Breda Beban u Beogradu
Reprezentativna izložba Brede Beban, istaknute jugoslovenske i evropske savremene umetnice, koja je početkom 90-ih napustila ratom zahvaćenu Jugoslaviju, a prerano je preminula u Londonu 2012. godine, biće održana u aprilu u Beogradu i potom u Novom Sadu kao dosad najcelovitiji pregled fotografskih, video i filmskih radova nastalih tokom poslednje decenije njenog života u egzilu u Velikoj Britaniji.
Izložba “Breda Beban: Let’s Call it Love” (Nazovi to ljubav), koju partnerski organizuju Kulturni centar Beograda i Muzej savremene umetnosti Vojvodine, u saradnji s Portalom za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org, biće otvorena 3. aprila u Likovnoj, Galeriji Artget i Podroomu KCB-a – 30 godina nakon prve samostalne izložbe te umetnice u Beogradu.
Deo opusa Brede Beban, koja je rođena u Srbiji, odrasla u Makedoniji i živela u Hrvatskoj, predstavljen je posthumno u Italiji, Sloveniji i Hrvatskoj, a sada će i publika u Beogradu i Novom Sadu, a tokom leta i u MSU Republike Srpske u Banjaluci, imati priliku da vidi radove koji su nastali od 1992. godine, kada je iz Zagreba emigrirala u Veliku Britaniju, do njene prerane smrti 23. aprila 2012. u Londonu.
Predstojeća izložba radova Brede Beban iz njenog londonskog perioda ujedno je najcelovitiji dosad uvid u stvaralaštvo te umetnice u Srbiji i u regionu, nakon izložbe održane 2012. u Trstu, u organizaciji Trieste Contemporanea, te izložbi 2013. u Photon galeriji u Ljubljani, Muzeju savremene umetnosti u Zagrebu, kao i u galerijama Kazamat u Osijeku i Kortil u Rijeci. Njeni odabrani video radovi prikazani su 2013. godine i u Varaždinu i Bolu na Braču.
Breda Beban, Absence, 1994.
U KCB-u će premijerno biti predstavljene serije fotografija, video instalacije i filmovi koji su prepoznati kao jedinstveni izrazi intimnosti, ranjivosti i autentičnosti, a Breda Beban ih je izlagala u najpoznatijim institucijama savremene umetnosti u svetu, kao što su Tejt u Londonu, Muzej moderne umetnosti (MoMA) u Njujorku i Muzej kraljice Sofije u Madridu.
Za te radove, u kojima se bavi delikatnim temama iz intimnog života, kao što su ljubav, smrt i prijateljstvo, kao i fenomenima i emocijama iz života u egzilu, dobijala je prestižne nagrade i priznanja na savremenoj vizuelnoj sceni i na uglednim filmskim festivalima u svetu. Istovremeno, većina tih radova ostala je donedavno neviđena na prostoru bivše Jugoslavije, izgubljenog zavičaja za kojim je osećala setu i nostalgiju nakon raspada zbog rastućih nacionalizama.
Breda Beban, Miracle of Death, 2000.
Beogradska izložba obuhvata seriju fotografija “I lay on the bed waiting for his heart to stop beating” (2000), koju je Breda Beban snimila po odlasku u emigraciju sa svojim umetničkim i životnim partnerom Hrvojem Horvatićem (1958-1997), te ciklus “Arte Vivo” (2008-2011), inspirisan autorkinom maštom iz detinjstva i performansom “Vivo Dito” argentinskog umetnika Alberta Greka (Greco) iz 1962. godine.
Biće prikazani i filmovi “My funeral song” (2008-2010), u čijem su središtu umetničini prijatelji koji anticipiraju vlastitu smrt, “The most beautiful woman in Gucha” (2006), koji se nalazi u kolekciji Tejt Modern, a snimljen je na Dragačevskom saboru u Guči, koji je Breda Beban redovno posećivala, te “Beautiful exile” (2003) sa portretima pet žena pre, za vreme i posle orgazma, inspirisan rečju dolasci, koja je Bredi Beban bila omiljena, kao i delima Rajnera Marije Rilkea i Roberta Bresona.
Breda Beban, Arte Vivo, 2008-2011
Izložba obuhvata i video radove i filmove “How to change your life in a day” (2004), “Walk of three chairs” (2003), snimljen u Beogradu na Ušću, “I can't make you love me” (2003), “Little films to cry to” (6 filmova - Imagination is funny, Together again, Angel, One day in a far-off place, Monastic calling i Love itself, 2002-2003), “Too early for sorrow too late for happiness” (2001), “Let's call it love” (2000), kao i “Jason's dream” (1997), “Hand on the shoulder” (1997), “Absence” (1994) i “Geography” (1989), koje je Breda Beban radila u saradnji sa Horvatićem.
