DVD i knjiga Dr Rej i đavoli

Knjiga i DVD izdanje filma “Dr Rej i đavoli” nedavno preminulog Dinka Tucakovića biće predstavljeni 9. maja u Muzeju Jugoslovenske kinoteke, koja time još jednom odaje počast svom dugogodišnjem upravniku i istaknutom filmskom i televizijskom reditelju i scenaristi, filmskom kritičaru, teoretičaru i istoričaru filma.

Tucaković je iznenada preminuo 19. februara u Beogradu u 53. godini, a Kinoteka mu je posvetila ceo aprilski program, u okviru kojeg je prikazan i film “Dr Rej i đavoli” o boravku čuvenog američkog reditelja Nikolasa Reja (Nicholas Ray) u Beogradu sredinom 60-ih godina 20. veka.

Na promociji DVD izdanja tog filma 9. maja u podne u Kinoteci govoriće Igor Stanković iz distributerske kuće MegaCom Film, a u ime izdavačke kuće “Dereta”, koja je objavila Tucakovićev roman “Dr Rej i đavoli”, govoriće Zoran Bognar.

Tucakovićev film o Reju zasnovan je na priči o boravku tog legendarnog reditelja u Beogradu 1964. godine, u pokušaju da snimi film. Do toga nije došlo, međutim, spletom čudnih okolnosti - nestao je bez traga.

Tucaković je film “Doktor Rej i đavoli” zamislio kao misteriju, a još za vreme studija, koje je upisao 1979. godine - kada je Rej umro, zainteresovao se za tog reditelja. Potom je dalje istraživao njegov boravak u Beogradu, pa je tako nastao i roman i film, koji su i svedočanstvo o jednom lepšem vremenu - o zlatnom dobu srpskog filma, ali i o propuštenim šansama.

Rej je 60-ih, nakon dva neuspela projekta, iznenada došao u Jugoslaviju, na poziv nekadašnjeg direktora Avala filma Ratka Draževića. I pored toga što je bio talentovan i genijalan reditelj, bio je i komunista i zavisnik od droga. U to vreme je radio na projektu “Dr & His Devils” (Doktor i njegovi đavoli), zasnovanom na romanu kultnog autora Dilana Tomasa. Dok su u SAD njegova porodica, producent Semjuel Bronston i glumac Čarlton Heston, jedna od najvećih glumačkih zvezda tog vremena, organizovali potragu za njim i unajmili čak i privatnog detektiva, u Srbiji je Rej bio hvaljen i zaštićen, pod nedvosmislenim blagoslovom predsednika Tita.

Najpre je živeo u hotelu “Moskva”, pa u “Metropolu”, a zatim je iznajmio stan.

Ali, počeli su da se pojavljuju i problemi... Rej je želeo da snimi autorski film, dok su Dražević i drugovi imali drugačije ideje - želeli su kostimirani spektakl koji bi promovisao Avala film kao Holivud na Balkanu i SFRJ kao zemlju sloboda, negde između Zapada i Gvozdene zavese.

Tucaković je glavnu ulogu poverio Polu Mareju (Paul Murray), a u filmu igraju i Dragan Bjelogrlić, Bojan Dimitrijević, Lena Bogdanović, Svetozar Cvetković, Ana Sofrenović, Tihomir Stanić, Jana Milić Ilić, Miodrag Krstović, Slobodan Ćustić, Pavle Pekić, Marko Gvero, Gordon Murray...

“Doktor Rej i đavoli”, u produkciji Viktorija filma, premijerno je prikazan na zatvaranju 40. FEST-a 2012. godine u Beogradu, a regionalna premijera bila je potom na osmom Grossmann festivalu filma i vina u Ljutomeru u Sloveniji.

Prema prvobitnom planu, Tucakovićev film trebalo je da ima svetsku premijeru na 68. Filmskom festivalu u Veneciji, ali nije završen iz finansijskih razloga, uprkos naporima ekipe.

Premijera na Mostri bila je planirana povodom obeležavanja stogodišnjice rođenja Reja, autora filmova kao što su “Buntovnik bez razloga” (1955), “Rodeo” (1952), “U senci vešala” (1955), “Heroji Gvadalkanala” (1951) i “Bele senke” (1960).

Reju je 2011. godine priređen i omaž u Muzeju Jugoslovenske kinoteke, u okviru 39. FEST-a, čime je bio označen početak obeležavanja veka od njegovog rođenja. Omažu je prisustvovala i njegova udovica, Suzan Rej, koja je još tada apelovala na podršku države Tucakovićevom filmu kako bi bio završen na vreme i spreman za Mostru.

Tucaković je iza sebe ostavio desetak filmskih ostvarenja, počev od filma “Šest dana juna” (1985).

Finalizovao je 2000. godine film “Država mrtvih”, posthumno delo Žike Pavlovića, a 2012. je, osim romana i filma “Doktor Rej i đavoli”, snimio i TV seriju u pet epizoda “Srbi u Holivudu”. Bio je i koautor dokumentarnog filma “Zabranjeni bez zabrane”, sa Milanom Nikodijevićem, a između ostalog, snimio je i dokumentarne filmove “The Rubber Soul Project” i "Jasmina i rat", kao i niz kratkih.

Kao filmski teoretičar i kritičar, pisao je za sve glavne jugoslovenske časopise, kao i za Positiff i Sight and Sound.

Predavao je na FDU u Beogradu, kao i na Akademiji umetnosti BK, bio jedan od osnivača Dunav film filmske škole i šef katedre za Dokumentarni film.

Sajt Kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org

(SEEcult.org)