Preminuo Milorad Pavić

Književnik i akademik Milorad Pavić, jedan od najprevođenijih srpskih pisaca i dobitnik niza nagrada, čija su dela izvođena u mnogim pozorištima u svetu, a manje u zemlji, preminuo je 30. novembra u Beogradu u 81. godini.

Književnik i akademik Milorad Pavić, jedan od najprevođenijih srpskih pisaca i dobitnik niza nagrada, čija su dela izvođena u mnogim pozorištima u svetu, a manje u zemlji, preminuo je 30. novembra u Beogradu u 81. godini.

Pavić je preminuo od posledica infarkta, saopštila je njegova porodica.

Poznat kao pisac nelinearne, interaktivne proze, Pavić je bio i istoričar srpske književnosti od 17. do 19. veka, stručnjak za barok i simbolizam, prevodilac Puškina i Bajrona, a autor pedesetak knjiga poezije, proze, književnih studija i monografija, prevođenih na tridesetak jezika širom sveta.

Svetsku slavu stekao je romanima “Hazarski rečnik” (roman-leksikon u 100.000 reči, 1984), “Predeo slikan čajem” (roman za ljubitelje ukrštenih reči, 1988), “Unutrašnja strana vetra ili roman o Heri i Leandru” (1991), “Poslednja ljubav u Carigradu” (priručnik za gatanje, 1994), “Šešir od riblje kože” (1996), “Kutija za pisanje” (1999), “Zvezdani plašt” (astrološki vodič za neupućene, 2000) i “Nevidljivo ogledalo - Šareni hleb” (roman za decu i odrasle, 2003).

Među njegovim poznatim delima su i "Istorija srpske književnosti baroknog doba" (1970), "Vojislav Ilić i evropsko pesništvo" (1971), zbirke priča "Gvozdena zavesa" (1973), "Konji svetoga Marka" (1976), "Ruski hrt" (1979), "Nove beogradske priče" (1981), "Duše se kupaju poslednji put" (1982).

Pojedina dela pisao je sa suprugom Jasminom Mihajlović, koja je takođe književnica, a među njima je i “Ljubavni roman u dve priče” (2004).

Pavić je i jedan od najizvođenijih srpskih autora u svetu, ali su njegova dela retko izvođena na domaćoj sceni.

Pre dve godine bila je u Pozorištu na Terazijama premijera njegove muzičke tragikomedije “Svadba u kupatilu”, u režiji Saše Gabrića, a reč je o još jednoj njegovoj interaktivnoj drami koja je, kako je rekao, trebalo da prikaže da su ženski interesi i senzibilitet različiti od muških.

Pavićev čuveni “Hazarski rečnik” postavljen je u Teatru Osobnjaku u Petrogradu 2002, u režiji Alekseja Šljušarčuka, a režija Tomaza Pandura iz Slovenije, u izvođenju Pandur teatra, igrana je u Beogradu i Ljubljani 2002, kao i na Sterijinom pozorju u Novom Sadu 2003. “Hazarski rečnik” postavljen je i kao multimedijalna predstava u Sinagogi u Pragu 2003, zatim na festivalu “Novi akcenti” 2003. u Augsburgu (režija Dorotea Sćroeder i Nina Guhlstorff) i Njujorku (45 Bleecker Theatre, režija Erica Gould) 2003.

“Zauvek i dan više” postavljen je, u režiji Mihaila Bičova, u Kamernom teatru grada Voronjeza 2000. godine, kao i u Moskovskom hudožestvenom akademskom teatru Čehova, u režiji Vladimira Petrova 2002. Petrov je režirao i Pavićev “Krevet za troje” u Lensov teatru 2003. u Petrogradu, a to delo postavljeno je i u Dramteatru u Prokopjevsku 2004. godine, u režiji Vitalija Zaharova.

Pavić je bio i jedan od prvih srpskih književnika koji je shvatio značaj interneta, a odavno je pokrenuo i sajt www.khazars.com, preko kojeg je objavljivao pojedina dela.

Između ostalog, roman “Drugo telo” objavljen je u nastavcima na njegovom sajtu, a posle pet sedmica je kompletiran. Svake sedmice čitaocima je bilo dostupno po jedno od pet poglavlja tog romana.

Prema autobiografskim zapisima Pavića, “za života je dobio ono što mnogi pisci dobijaju tek posle smrti“.

“Mislim da me je Bog obasuo beskrajnom milošću podarivši mi radost pisanja, ali me je istom merom kaznio možda baš zbog te radosti”, naveo je Pavić u autobiografiji na svom sajtu, konstatujući i da je do 1984. godine bio najnečitaniji pisac u svojoj zemlji, a od te godine nadalje najčitaniji.

“Napisao sam roman u vidu rečnika, drugi u obliku ukrštenih reči, treći u vidu klepsidre i četvrti kao priručnik za gatanje kartama tarot. Peti je bio astrološki vodič za neupućene. Trudio sam se da što manje smetam tim romanima. Smatram da je roman kao rak; živi od svojih metastaza i njima se hrani. Kako vreme protiče, ja sam sve manje pisac svojih knjiga i sve više pisac onih budućih, koje po svoj prilici neće nikada biti napisane”, naveo je Pavić o svom opusu, dodajući i da su mu najveća razočaranja u životu donele pobede i da se one stoga ne isplate.

“Nisam nikoga ubio. Ali, mene su ubili. Mnogo pre smrti. Za moje knjige bilo bi bolje da im je autor neki Turčin ili Nemac. Bio sam najpoznatiji pisac najomraženijeg naroda na svetu - srpskog naroda”, konstatovao je Pavić u autobiografskim podacima, napominjući da je novi milenijum za njega počeo 1999. godine (sa tri obrnute šestice) - trećim bombardovanjem u životu, kada su NATO avioni bacili bombe na Beograd i Srbiju.

Pavić je dobitnik NIN-ove nagrade 1985. godine, kao i niz drugih književnih i društvenih priznanja.

Između ostalog, dobitnik je nagrade “Meša Selimović” (1988), nagrade Narodne biblioteke Srbije (1988), nagrade “Borisav Stanković” (1992), Zlatnog beočuga (1991), Srebrne medalje Feliks Romulijana (1992), Oktobarske nagrade Beograda (1992), nagrade “Stefan Mitrov Ljubiša” (1994), Kočićeve (1994), Vukove (1996), Sedmojulske nagrade, nagrade AVNOJ-a, Andrićeve nagrade, Međunarodne Zepterove nagrade za književnost...

Rođen 15. oktobra 1929. godine, Pavić je doktorirao književnost na Sveučilištu u Zagrebu 1966. godine.

Bio je redovni profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu od 1977. godine do odlaska u penziju, a predavao je i istoriju kulture jugoslovenskih naroda na Filozofskom fakultetu u Beogradu od 1982.

Redovni član SANU postao je 1991. godine.

Bio je počasni doktor Sofijskog univerziteta, kao i član više stručnih udruženja (Societe Europeenne de Culture i Srpskog PEN centra), a od 1991. godine bio je i član Krunskog saveta.

Povodom Pavićeve smrti, telegram saučešća njegovoj porodici i Srpskoj akademiji nauka i umetnosti uputio je i premijer Mirko Cvetković, navodeći da je Pavić bio jedan od “najčitanijih i najpriznatijih književnika, kako u Srbiji, tako i u svetu”.

Cvetković je izrazio uverenje da će i naredne generacije odrastati uz njegova dela.

Saučešće povodom smrti Pavića uputio je i ministar kulture Nebojša Bradić i gradobnačelnik Dragan Đilas.

(SEEcult.org)