koji se zalažu za alternativu postneoliberalnom društvu.
U godini u kojoj se obeležava 100-godišnjica Oktobarske revolucije i 150-godišnjica izlaska Marksovog “Kapitala”, jubilarni Subversive ističe da zadatak revolucionarne levice i dalje – govoriti, pisati i boriti se za drugačiji svet, a to će i učiniti bar jednim delom tronedeljnim programom, koji će biti održan u Kinu Europa i Kulturno informativnom centru (KIC), te na Fakultetu političkih nauka, Ekonomskom i Filozofskom fakultetu u Zagrebu i Rijeci.
Festival počinje drugom u nizu regionalnih konferencija “Europoly” koju, nakon nedavne beogradske u Muzeju Jugoslavije, organizuju udruženja Bijeli val (Hrvatska), Krokodil (Srbija), Crvena (Bosna i Hercegovina) i Blockfrei (Austrija), u nameri da istraže i mapiraju intenzivan društveni, kulturni i umetnički uticaj koji je dugotrajni talas migracija ostavio kako na zemlje zapadnog Balkana, tako i na zemlje koje su najčešće predstavljale konačno odredište migranata. Okosnica i polazna tačka projekta je “Europoly” (The European Union Identity Trading Game), umetnička instalacija srpsko-austrijskog umetnika Dejana Kaludjerovića, kojom je nedavno otvorena i beogradska konferencija u Muzeju Jugoslavije, uz učešće filozofa Borisa Budena.
Umetnička instalacija “Europoly”, koja preispituje položaj imigranata u EU, kao i samu ideju EU i jaz između ideala i prakse, biće postavljena od 2. do 11. maja u KIC-u, gde svi zainteresovani mogu odigrati partiju te igre trgovanja evropskim identitetom, po ugledu na “Monopol”.
Europoly, Muzej Jugoslavije, Beograd, april 2017. Foto: SEEcult.org
U okviru izložbenog programa, biće predstavljen i video rad “GUESTures | GOSTIkulacije”, deo dugoročnog projekta vizuelne umetnice i kulturne aktivistkinje Margarete Kern o ženama koje su krajem 1960-ih emigrirale iz Jugoslavije u Zapadni Berlin kako bi radile u fabrikama za proizvodnju video i TV opreme. Žene su sačinjavale veliki deo populacije migrantskih radnika, ali su njihove priče uglavnom odsutne iz službenih povesti i arhiva, kao i kolektivnog imaginarija.
Konferencija “Europoly” obuhvata i dva panela 2. i 3. maja o društveno angažovanim umetničkim praksama kritičnim prema migracijskoj i kulturnoj politici EU, odnosno o politikama identiteta i migracijskim praksama na (ne)imaginarnom Balkanu.
Među učesnicima su najavljene umetnice Andreja Kulunčić i Tanja Ostojić, dizajner i likovni kritičar Bojan Krištofić, te filozofkinja, teoretičarka i umetnica Marina Gržinić Mauhler, Marijana Hameršak sa Instituta za etnologiju i folkloristiku u Zagrebu, politolog Viktor Koska sa Fakulteta političkih nauka u Zagrebu i antropolog Duško Petrović sa Filozofskog fakulteta u Zagrebu.
Boris Buden na beogradskoj konferenciji Europoly, foto: SEEcult.org
Osim izložbenog programa i panel diskusija, od 4. do 6. maja u KIC-u biće održan i filmski ciklus od osam recentnih filmova i kultnih klasika koji preispituju hibridni položaj gastarbajtera i migranata u balkansko-evropskoj svakodnevici – od etnološke studije Halo München Krste Papića, preko crnohumornog dokumentarca Dragan Wende West Berlin Lene Müller i Dragana von Petrovića do subverzivnog Montenegro Dušana Makavejeva. Tu su i doku-drama Druga generacija Želimira Žilnika o 15-godišnjem Pavli koji se iz Štutgarta vraća u Jugoslaviju gde prolazi identitetsku i ideološku krizu, zatim još jedan Papićev kratki film Specijalni vlakovi, te intimni prikaz jednog Pogrebnika na povratku iz rada u Nemačkoj i Austriji srpskog dokumentariste Dragana Nikolića. Najavljen je i Katzelmacher, komad iz Fazbinderove radikalne faze o grupi mladih u Minhenu čiju rutinu uzdrma dolazak grčkog migrantskog radnika (glumi ga sȃm Fazbinder) te Flotel Europa Vladimira Tomića o njegovom odrastanju na istoimenom izbjegličkom brodu usidrenom u Kopenhagenu.
Mladi Karl Marks na otvaranju 10. Subversive film festivala
Još oko 50 filmova biće prikazano od 7. do 14. maja u bioskopima Evropa i KIC tokom Subversive Film Festivala, uz takmičarski program ostvarenja koja su u trci za nagradu Wild Dreamer.
Subversive film festival “Deset godina slobodnog filma” počinje u bioskopu Europa igranim filmom “Mladi Karl Marks” (La jeune Karl Marx) haićanskog artiviste i bivšeg ministra kulture Raula Peka (Raoul Peck) o ranim Marksovim danima i rađanju Komunističke lige. Od filmova u takmičarskom programu organizatori su izdvojili i dokumentarac “Politika, priručnik za upotrebu” (Política, manual de instrucciones) Fernanda Leóna de Aranoe koji ulazi u madridsko sedište Podemosa i kamerom beleži šta se dešava iza kulisa. U psihološkom trileru “Stilistkinja” (Personal Shopper) jednog od najcenjenijih savremenih francuskih sineasta Olivijea Asajasa (Olivier Ašayas), njegova nova muza Kristen Stjuart (Stewart) uhvaćena je u bizarnoj seansi s misterioznim entitetom koji je proganja.