Breda Beban, Geography (1989)
Nesvakidašnja i reprezentativna izložba Brede Beban u KCB-u, čija je kustoskinja Gordana Dobrić, imaće i veliki broj pratećih programa: vođenja kroz izložbu, radionice za mlade, razgovore posvećene čestim boravcima umetnice u Beogradu, gde je imala i prvu samostalnu izložbu slika u Galeriji Studentskog kulturnog centra 1984. godine i učestvovala u snimanju više performansa za emisiju “TV Galerija” Dunje Blažević krajem 80-ih godina 20. veka. O Bredi Beban će govoriti njeni beogradski prijatelji: video umetnica Dragana Žarevac, slikarka Marija Dragojlović, fotografkinja Goranka Matić, istoričar umetnosti i glavni urednik portala SEEcult.org Miroljub Mima Marjanović…
Posebno veče biće posvećeno filmovima koje su Breda Beban i Hrvoje Horvatić koautorski realizovali, uz uvodno predavanje likovnog kritičara Stevana Vukovića.
Breda Beban, Milovan Destil Marković, Miroljub Mima Marjanović, Novi Pazar, 1983.
Breda Beban rođena je 24. decembra 1952. u Novom Sadu, odrastala u Skoplju, a Umetničku akademiju (slikarstvo) završila u Zagrebu, gde je i živela do odlaska u egzil 1992. godine. Bila je umetnica čiji se nomadski karakter manifestovao kako u privatnom, tako i u umetničkom životu, u kojem se bavila pojmovima subjektivnosti i emocija koje se zbivaju na marginama velikih priča i tema kao što su geografija, politika ili ljubav.
Karijeru je započela kao slikarka i performerka, a kada je sredinom 80-ih upoznala Horvatića, počela je da stvara i u mediju videa, filma i fotografije, afirmišući se i na zagrebačkoj i na beogradskoj sceni.
Breda Beban, Hand on the shoulder, 1997.
Breda Beban i Horvatić su do njegove smrti 1997. godine potpisali kao tandem niz televizijskih emisija, kratkih filmova i video radova. Horvatić je brinuo za (filmsku) formu, a ona je osmišljavala sadržaj, crpeći ga u početku iz svoje transavangardne likovnjačko-performerske prakse. Naslanjajući se na filmsku avangardu i modernizam (Breson, Drejer, Tarkovski), te na vizantijsku umetničku tradiciju, u zajedničkim meditativnim radovima su tematizovali prolaznost vremena i moć sećanja, istražujući spiritualne dimenzije (balkanskog) krajolika kao ogledala psiholoških stanja i raspoloženja (Taking on a Name, 1987), ali i ljudskog lica "kao krajolika" (Geography, 1989).
Breda Beban, My funeral song, 2008-2010.
Odlaskom u egzil početkom 90-ih, u njihovim radovima prevladava stanje “trajnog gubitka” (doma i domovine), u kojem prožimanje ličnog i povesnog iskustva u protonarativnoj formi dobija prizvuk tihe sete i nostalgije (Absence, 1994, Hand on the Shoulder, 1997.). Nakon poslednjeg zajedničkog filma “Jason's Dream”, to se raspoloženje pojačava u samostalnim radovima Brede Beban od 1998. godine.
Breda Beban, Jason's Dream, 1997.
Breda Beban je poslednje izložbe održala u Kalfayan galeriji u Atini, Kamden umetničkom centru u Londonu, na Bijenalu u Veneciji, u galeriji Tejt u Londonu i Muzeju moderne i savremene umetnosti u Rijeci.
Njena dela se nalaze u zbirkama mnogih muzeja, među kojima su Tejt u Londonu, Weltkunst fondacija u Švajcarskoj, muzeji savremene umetnosti u Srbiji i Hrvatskoj, Speed Art muzej u SAD…
Breda Beban, The most beautiful woman in Gucha, 2006.
Pored umetničkog rada, bogate izlagačke prakse na samostalnim i grupnim izložbama u celom svetu, među kojima je i Bijenale u Veneciji, Breda Beban je predavala multimedije na Umetničkoj akademiji u Stokholmu i prestižnom Halam univerzitetu u Šefildu, a bila je i kustos u nekoliko projekata, među kojima su izložbe “Imaginarni Balkan” (Šefild, Edinburg, Mančester, 2002) i “The Endless School” (2010), kao i onlajn projekat “Imagine Art After” – dijalog umetnika koji su emigrirali u Britaniju sa umetnicima, njihovim sunarodnicima, koji su ostali u svojim zemljama.
Breda Beban, Walk of three chairs, 2003.
Nakon Beograda, gde će biti otvorena do 26. aprila, izložba “Let’s Call it Love” planirana je od 15. maja do 15. juna u MSUV u Novom Sadu (kustoskinja Svetlana Mladenov), a u julu/avgustu u MSURS u Banjaluci.
Izložba “Let’s Call it Love” realizuje se ljubaznošću porodice Brede Beban i Kalfayan galerije iz Atine-Soluna, kao i Trieste Contemporanea (Giuliana Carbi Jesurun), a pomogli su i kustosi izložbi održanih u Trstu i gradovima u regionu Dubravka Cherubini, Branko Franceschi i Miha Colner.
Breda Beban i Dubravka Cherubini, foto: Željko Stojanović
Projekat “Let’s Call it Love” podržali su Ministarstvo kulture i informisanja Srbije, Pokrajinski sekretarijat za kulturu i informisanje Vojvodine, McCann Erickson iz Beograda i Sekretarijat za kulturu Beograda.
(SEEcult.org)
