Fenomen slike Petra Lubarde
Knjiga Zdravka Vučinića “Fenomen slike Petra Lubarde” iznosi tezu prema kojoj bi se Lubardin opus mogao posmatrati kao svojevrsni fenomen u istoriji srpske umetnosti, a biće predstavljena 9. marta u Prodajnoj galeriji “Beograd”, uz učešće autora, profesora Ratka Božovića i Koste Bogdanovića, kao i Rajke Bošković i moderatorke razgovora Dragice Vuković.
Knjiga Zdravka Vučinića “Fenomen slike Petra Lubarde” iznosi tezu prema kojoj bi se Lubardin opus mogao posmatrati kao svojevrsni fenomen u istoriji srpske umetnosti, a biće predstavljena 9. marta u Prodajnoj galeriji “Beograd”, uz učešće autora, profesora Ratka Božovića i Koste Bogdanovića, kao i Rajke Bošković i moderatorke razgovora Dragice Vuković.
Prema mišljenju Vučinića, za genezu Lubardine poetike presudni su bili počeci njegovog stvaralaštva, ali težište u studiji ipak je na na periodu između 1947. i 1957. godine, kao ključnom razdoblju u formiranju celokupnog posleratnog slikarstva.
Kao umetnik jedinstvene estetske vizije, neraskidivo vezan za tradiciju i podneblje iz koga potiče, a istovremeno i pokretač novih umetničkih tendencija, Lubarda je, kako ističe Vučinić, otvorio svojim stvaralaštvom put slikarstvu apstraktne orijentacije.
“Ja sam ja i svet slikam po svojoj volji. Uzburkam more, da se zapeni kao šampanj. Rasklapam bregove. Crvene stene kršnih predele, plave senke u podne, žuti strah smrti, beli krik galebova, sve su to boje moje palete”, govorio je Lubarda.
Prema navodima Vučinića, Lubarda je ispričao da je jednom prilikom sedeo na drumu ispred roditeljske kuće i posmatrao njene obrise koji su se ocrtavali na pozadini Lovćena. Tada mu je kuća u prvom planu izgledala ogromna prema Lovćenu.
Međutim, znao je da treba hodati satima do vrha, dok je do kuće bilo dovoljno samo nekoliko trenutaka. Pokušavao je sebi da objasni tu “čudnu pojavu”, koja mu je izgledala protivurečna zakonima fizike. Kasnije je razmišljao o istom problemu i rešavao ga na sebi svojstven način, u nesimboličnim kompozicijama u kojima prostor slike nosi glavnu ulogu, naveo je Vučinić u knjizi.
Muzej savremene umetnosti u Beogradu i Narodni muzej Crne Gore na Cetinju priredili su 2008. godine retrospektivnu izložbu Lubarde, praćenu reprezentativnim katalogom koncipiranim prema ideji Petra Ćukovića, sa reprodukcijama nekih radova koji nisu bi predstavljeni na izložbi “Lubarda 1907-2007. Između slike prirode i prirode slike”. To je bila prva retrospektiva tog umetnika u Beogradu posle gotovo 40 godina, a organizovana je povodom stogodišnjice njegovog rođenja. Poruka izložbe bila je da Lubardu ne treba gledati kao neku ustoličenu nacionalnu umetničku vrednost, već i kao model kompleksnog odnosa umetnika prema tradiciji, društvu, a pre svega prema umetnosti.
Izložbu je činilo oko 180 radova iz svih faza Lubardinog stvaralaštva, a sastojala se iz 11 tematskih celina koje opisuju specifične ikonografske i formalne topose njegove umetnosti (Mora, Samoća, Zjap, Plod, Krik, Čvor, Zid, Sev, Logor, Zločin, Epilog).
Posle retrospektiva u MSUB 1967. i u Galeriji SANU 1969. godine, to je bila prva velika reprezentativna izložba Lubarde u Beogradu, a održana je pod visokim pokroviteljstvom predsednika Srbije i Crne Gore Borisa Tadića i Filipa Vujanovića.
Ujedno, bila je povod i za novo i kritičko čitanje njegovog opusa koji je simptomatičan i paradigmatičan za jugoslovensku umetnost 20. veka, budući da je rec o umetniku koji je u istorijski prelomnom trenutku ranih 50-ih raskinuo kako sa akademskim, tako i sa provincijalnim pogledima na svet i inaugurisao novu kulturu slikarstva koja se, kako su naveli organizatori izložbe, može smatrati apoteozom visokog modernizma.
Rođen 1907. nedaleko od Cetinja u oficirskoj porodici, Lubarda se školovao na Cetinju i u Herceg Novom, a potom u Splitu, Sinju i Nikšiću, te na Umetničkoj skoli u Beogradu, koju je napustio posle nekoliko meseci i otisao u Pariz. U Parizu se upisao na Akademiju lepih umetnosti, ali je zbog loše finansijske situacije i nezadovoljstva odustao i od nje. Obilazio je muzeje i galerije, radio samostalno u jeftinim otvorenim ateljeima, a prvi put je samostalno izlagao u Rimu 1929.
U Jugoslaviju se vratio 1932. godine, a živeo je u Beogradu, ali često je boravio i u Crnoj Gori i Dalmaciji, nakon čega se ponovo vratio u Pariz. Rat je proveo u zarobljeništvu u Nemačkoj i Italiji, a po povratku u Beograd, njegovog oca streljale su nove komunističke vlasti.
Međunarodnu afirmaciju stekao je od 1952. do 1960. godine, a od početka 60-ih stekao je status državnog umetika, nakon izbora za redovnog člana SANU.
Pri kraju života odbio je da učestvuje na reprezentativnoj izložbi posleratne umetnosti Crne Gore u MSUB-u, jer se "ne smatra Crnogorcem", a tri dana pre otvaranja izložbe "Apstraktno slikarstvo u Srbiji 1951-1971" autora Lazara Trifunovića u Likovnoj galeriji Kulturnog centra Beograda, povukao je radove, uz obrazloženje da se ne slaže sa naslovom te postavke.
Dve slike je poklonio kao prilog velikoj društvenoj akciji izgradnje železničke pruge Beograd-Bar.
Preminuo je 13. februara 1974. godine u Beogradu, a sahranjen je u Aleji velikana na Novom groblju.
(SEEcult.org)
