Kun: Sloboda, emancipacija, obrazovanje, rad!

Izložba “Kun: Sloboda, emancipacija, obrazovanje, rad!” u Muzeju Jugoslavije u Beogradu, priređena povodom 120 godina od rođenja istaknutog jugoslovenskog umetnika Đorđa Andrejevića Kuna (1904-1964), obuhvata njegove radove i prateću dokumentarnu građu, kao i mural makedonske umetnice Hristine Ivanovske inspirisan Kunovom “Skicom za spomenik u Ivanjici”.

Izložba u zgradi Muzeja “25. maj”, čije su kustoskinje Ana Panić i Simona Ognjanović, obuhvata 20 Kunovih grafika iz mape “Partizani”, kao i fotografije iz porodične arhive.

Postavka je deo retrospektivne izložbe “Kun: umetnik, radnik, borac”, realizovane u Galeriji Srpske akademije nauka i umetnosti, koju su zajednički organizovali Galerija SANU, Muzej Jugoslavije i Muzej savremene umetnosti iz Beograda, a čije su autorke mr Mišela Blanuša, dr Vida Knežević i Ana Panić.

Monumentalna “Skica za spomenik u Ivanjici” iz 1952. godine, restaurisana 2024. godine, deo je fonda Muzeja Jugoslavije i ovom prilikom prvi put se izlaže. Reč je o finalnoj skici za spomen-mozaik “Ustanak”, koji je Kun realizovao u stilu jugoslovenskog borbenog i socijalističkog realizma, a posvećen je palim borcima Narodnoosloboličke borbe. Pored mozaika, Kun je autor i arhitektonskog rešenja spomenika, koji je otkriven na Dan ustanka, 7. jula 1957. godine.

U kontekstu kontinuirane saradnje Muzeja Jugoslavije sa savremenim umetnicima i umetnicama, na izložbi je Kunova monumentalna “Skica za spomenik u Ivanjici” predstavljena u direktnom dijalogu s namenski produciranim muralom Hristine Ivanoske “Sloboda, emancipacija, obrazovanje, rad!”

Reči iz naziva murala ispisane su slovima ćirilične tipografije koju je osmislila sama umetnica, koje ujedno jasno reaktiviraju noseće ideje emancipatornih promena za koje se Kun borio s mnogim umetnicima i revolucionarima u predratnom, ratnom i poratnom periodu. Takvi ”umetnički dijalozi” omogućuju direktno preispitivanje odnosa između savremenosti i istorije, umetnosti i politike, kao i mogućih kontinuiteta angažovanog kritičkog i umetničkog delovanja, te najzad uloge muzeja i javnih institucija u stvaranju platformi za prenos i promišljanje srodnih praksi i iskustava, naveo je u najavi izložbe Muzej Jugoslavije, koji poseduje najbrojniju i najraznovrsniju kolekciju Kunovih radova, uključujući dela vizuelnih i primenjenih umetnosti, a neka od njih mogu se videti na stalnoj muzejskoj postavci.

Hristina Ivanoska se u istraživanjima i umetničkoj praksi bavi pitanjima potiskivanja, kontrole i izgradnje kolektivnog pamćenja prvenstveno ženskih strategija otpora i politika. Često radi interdisciplinarno, kritički istražujući iskustva današnjih društvenih i političkih sistema i njihov odnos prema istoriji i teoriji. Uvažava rukotvorine, graviranje, vez, tkanje, grnčarstvo i prošivanje, kao medije političke i društvene vrednosti i kao predstave individualne borbe i ograničenja. Izlagala je u galeriji Zilberman u Berlinu; Budapest galeriji u Budimpešti; +MSUM u Ljubljani; Manifesta 14 u Prištini; Kunstlerhaus u Beču; Ludvig muzeju u Budimpešti; MOMus u Solunu; na drugom bijenalu Autostrada u Prizrenu; WUK galeriji u Beču; MSU u Zagrebu; Muzeju skulpture – Palati Krolikarnia u Varšavi; Istraživačkom paviljonu na 57. Bijenalu u Veneciji; MSU u Skopju; MUMOK u Beču; Kunstlerhaus u Gracu i na brojnim drugim izložbama. Doktorand jena Akademiji lepih umetnosti u Beču, a živi i radi u Skoplju i Berlinu.

Tehnički saradnici na izradi murala bili su Iliana Petruševska (tehnički izgled) i Paint Kartel (izvedba).

Đorđe Andrejević Kun (31. mart 1904 – 17. januar 1964) bio je jedna od najznačajnijih ličnosti kulturne scene Jugoslavije koja je umetnošću, misijom, stvaralaštvom, idejom i uticajem obeležila period od 1930-ih do 1960-ih godina 20. veka. Ostao je upamćen kao umetnik i politički borac, majstor-slikar, profesor, rektor Umetničke akademije i akademik. O njegovom doprinosu jugoslovenskom kulturnom nasleđu svedoče i brojna Kunova ostvarenja koja se čuvaju u najreprezentativnijim zbirkama Srbije najznačajnih muzejskih i drugih javnih institucija.

Na restauraciji i konzervaciji “Skice za spomenik u Ivanjici” bili su angažovani viša restauratorka Kristina Horjak i konzervator i restaurator Jovan Petronijević.

Dizajn izložbene postavke potpisuje Mane Radmanović, a digitalnu restauraciju i obradu fotografija Jovana Stojadinović.

Izložba će biti otvorena do 8. septembra, do kada je moguće obići i postavku u Galeriji SANU.

(SEEcult.org)