Andrićevi konkurenti

Engleski pisci Grejem Grin (Grehem Greene) i Dž.R.R. Tolkin (JRR Tolkien), kao i danska autorka Karen Bliksen (Blixen), bili su među kanditatima za Nobelovu nagradu za književnost 1961. godine, kada je to priznanje dobio Ivo Andrić. To pokazuju dokumenta Švedske akademije, čija je tajnost ukinuta nakon 50 godina.

Švedska akademija svake godine, odmah nakon novogodišnjih praznika, ukida tajnost dela dokumenata koji se odnose na proces dodele Nobelove nagrade pola veka ranije, ali se zapisnik o finalnoj odluci ne objavljuje.

Najuzbudljiviji deo tih dokumenata tako ostaje spisak pisaca koji nisu postali nobelovci date godine.

Prema navodima švedskog lista “Sydsvenska Dagbladet”, drugi na listi 1961. godine bio je Grejem Grin (1904-1991), koji je možda i najveći gubitnik u istoriji Nobelove nagrade za književnost. Grin je do 1961. godine već objavio neka od svojih najpoznatijih dela, uključujući romane “Treći čovek”, “Sila i slava”, “Suština stvari”, “Treći čovek”, “Mirni Amerikanac”, “Naš čovek u Havani”...

Stalni sekretar Švedske akademije Anders Osterling opisao je Grina, kako pokazuju objavljene beleške, kao “punopravnog kandidata” koga bi trebalo uzeti u obzir zbog novijih dela, ali i njegovog “velikog doprinosa uopšte”.

Grin je, inače, smatran kandidatom sve do smrti 1991. godine.

Među kandidatima za Nobela za književnost 1961. godine bili su i britanski pisci EM Forster i Lorens Darel (Lawrence Durrell), kao i američki pesnik Robert Frost.

Žiri je Forstera i Frosta, koji su bili u 80-im godinama, odbacio upravo zbog starosti.

Razmatran je i američki pisac Džon Stajnbek (John Steinbeck) koji je dobio Nobelovu nagradu za književost naredne, 1962. godine.

Tolkina je za Nobela nominovao njegov kolega Klajv Stejples Lius (CS Lewis), ali je njegova trilogija “Gospodar prstenova”, koja je postigla jedan od najvećih komercijalnih uspeha u književnosti 20. veka, odbačena kao štivo koje ne odgovara najvišim kriterijumima.

Objavljena dokumenta Švedske akademije sadrže listu od oko pedesetak pisaca koje su nominovali univerzitetski profesori, stručnjaci i raniji dobitici, uz komentare članova žirija.

Pola veka od dodele Nobelove nagrade Andriću zvanično je obeleženo 2011. godine i u Srbiji i u Bosni i Hercegovini. U Srbiji je period od oktobra 2011. do oktobra 2012. proglašen “Godinom Andrićevih jubileja”, kojom se, uz 50-godišnjicu Nobelove nagrade, obeležava i sto godina od objavljivanja njegovog prvog književnog rada u časopisu “Bosanska vila” (30. septembar 1911.), kao i 120 godina od rođenja.

(SEEcult.org)