Autostrada bijenale - Budućnost granica
Međunarodno bijenale savremene umetnosti “Autostrada” prvi put se održava u Prizrenu, a okuplja više od 25 umetnika iz regiona, Evrope, Tajvana i Kine, koji su i među učesnicima trodnevne konferencije na temu “Budućnost granica”, ključnog pitanja izložbe.
Prema kustoskoj koncepciji Manraya Hsua iz Tajpeja, tema “Budućnost granica” odabrana je da bi se snažno ukazalo na vidljive i nevidljive granice u današnjem svetu i prenela poruka o potrebi stvaranja znatno življeg kolektiviteta.
Radovima na temu granica, među kojima su i oštri kritički osvrti na politiku glavnih političkih aktera današnjice, predstavljaju se od 19. avgusta umetnici: Valentina Bonizzi, Ettore Favini i Stefano Romano iz Italije, Chag Chien-Chi, Hsu Chia-Wei i Yang Shun-Fa iz Tajvana, Libia Castro (Španija) & Olafur Olafsson (Island), Yannick Dauby (Francuska), LI Binyuan (Kina), Ella Raidel i Oliver Ressler iz Austrije, kosovski umetnici Artan Hajrullahu, Haveit, Doruntina Kastrati, Alban Muja i Alketa Xhafa, kao i umetnici iz regiona Ibro Hasanović iz Bosne i Hercegovine, Irwin i Sašo Sedlaček iz Slovenije, OPA - Obsessive Possessive Aggression iz Makedonije, Rena Raedle (Nemačka) & Vladan Jeremić (Srbija), te Jelena Tomašević iz Crne Gore i Sead Kazanxhiu iz Albanije.
Glavna autobuska stanica u Prizrenu je centralno mesto Autostrada bijenala, ali su radovi umetnika predstavljeni i duž reke Lumbardi (Bistrica), u starom gradskom jezgru i na Tvrđavi.
Među umetnicima koji izlažu u zgradi Autobuske stanice su Rena Redle i Vladan Jeremić, koji su se predstavili instalacijom “Stambeno pitanje” koja obuhvata crteže i video radove nastale u periodu od 2009. do 2017. godine. Njihovi radovi opisuju realnost romskih i drugih prekarnih radnika migranata kroz studije slučaja u različitim evropskim gradovima – Beogradu, Helsinkiju i Rimu, kritički reflektujući pitanje akumulacije kapitala kroz eksproprijaciju zemljišta i ukazujući na vezu tih procesa sa rasizmom.
Rena Rädle & Vladan Jeremić, Stambeno pitanje
Video radovi koji su deo instalacije, Belleville (2009) i Gazela (2009), nastali su za vreme protesta romskih porodica zbog prinudnog iseljenja i rušenja njihovih kuća po nalogu beogradskih vlasti - zarad izgradnje objekata za Univerzijadu 2009. u Beogradu. Nakon sličnih događaja sa rimskim naseljem u Helsinkiju 2011. godine, Rena Rädle i Jeremić su pozvali aktiviste, političare i teoretičare na javnu diskusiju o mogućnostima izgradnje trans-urban mreže “hotela za prekarne radnike” u evropskim gradovima, kao i serije predloga za uspostavljanje opštih principa za rešavanje stambenog pitanja u gradovima. Video The Housing Agenda (2012), koji je takođe deo instalacije, predstavlja glavne principe u vezi sa tim pitanjem. Kako bi demaskirali modele tržišno orijentisane socijalne politike i komercijalizacije javnih usluga, Rädle & Jeremić su ukazali videom The Housing Question (2013) na perfidni sistem gradske politike Rima prema Romima, koji su smešteni u getoizirane kontejnere pod budnim okom stražara.
Unutar zgrade Autobuske stanice su i radovi grupe Irwin, koja je otvorila “kancelariju” za izdavanje pasoša za NSK, kao i Albana Muje, koji se osvrće na problematiku šengenskih granica.
Irwin, NSK Passport Office
Na samoj zgradi Autobuske stanice postavljen je baner velikih razmera “Tvoja zemlja više ne postoji” Libie Castro i Olafura Olafssona.
