85 godina Biblioteke Beograda
Biblioteka grada Beograda, najveća pozajmna biblioteka u Srbiji, obeležila je 15. januara 85 godina postojanja i rada dodelom godišnjih priznanja – nagrada “Marija Ilić Agapova” za najboljeg bibliotekara u Beogradu u 2015. godini i „Gligorije Vozarović“ za najboljeg izdavača, uz osvrt na proteklu godinu i najavu planova za 2016.
Nagrada “Marija Ilić Agapova” dodeljena je ravnopravno bibliotekaru savetniku i upravnici Biblioteke Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu dr Svetlani Mirčov i višem bibliotekaru i načelnici Biblioteke „Dositej Obradović“ na Voždovcu i „Isidora Sekulić“ na Savskom vencu Aleksandri Vićentijević.
Nagrada „Gligorije Vozarović“ za najboljeg izdavača dodeljena je izdavačkoj kući Evro Book, koja je 2015. godine obeležila četvrt veka postojanja, između ostalog i svojevrsnom enciklopedijskom foto-monografijom „Beograd: vrata Istoka, kapija Zapada”.
Prema podacima iz mreže BGB, na listi od deset naslova najčitanija knjiga stranog autora u 2015. godini jeste roman Mišela Uelbeka „Pokoravanje“, za koju je nagrađena kuća Booka.
Najbolje bibliotekarke Aleksandra Vićentijević i dr Svetlana Mirčov - između Ivana Bevca i Novice Jevtića, direktora izavačkih kuća nagrađenih za najčitaniju knjigu stranog autora i najboljeg izdavača
Predstavljajući najvažnije rezultate u 2015. godini, u kojoj je BGB realizovala više od 3.200 programa, direktorka te biblioteke Jasmina Ninkov navela je da je BGB sopstvenim sredstvima sanirala i obnovila tri ogranka. Takođe, najavila je skoro otvaranje ogranka u Sava centru.
Restaurirane su i konzervirane najdragocenije knjige koje BGB poseduje - to dva primerka „Mineja prazničnog“ iz 1536. godine, „Trebnik“ iz 1795, „Katihizis“ iz 1857, „Žitija svetih srpskih prosvetitelja Simeona i Save“ iz 1794, kao i najstarija izdanja stranih knjiga koje se u znatnoj meri bave istorijom Beograda – posebno austro-turskim ratovima vođenim krajem 17. i početkom 18. veka. Vrednošću se ističu dva godišta retke periodike: „Novine Beogradskog čitališta“ iz 1847. (obnovljene 1991, a nova serija 2005-2013, pod uredništvom Staniše Nešića, prestala je da izlazi posle dvobroja 50-51) i „Beogradske ilustrovane novine“ iz 1866. godine.
Štampanje prve knjige otisnute u Beogradu „Beogradskog četvorojevanđelja“, dovršeno je, prema navodima iz same knjige, 4. avgusta 1552. godine. Trajno zaštićeni primerak koji poseduje BGB bio je na isti dan 463 godine kasnije izložen za javnost u prostorijama te biblioteke koja u bogatim fondovima čuva vredne primerke stare i retke bibliotečke građe od izuzetnog značaja za kulturu Srbije i istoriju Beograda. Reč je, pre svega, o knjigama, rukopisima, gravirama, fotografijama i starim mapama. Sredstvima Ministarstva za kulturu i informisanje ove godine obezbeđena je i posebna komora za fizičku zaštitu, koja podrazumeva kontrolisane uslove temperature i relativne vlažnosti.
Digitalna Biblioteka grada Beograda u 2015. godini imala je 450.000 poseta, a publikacija „Beograd u prošlosti i sadašnjosti“ čitana je više od hiljadu puta.
U galeriji „Atrijum“ organizovane su likovne i izložbe BGB o značajnim književnim stvaraocima ili temama, koje su kasnije gostovale širom Srbije i u svetu (Duško Radović, Branko Ćopić, Borislav Pekić, Danilo Kiš…).
