Peticija za opstanak Grafičkog kolektiva
Umetnici okupljeni u Grafičkom kolektivu pokrenuli su onlajn peticiju za opstanak te galerije, koji je doveden u pitanje nakon procesa restitucije i odluke starih-novih vlasnika zgrade na Obilićevom vencu u Beogradu da prostor koji je GK koristio proda firmi koja planira da tu otvori poslastičarnicu.
Budući da već nekoliko meseci nije pronađeno rešenje tog problema, umetnici koje okuplja Grafički kolektiv apelovali su na javnost da potpisivanjem peticije pruži podršku za njegov opstanak, odnosno spreči njegovo nestajanje.
Nezaobilazan na kulturnoj mapi Beograda, Srbije i šire, Grafički kolektiv naveo je da je primoran da naprečac napusti svoj galerijski prostor u kojem se nalazi od 1949. godine bez vidnog rešenja o novom primerenom mestu nastavka izložbenih i drugih aktivnosti.
“Restitucija je neumolјiva. Ranija nepravda, nažalost, dovodi do druge, žrtva, a u ovom slučaju to je ustanova koja već 68 godina sa uspehom afirmiše i neguje vizuelnu umetnost (umetničku grafiku, grafički dizajn, crtež, fotografiju i druge oblike likovne prakse). U ovim promenama cena je gubitak identiteta i brisanja simbola kulture koji su stvarani decenijama. U simbole trajanja Grafičkog kolektiva utkani su sećanje kulturne javnosti koja je u ovim programima upoznala rad preko 1.500 umetnika, prvi performans u Srbiji, pojavu novog likovnog izraza oličenog kroz grupu Mediala, mnogih debitanata, kasnije poznatih umetnika, stubova srpske umetničke scene, akademika, svetski afirmisanih umetnika: Vladimir Veličković, Stojan Ćelić, Leonid Šejka, Hirošiga, Šaraku, Exat, Vazareli, Anderle, Grupa Zebra, Šagal, Dali, Boško Karanović, Bogdan Kršić, Sreten Stojanović, Lazar Vujaklija, Mladen Srbinović, Milo Milunović, Dado Đurić, Uroš Tošković, Ero, Brunovski, Vislava Šimborska, Madervel, Dubravka Ugrešić... Deo nacionalnog kulturnog kapitala su oko 2.000 samostalnih, autorskih, monografskih, studijskih, retrospektivnih i kolektivnih izložbi i drugih događaja posvećenih vizuelnoj umetnosti”, naveli su umetnici iz Grafičkog kolektiv, koji poseduje i kolekciju sa više od 5.000 radova - prvu zbirku savremene posleratne grafike u Srbiji.
Grafički kolektiv je dugo bio jedina institucija u kojoj je kontinuirano predstavlјana umetnost grafike, crteža, fotografije, ilustarcije i grafičkog dizajna - u vreme kada to nije bio slučaj na celokupnoj umetničkoj sceni u Srbiji. Za mnoge generacije umetnika, književnika i intelektualaca, “bio je i ostao kultno mesto ne samo za izlaganje umetničkih dela, već i mesto susreta i razmene ideja i aktuelnosti između domaće i svetske kulturne scene. Sinergija različitih kreativnih aktera učinila je da Grafički kolektiv postane baštinik tradicije, ali i medijator savremene umetnosti i kuća umetnika čije je trajanje neophodno”, naveli su pokretači peticije.
Nestanak Grafičkog kolektiva, kako je upozoreno, značio bi brisanje značajnog dela nacionalne kulture, utkane u mrežu savremenih svetskih tokova. U očima domaće i strane javnosti delovalo bi kao čin neshvatlјive autodestrukcije, i svakako bi doveo do značajnog osiromašenja na kulturnoj mapi Beograda i Srbije, i nestanka interakcije sa mnogim institucijama i istanutim umetnicima širom sveta, naveo je Grafički kolektiv koji je prinuđen na iselјenje sa Obilićevog venca 27 do sredine 2018. godine.
Prostor u kojem se nalazi Grafički kolektiv od 1949. godine (enterijer je delo arhitekte Peđe Ristića) vraćen je naslednicima porodice Ninčić u julu 2015. godine Rešenjem Agencije za restituciju. Na osnovu ugovora sa vlasnikom, Grafičkom kolektivu garantovano je da do 18. jula 2018. može ostati u istom prostoru. Vlasnici su, međutim, prodali prostor na Obilićevom vencu firmi Feniks Slatka kuća d.o.o. sa Zlatibora, koja tu namerava da otvori poslastičarnicu.
Grafički kolektiv je očekivao da će ga naslednici prvo obavestiti u vezi sa prodajom, te da će biti iskorišćena pravna mogućnost da država ima pravo preče kupovine, ali e to nije dogodilo, a još uvek nema ni adekvatnog alternativnog prostora.
Još prošle jeseni je vest o pretvaranju uglednog galerijskog prostora u buduću poslastičarnicu izazvala burne reakcije u stručnoj javnosti, čiji su predstavnici izrazili nevericu razvojem situacije, apelujući na društvenim mrežama na nadležne da pronađu rešenja za opstanak tog značajnog umetničkog prostora.
Osnivači Grafičkog kolektiva su afirmisani umetnici prve generacije grafičara beogradske Akademije likovnih umetnosti: Boško Karanović, Mirjana Mihać, Dragoslav Stojanović Sip, Dragoljub Kažić i Mile Petrović.
Osim organizovanja izložbi, Grafički kolektiv publikuje kataloge, grafičke mape, monografije... i dodeljuje prestižne nagrade Veliki pečat (ustanovljena 1963) - prvo nacionalno priznanje za grafiku, Mali pečat (ustanovljena 1991) za grafiku malog formata i Grifon (ustanovljena 1996) - nagrada za najbolji grafički dizajn (u saradnji sa Quadra Graphics).
(SEEcult.org)