Prema kustoskoj koncepciji Manraya Hsua, pre samo tri decenije globalizacija je omekšala granice i stvorila očekivanja da dolazi budućnost sveta bez granica. Danas, međutim, svet ide u suprotnom smeru i granice se ponovo vraćaju. Pitanja izbeglica, migrantskih radnika, transnacionalnih korporacija, ekoloških katastrofa, nacionalnih i etničkih identiteta… skreću pažnju na fenomen granica u različitim oblicima, a time i na problematiku pravde, ljudskih prava, demokratije, politike…
Budućnost granica, kako je naveo Hsu, našlo se u centru pažnje današnjice.
Savremena umetnost se odnosila prema tim procesima, između ostalog, i pokretanjem bijenala i njihovim širenjem u različite, često marginalizovane regione, čime su postajali deo šire platforme na kojoj ne samo da je moguće videti umetnost iz tzv. svetske periferije, veće je moguće i diskutovati o različitim globalnim i lokalnim pitanjima.
Libia Castro & Olafur Olafsson, Your Country Doesn't Exist
U tom kontekstu je nastalo i Autostrada bijenale, čija će izložba, uporedo sa diskurzivnim programom, pokušati da odgovori na pitanja o načinima na koje nacionalne države i njihovi sistemi funkcionišu u cilju politizacije (ili depolitizacije) kulturnih identiteta, teritorijalizacije prirodnih, kulturnih i ekonomskih zona u uslovima kapitalističkog nadmetanja i besomučnog generisanja profita, kako se lokalne i regionalne inicijative otpora nose sa geoipolitičkim strategijama drzavnog sistema, kako građanski pokreti koriste različita sredstva, umetnička i druga, da bi se dotakli problema granica, konstruisali lokalne identitete ili prekogranična savezništva…
Navodeći da su se moderni gradovi razvijali duž linije razdvajanja kulture i prirode, upostavljajući granice urbanog i ruralnog, ljudskog i ne-ljudskog okruženja, Hsu napominje u kustoskom konceptu i da su gradovi danas bogati rodnim, etničkim, starosnim, granicama među došljacima i starosedeocima, ljudskih i drugih vrsta… Dok je većina tih granica nevidljiva, preklapa se ili presreće, njihovo funkcionisanje predstavlja jezgro savremenog urbanog života. Umetnici, urbanisti, aktivisti, predavači, pozvani su stoga da daju osvrte na to pitanje, posebno u kontekstu Prizrena, što će rezultirati site-specific intervencijama, radovima u javnom prostoru, radionicama o urbanom dizajnu i aktivizmu.
Prizren
Prvo izdanje Autostrada bijenala koristi istorijske i kulturne znamenitosti Prizrena u skladu sa temama i formama umetničkih radova. Autobuska stanica i njeno okruženje prostor su za radove koji se tiču mobilnosti, migracije, nacionalnih i etničkih granica… Širom gradskog centra su radovi posvećeni gradskom životu, itoriji i kulturnoj različitosti. Duž reke Lumbardi i njenog okruženja moguće je naći radove koji se tiču ruševina, ljudskog i prirodnog okruženja, kao i vremenskog prostora izvan ljudskih granica.
Glavnoj temi prvog Autostrada bijenala posvećena je i međunarodna konferencija koja će od 20. do 22. avgusta biti održana u Gazi Mehmed paša amamu, a uz predstavljanje umetnika, obuhvata i panel diskusije o gradovima i granicama i nedefinisanim granicama savremene umetnosti.
Među ključnim govornicima najavljeni su kosovski publicista i politički aktivista Veton Suroi, profesor arhitekture Yehuda Emmanuel Safran iz SAD, kustos i umetnički kritičar Edi Muka iz Albanije, kodirektor Tirana bijenala i suosnivač Instituta za savremenu umetnost u Tirani (TICA), te Sezgin Boynik, sociolog i teoretičar umetnosti, koji živi i radi u Finskoj.
Autostrada bijenale otvoreno je do 23. septembra.
*Foto: Vladan Jeremić
(SEEcult.org)
