Pištalu nagrada Fonda Todor Manojlović za 2020.
Nagrada Fonda “Todor Manojlović” za moderan umetnički senzibilitet za 2020. godinu dodeljena je književniku u profesoru istorije Vladimiru Pištalu, koji je nedavno imenovan za v.d. upravnika Narodne biblioteke Srbije (NBS).
Upravni odbor Fonda “Todor Manojlović”, koji čine pesnik, esejista i kritičar Nenad Šaponja (predsednik), književnik i kritičar Petar Arbutina, profesor, književni istoričar, esejista i bibliograf Gojko Tešić, književnik i književni kritičar Vasa Pavković i upravitelj Fonda Milan Bjelogrlić, direktor Gradske narodne biblioteke “Žarko Zrenjanin”, jednoglasno je odlučio da nagrada pripadne Pištalu.
Vladimir Pištalo (1960), kako je istaknuto u obrazloženju, jedan je od najznačajnijih savremenih srpskih autora koji je moderan umetnički senzibilitet i težnju za reinterpretacijom srpske književne tradicije jednako pokazivao, kako u stvaralačkom proznom, tako i u esejističkom opusu, što je prepoznato i kod nas i u svetu.
Pištalo u svojim delima “uobličava modernistički koncept koji je ustanovljavao već nadaleko poznatim romanima i pričama. On istoriju vidi kao celinu koja je spojila epohe, kulture i simbole, ali svaka tema, bilo da je univerzalna ili pak intimno-konkretna, biva viđena kroz naočari modernog sveta. Modernizacija književnog diskursa vidljiva je na različitim nivoima kompozicije književnog dela: stilsko-jezičkom, narativnom, formalnom, idejno-filozofskom, naročito u domenu postmoderne istorijske metafikcije”, naveo je UO Fonda “Todor Manojlović”.
Todor Manojlović, rad Radula Boškovića
Među najpoznatija ostvarenja Pištala spadaju poetske proze Slikovnica, Manifesti, Čajevi Marsa / Noći, zbirke priča Kraj veka, Vitraž u sećanju, Priče iz celog sveta i romani Milenijum u Beogradu, Venecija, Tesla, portret među maskama, Sunce ovog dana, pismo Andriću. U aprilu 2019. izašla je knjiga eseja Značenje džokera, koja je do sada imala tri izdanja i nagrađena je uglednom nagradom “Meša Selimović” (2020).
Roman Tesla, portret među maskama ostvario je u Srbiji nezabeležen uspeh – nakon NIN-ove i nagrade NBS za najčitaniju knjigu, ušao je u čitanke za osnovnu školu i gimnaziju, objavljen je sa uspehom u svim bivšim jugoslovenskim republikama, a u SAD je doživeo tri izdanja. Krajem 2011. godine pojavilo se i specijalno zvučno izdanje u interpretaciji glumca Petra Božovića, a 2015. zvučna knjiga i na engleskom jeziku, koju je za američke čitaoce/slušaoce pročitao glumac L. J. Ganser. Pištalov Tesla preveden je na 16 svetskih jezika, što ga čini i jednim od najprevođenijih domaćih pisaca.
Pištalo je i autor dve neobične literarno-biografske knjige – Aleksandride, bajkovite povesti o životu Aleksandra Makedonskog, i novele Korto Malteze, a 2009. i 2010. godine objavljena su i njegova Odabrana dela.
Prevedene knjige: Manifesti (francuski); Milenijum u Beogradu (francuski, italijanski, nemački, arapski, engleski, makedonski i bugarski); Tesla, portret među maskama (engleski, ruski, francuski, makedonski, češki, poljski, bugarski, slovački, slovenački, mađarski, rumunski, turski, grčki, italijanski, malajalam i arapski); Aleksandrida (slovenački), Sunce ovog dana, pismo Andriću (makedonski).
Kao prevodilac, dobio je nagradu “Miloš Đurić” za prevod poezije Čarlsa Simića.
Pištalo je donedavno živeo u SAD, gde je predavao svetsku i američku istoriju na Univerzitetu u Vusteru u Masačusetsu, a od februara ove godine živi u Beogradu, nakon imenovanja za v.d. upravnika NBS.
Ime dobitnika nagrade Fonda “Todor Manojlović” tradicionalno se proglašava 17. februara, na dan rođenja Todora Manojlovića. Svečano uručenje nagrade Pištalu, koji je 29. laureat, biće održano tokom narednih meseci, u Zrenjaninu.
Fond “Todor Manojlović” osnovan je 1991. u okviru Gradske narodne biblioteke “Žarko Zrenjanin” radi prikupljanja književne zaostavštine, proučavanja, objavljivanja, popularisanja dela i čuvanja imena Todora Manojlovića (1883-1968), pesnika, dramskog pisca, esejiste, književnog i likovnog kritičara i prevodioca, koji je ostavio za sobom značajnu, ali nedovoljno istraženu zaostavštinu.
Rođeni Bečkerečanin, ali po opredeljenju građanin Evrope, Radovanović je zrelošću i širinom poznavanja moderne književnosti i umetnosti uticao na obnovu srpske poezije još u vreme Prvog svetskog rata. Učestvovao je u zamahu koji je modernistički pokret dobio u posleratnom periodu. Pojava prve drame Manojlovića “Centrifugalni igrač” (1930) smatra se početkom moderne srpske drame. Pored Stanislava Vinavera, bio je najobrazovaniji pisac 20. veka koji je pisao na nekoliko svetskih jezika. Jedini je autor istorije moderne evropske i svetske književnosti (pre Huga Fridriha) i teoretičar koji je pre T. S. Eliota uspostavio osnove modernog shvatanja književne tradicije.
Dosadašnji dobitnici nagrade Fonda “Todor Manojlović” su: Miodrag Pavlović (za 1992. godinu), Milorad Pavić (1993), Miodrag B. Protić (1994), Đorđe Balašević (1995), Dušan Kovačević (1996), Marina Abramović (1997), Miroljub Todorović (1998), Momo Kapor (1999), Pavle Ugrinov (2000), Jovan Hristić (2001), Jovica Aćin (2002), Vida Ognjenović (2003), Miroslav Josić Višnjić (2004), Radovan Vučković (2005), Oto Tolnai (2006), Muharem Pervić (2007), Milena Marković (2008), Želimir Žilnik (2009), Mileta Prodanović (2010), Saša Rakezić alias Aleksandar Zograf (2011), Laslo Vegel (2012), Slobodan Tišma (2013) i Festival “Dezire” u Subotici (2014), David Albahari (2015), Isidora Žebeljan (2016), Sava Damjanov (2017), Vladan Radovanović (2018) i Radivoj Šajtinac (2019).
(SEEcult.org)