Velika pažnja bila je posvećena i stručnom usavršavanju zaposlenih u BGB, kao i međunarodnoj saradnji. U saradnji sa Sekretarijatom za kulturu grada Beograda i Filološkim fakultetom Univerziteta u Beogradu, ostvaruje se projekat „Negujmo srpski jezik“, uz učešće 31 javne ličnosti, a nedavno je dopunjen i izložbom fotografija Željka Jovanovića u Biblioteci-galeriji „Branko Miljković“. Taj projekat je preuzet u međuvremenu i u Republici Srpskoj, a poslenici opštinskih i biblioteka osnovnih škola provode projekat „Čitam, pa šta“.
Proslava 85. rođendana BGB uveličana je nastupom Benda Jovana Maljokovića, a prisustvovali su, između ostalih, i predsednik SANU akademik Vladimir S. Kostić, upravnik Biblioteke SANU akademik Miro Vuksanović, koji je održao besedu „U knjizi je sigurnost“, te gradski sekretar za kulturu Vladan Vukosavljević i izaslanica predsednika Srbije Jasmina Mitrović-Marić.
Povodom jubileja BGB, publikovana su dva zidna kalendara: „85 godina Biblioteke grada Beograda“ (urednik Ljubica M. Ćorović, grafički urednik Amalija Vitezović) i „Negujmo srpski jezik“, koji je štampan i kao stoni. Osnažujući izdavačku delatnost, BGB je kao sopstvena izdanja objavila tri monografije: „Fond umetnosti BGB od osnivanja do danas“ (stvoren 1986. godine na inicijativu Simeona Babića, pređašnjeg direktora BGB), autora Ivanke Lazović, Ljiljane Zečev i Marijane Purić, „Biblioteke kao moćni partneri u diseminaciji i eksploataciji rezultata projekata celoživotnog učenja“ – nastalu u okviru projekta Di–XL, te zbornik „Vedrine i sete Branka Ćopića“ koji je priredio Mihajlo Pantić, a izdat je u biblioteci „Vrhovi“, koju čine i zbornici tekstova sa skupova posvećenih Dragoslavu Mihailoviću, Branku Miljkoviću, Svetlani Velmar-Janković, Davidu Albahariju i Dušku Radoviću.
Biblioteka grada Beograda sledbenik je Beogradskog čitališta, koje je 1846. godine ustanovio Gligorije Vozarović u svojoj knjižari.
Beograd je dobio modernu gradsku biblioteku 11. januara 1931. godine - činom svečanog osvećenja Opštinske biblioteke i Muzeja, a to je bilo čitav vek nakon Vozarovićeve prve pozajmne Biblioteke varoši Beogradske. Sud Opštine grada postavio je za prvog bibliotekara dr Mariju Ilić, koja je, ugledajući se na principe rada savremenih evropskih i američkih biblioteka, knjige sredila prema decimalnoj klasifikaciji.
Posle više seoba, Opštinska biblioteka i Muzej su se u maju 1935. doselili u zgradu u Ulici kneginje Ljubice 1 (današnju Zmaj Jovinu). Nemačko bombardovanje 6. aprila 1941. godine nanelo je Biblioteci veliku štetu - od zapaljivih bombi izgoreo je krov i poslednji sprat. Ipak, Biblioteka nije prekinula rad sa čitaocima. Posle Drugog svetskog rata, počelo je osnivanje reonskih, kasnije opštinskih biblioteka. Uz novu organizaciju rada, formirana su posebna odeljenja i osnovan stručni centar za biblioteke beogradskog sreza radi stvaranja jedinstvene mreže popularnih biblioteka. Zakonom o bibliotekama, BGB je 1961. određena za matičnu biblioteku za područje grada Beograda.
Sredinom 60-ih prvi put je objedinjena nabavka za celu mrežu, a svaki dvadeseti Beograđanin bio je član BGB.
Prostorije u Zmaj Jovinoj bile su već pretesne, pa je BGB sredinom 70-ih dobila na korišćenje zgradu u Knez Mihailovoj 56 - nekadašnji hotel “Srpska kruna”. Radovi na uređenju te zgrade potrajali su čitavu deceniju - nova zgrada otvorena je u oktobru 1986.
Dimitrije Stefanović
