Sećanje na Sašu Petrovića
Fondacija Aleksandar Saša Petrović i Jugoslovenska kinoteka obeležiće 20. avgusta 20-godišnjicu od smrti velikog jugoslovenskog i srpskog filmskog reditelja Aleksandra Saše Petrovića (1929-1994) okruglim stolom o njegovom delu i projekcijom filma “Skupljači perja” sa nove kopije koju je nedavno napravila Kinoteka.
Obeležavanje godišnjice Petrovićeve smrti počeće u 13 časova u Kinoteci u Uzun Mirkovoj okruglim stolom “Evropsko nasleđe Saše Petrovića – Od Lotaringije do Obedske bare”. O trajnom i međunarodnom uticaju Saše Petrovića govoriće Petar Volk, Nevena Daković, Boro Drašković, Vlastimir Sudar i Greg Dekjur Džunior (Greg De Cuir Jr) iz SAD.
Petar Volk je bio dugogodišnji profesor filmske i pozorišne istorije na Univerzitetu u Beogradu i autor velikog broja knjiga u toj oblasti, uključujući prvu monografiju o Saši Petroviću “Let nad močvarom”. Profesorka Univerziteta u Beogradu Nevena Daković, koja predaje istoriju i teoriju filma, takođe je autorka velikog broja akademskih članaka o Petroviću koji su objavljeni u Srbiji i u inostranstvu. Reditelj Boro Drašković, pedagog i blizak saradnik i prijatelj Saše Petrovića, objavio je svoje razgovore sa Petrovićem u knjizi “Film o filmu”. Greg Dekjur Džunior doktorirao je na jugoslovenskom Crnom talasu na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu i autor je knjige “Jugoslovenski Crni talas”, objavljene dvojezično na srpskom i engleskom jeziku. Vlastimir Sudar predaje istoriju i teoriju filma na Univerzitetu umetnosti u Londonu, a autor je prve monografije o Saši Petroviću objavljene u Velikoj Britaniji i SAD “A Portrait of the Artist as a Political Dissident” (Portret umetnika kao političkog disidenta).
Povodom 20-godišnjice Petrovićeve smrti, u 17 sati biće prikazan njegov najpoznatiji i najnagrađivaniji film “Skupljači perja”, i to sa nove 35mm kopije koju je napravila Kinoteka.
Značaj restaurisanja domaćeg filmskog blaga predstaviće direktorka filmskog festivala “Evropa oko Evrope” iz Pariza Irena Bilić i direktor Jugoslovenske kinoteke Radoslav Zelenović, najavila je Kinoteka.
Saša Petrović je svetski poznat i priznat kao tvorac estetike “uzavrelih strasti i ciganskog melosa”, koji su imali i dalje imaju snažan uticaj na domaću i svetsku kinematografiju.
Aleksandar Saša Petrović rođen je u Parizu 14. januara 1929. godine, a dve godine kasnije njegova porodica se vratila u Beograd. Po završetku Drugog svetskog rata, Petrović je upisao studije filmske režije 1947. godine, kao pripadnik prve generacije studenata na danas čuvenom fakultetu FAMU u Pragu. Zbog raskida odnosa Jugoslavije sa Istočnim blokom, bio je primoran da se vrati već sledeće godine, kada je i započeo filmsku karijeru kao asistent Vladimira Pogačića. Posle uspešnih kratkih dokumentarnih filmova, njegov debitanstki film “Dvoje” dobio je Oktobarsku nagradu grada Beograda 1961. godine i tako je počela jedna od najuspešnijih filmskih karijera na prostoru bivše Jugoslavije.
Petrović je osvojio tri Zlatne arene u Puli, a pored Oktobarske, bio je nosilac i Sedmojulske i nagrade AVNOJ-a.
Njegov film “Tri” (1965) dobio je prvu nagradu u Karlovim Varima, a “Skupljači perja” (1967) Gran pri i nagradu kritike na Kanskom filmskom festivalu. Oba filma bila su nominovana i za Oskara.
Preveden na više od sto jezika, film “Skupljači perja” postigao je veliki uspeh i kod publike širom sveta.
Petrović se u drugom delu karijere okrenuo adaptaciji poznatih književnih dela Mihaila Bulgakova, Hajnriha Bela i Miloša Crnjanskog.
Tako je 1972. ekranizovao i čuveni romana Bulgakova “Majstor i Margarita”, oživljavajući demonske strane ljudske ličnosti i elemente natprirodnog, kao suptilnu satiru društva i sistema. Pet godina kasnije snimio je, prema romanu nobelovca Bela, nemački film “Grupni portret s damom”, sa čuvenom Romi Šnajder (Romy Schneider) u glavnoj ulozi. Ekranizacija još jednog vrhunskog književnog ostvarenja - “Seoba” Crnjanskog 1989. godine još jedno je filmsko delo neprolazne vrednosti Petrovića.
Posle izuzetno iscrpljujućih problema tokom produkcije poslednjeg filma “Seobe”, Petrović je preminuo od raka u Parizu 20. avgusta 1994. godine.
Petrovićevim imenom nazvana je glavna nagrada Festivala autorskog filma u Beogradu.
(SEEcult.org)