Osim takmičarskog, i ove godine posetioce očekuje bogat prateći program, uključujući omaž argentinskom dokumentarnom filmskom autoru i političkom aktivisti Rajmundu Glejzeru (Raymundo Gleyzer) koga je 1976. godine otela i ubila vojna hunta zajedno s desetinama hiljada tzv. desaparecidos. Glejzer je osnivač Cine de la Base (Kino baze), militantne grupe koja je imala bliske veze s grupom Cine Liberación Fernanda Solanasa i tzv. Trećim filmom (Tercer Cine) kasnih 60-ih i ranih 70-ih godina 20. veka.
Politika, priručnik za upotrebu
U saradnji s Gete intitutom, najavljena je retrospektiva nemačkog filma iz Adenauerove ere, nazvana “Voljeni i odbačeni”, koja pokriva razdoblje od 1949. do 1963. godine. Program posvećen jednom od najozloglašenijih i najmanje istraženih perioda nemačke kinematografije ekskluzivno je prikazan u sklopu prošlogodišnjeg Međunarodnog filmskog festivala u Lokarnu. Filmski kritičar i selektor Olaf Möller posebno je za Subversive odabrao deset filmova, pet dijalektičkih parova sa jednom zajedničkom temom i dve različite vizije - istočnonemačkom (DDR) i zapadnonemačkom (BRD).
Među gostima je najavljen i filmolog Louis Armand, voditelj Centra za kritičku i kulturalnu teoriju na Karlovom univerzitetu u Pragu, koji će predstaviti Videologiju, prvu i drugu svesku svoje trodelne kritike ideologije realizma.
Kraj jubilarnog Subversive festivala biće u znaku tridesetak predavanja, okruglih stolova i panel rasprava u sklopu festivalske konferencije, Subversive foruma, te Mediteranskog i AlterEkonomskog foruma, kao i Škole savremene humanistike od 14. do 20. maja u KIC-u. Reč je o interdisciplinarnom obrazovnom ciklusu koji će obuhvatiti teme iz područja ljudskih prava, političke i ekonomske teorije, zajedničkih dobara, te feminističke teorije.
Prof. Džejms Galbrajt
Najveća “zvezda” ove godine je jedan od najznačajnijih postkejnezijanaca Džejms Galbrajt, savetnik američkog predsedničkog kandidata Bernija Sandersa, predsednik Asocijacije za evolucionu ekonomiju i profesor ekonomije na Univerzitetu Ostin u Teksasu, koji će održati predavanje 15. maja u Kinu Europa na temu ekonomskog rasta i uloge procesa finansijalizacije kroz prizmu političko-ekonomske situacije u SAD i izbora Donalda Trampa za predsednika.
Kao gost AlterEkonomskog foruma najavljen je Kostas Lapavitsas (Costas), profesor ekonomije na Školi za orijentalne i afričke studije Univerziteta Londo, član grčkog parlamenta i zagovornik izlaska Grčke iz evrozone, čiji je fokus naučnog rada usmeren na krizu EU s naglaskom na finansijalizaciju. Najavljena je i marksistička feministkinja Adrienne Roberts sa Odseka za međunarodne studije Univerziteta u Mančesteru, koja se bavi feminističkom i međunarodnom političkom ekonomijom, te rodno uslovljenom prekarnom pozicijom privatizovane društvene reprodukcije. Među gostima su i ekonomisti Joakim Beker (Joachim Becker) i Zoltán Pogátsu, dok su na Mediteranskom forumu najavljeni Gianlucu Soleru, koji će, u partnerstvu Subversive festivala i Centra za mirovne studije i Centra za ženske studije, predstaviti Mediteranski forum i u Rijeci, u okviru projekta “Rijeka 2020 Evropska prestonica kulture”.
Kao najvažniji gost konferencije, uz Rastka Močnika, najavljen je mađarski filozof i marksista Gáspár Miklós Tamás.
Gáspár Miklós Tamás
Panelska poslastica biće diskusija na temu jezika i nacionalizma sa Snježanom Kordić, Tomislavom Longinovićem, Borisom Budenom i drugima, uz moderaciju Dragana Markovine, a najavljena je i premijera filma o gašenju kultnog satiričko-političkog nedeljnika Feral Tribune riječkog autorskog tandema Marine Baričević i Saše Stanića, uz razgovor Pere Mrnarevića s Viktorom Ivančićem, Predragom Lucićem, Borisom Dežulovićem i Borisom Pavelićem, kao i kratki film Arsena Oremovića “Hassan”, uz razgovor Tvrtka Jakovine sa aktivistima AYS-a, Hasanom Haidarom Diabom i drugima.
Program obuhvata i promociju knjige “Uvod u Marksovu kritiku političke ekonomije” autora Mihaela Hajnriha (Michael Heinrich), jednog od najrelevantnijih i najčitanijih uvoda u Marksa, a knjigu će predstaviti Stipe Ćurković, koji ju je preveo, te Dean Duda i Marko Kostanić.
Ulaz je besplatan na sve programe, osim na takmičarski filmski program u bioskopu Europa (20 kuna).
Festivalski sajt je subversivefestival.com, a program se nalazi i u Kalendaru portala SEEcult.org, odnosno u prilogu (filmski festival).
(SEEcult.org)
