Breda Beban u Rijeci
Izložba “Avantura stvarnog” Brede Beban (1952-2012), jedne od najznačajnijih umetnica sa prostora bivše Jugoslavije, biće otvorena 3. decembra u Galeriji Kortil u Rijeci, u saradnji sa Galerijom SIZ i kustosom Brankom Frančeskim (Franceschi).
Na izložbi će biti predstavljena serija fotografija “Arte Vivo” (2008-2011), petokanalna video instalacija “My Funeral Song” (2010), filmovi “Jason’s Dream” (1997), “Let’s Call It Love” (2000), “Walk of Three Chairs” (2003) i “How to Change Your Life in a Day” (2004) i slika “Unutrašnje oko” (1983).
Fotografska serija “Arte Vivo” jedan je od poslednjih ciklusa Brede Beban koja je prerano preminula u aprilu 2012. u Londonu, a njene samostalne izložbe održane su u međuvremeni i u Trstu, Ljubljani, Zagrebu, Osijeku i planirane su u još nekoliko gradova u regionu.
Serija fotografija “Arte Vivo” (u boji, 54x75 cm), snimljenih u periodu od 2008. do 2011. godine na lokacijama u Buenos Airesu, Trstu, Tbilisiju, Londonu i Atini, nadahnuta je imaginacijom i sećanjima Brede Beban iz detinjstva, kao i ciklusom performansa “Vivo Dito” (Živi prst) koje je 1962. godine izvodio argentinski konceptualni umetnik Alberto Greko (Greco), vodeći se sloganom: “Živi (umetnikov) prst je avantura stvarnog”.
Fotografije prikazuju parove koji se u zagrljaju ljube u različitim gradovima u svetu. Breda Beban tim fotografijama određuje univerzalnost gesta poljupca i emociju kao esencijalno ljudska obeležja. U skladu s Grekovim programom, Breda Beban kao treći član kompozicije ukazuje na zaljubljeni par kao vrhunsko umetničko delo.
Kako je naveo Branko Frančeski u tekstu “Avantura emocije” povodom tog rada, Breda Beban je odradila još jednu deonicu svoje misije da emocije i strasti, teme koje publika razume i voli intuitivno, vrati u domen referentne umetnosti i tako stvori još jednu od neprekidno potrebnih veza elitne umetnosti i nasleđa neoavangarde sa širokom publikom.
Njen je opus, kako je istakao Frančeski, konzistentno fokusiran na narative pojedinaca sudbinski uhvaćenih u društveno-političke drame svog okruženja nad kojima nemaju ni uticaja, niti kontrole. Te male ljudske priče, na koje se u suštini oslanja sudbina ljudske vrste, svoj vrhunac nalaze u intimnoj figuri poljupca, koji kao sjedinjenje dve razdvojene duše stvara onu celovitost za kojom čovečanstvo traga od svojih početaka kao ključno ljudskom dimenzijom svog postojanja.
“Očigledno su civilizacijske tekovine demokratije i liberalne seksualnosti istakle intimu poljupca kao matičnu umetničku temu, ali nije slučajno da je upravo vivo dito jedne umetnice ukazao na univerzalnu i suštinski emancipacijsku prirodu njegove javnosti. Upravo su, naime, umetnice, zahvaljujući rakursu rodne pozicije, ukazale na prosejavanje mehanizama polne represije u ikonografiji prikaza ljubavi i činjenici potiskivanja teme seksualnosti u domenu pornografije. Iako ima nešto klasično u impostaciji koja se iz dodira jezika i položaja glave razvija u Bredinim figurama poljubaca, sugerišući spiralno kretanje koje će ljubavnike uistinu propelirati u nebo poput prikaza uznesenja baroknih svetaca, poljubac je u njenom Arte Vivo uzdignut na nivo političkog stava i to ne samo prema društvenoj zbilji, već i prema univerzalnom poretku stvari”, naveo je Frančeski.
Greko je 1965. godine izvršio samoubistvo u Barseloni, nazivajući ga u oproštajnoj poruci svojim konačnim umetničkim delom. Breda Beban umrla je u Londonu 2012. godine boreći se do kraja za intenzitet življenja kakvog je promovisala svojom umetnošću, naveo je Frančeski, ističući da je to dvoje aktivista sudbina spojila u velikoj naraciji o smislu i ulozi umetnosti koja je obeležila kulturu 20. veka.
Breda Beban, vizuelna umetnica, rediteljka i producentkinja u kulturi, rođena je u Novom Sadu, a odrasla i živela u Makedoniji i Hrvatskoj. Slikarstvo je studirala na Akademiji likovnih umetnosti u Zagrebu. Karijeru je započela kao slikarka i performerka, a kada je sredinom 80-ih upoznala partnera i saradnika Hrvoja Horvatića, počela je da stvara u mediju videa, filma i fotografije. Po izbijanju rata u Jugoslaviji, sa Horvatićem je iz Zagreba izbegla u London, gde su nastavili saradnju do njegove smrti 1997.
Izbor njihovih filmova biće prikazan, inače, 17. decembra u prostoru Hackney Picturehouse u Londonu.
Breda Beban predavala je medijsku umetnost na Univerzitetu Šefild Halam.
Između ostalog, od 2005. godine bila je i kustoskinja i voditeljka projekta “Imagine Art After”, koji je uspostavljao dijalog među umetnicima koji su, kao i ona, emigrirali u London, sa umetnicima koji su ostali u svojim zemljama. Prvo izdanje tog projekta predstavljeno je u Tejt Britan (2007-2008) u Londonu.
Breda Beban je poslednje izložbe održala u Kalfayan galeriji u Atini, Kamden umetničkom centru u Londonu, Bijenalu u Veneciji, Tejt Britan i u Muzeju moderne i savremene umetnosti u Rijeci.
Svetsku slavu zasnovala je na umetničkoj praksi koja se zasnivala na transmisiji savremenog shvatanja subjektivnosti i emocija koje bujaju na marginama velikih priča o koliziji geopolitike i ljubavi.
Nena se dela nalaze u zbirkama mnogih muzeja, među kojima su Tejt u Velikoj Britaniji, Weltkunst fondacija u Švajcarskoj, muzeji savremene umetnosti u Srbiji i Hrvatskoj, Speed Art muzej u SAD…
Izložba u Galeriji Kortil u Rijeci organizovana je zahvaljujući saradnji sa Trieste Contemporanea, Galerijom Kalfayan (Atina-Solun) i ljubaznosti umetničine porodice. Galerija SIZ posebno je zahvalila Dubravki Cherubini, prijateljici i saradnici Brede Beban, kao i Muzeju moderne i savremene umetnosti u Rijeci koji je pozajmio za izložbu sliku “Unutrašnje oko”.
Ovogodišnji program galerije SIZ vode Fokus Grupa i umetnik Nemanja Cvijanović, uz podršku gradske uprave za kulturu Rijeke i Ministarstva kulture Hrvatske.
(SEEcult.org)
