SIZ u Osijeku
Riječka Samoupravna interesna zajednica (SIZ) predstavlja u Galeriji Waldinger u Osijeku prakse i produkcije umetnica i umetnika sa kojima je povezana od osnivanja, kao i onih koji gravitiraju njenoj sceni, a odlikuje ih analitičnost, kritičnost i borbenost u odnosu na društvenu stvarnost i njene specifične dimenzije, poput politike, kulture, ideologije i kulturne politike.
Na izložbi u Galeriji Waldinger, koja će biti otvorena 23. marta, učestvuju: Ayreen Anastas & Rene Gabri, Milijana Babić, Nemanja Cvijanović, Antonio Della Guardia, Fokus Grupa, Claire Fontaine, Siniša Labrović, Vlado Martek, Marijan Mavrić, Giovanni Morbin, OPA, Paolo Pretolani, Rena Rädle & Vladan Jeremić, Societe Realiste i ZIP grupa.
Izložba je koncipirana na tragu jednog od recentnijih programa SIZ-a - “Zbor crvene Rijeke” iz 2017. godine, koji se bavio nasleđem i potencijalima savremenog međunarodnog borbenog stvaralaštva. Osječka izložba, takođe, kako je naveo njen kustos Nemanja Cvijanović, umetnik i jedan od osnivača SIZ-a, ujedinjuje teorijsku i umetničku produkciju u političkom angažmanu koji se temelji na aktualizaciji revolucionarnih praksi. Svesni rastućeg strukturnog nasilja u svojim društvima, umetništvo SIZ-a nastoji da zajedno pronađe snagu i način kako da mu se suprotstavi.
Rena Redle & Vladan Jeremić, ZIP grupa, Zbor crvene Rijeke, 2017.
Bilo da se radi o društveno-političkim ili filozofskim temama kojima se bave, radovi Ayreen Anastas & Renea Gabrija vrlo su lični, i razvijaju se u zavisnosti od putovanja, susreta i razgovorima. Oboje umetnika su učestvovali u stvaranju aktivističke kulturno-umetničke platforme 16 Beaver group, a već gotovo 15 godina bave se mapiranjem, dokumentovanjem i organizacijom okupljanja i umrežavanja mnogih “revolucionara-filozofa” (istinskih komunista). Njihov projekat “Rad” (2011)
ostvaren je za vreme jednomesečnog boravka u Rijeci (nekada simbolu radničkog prosperiteta Jugoslavije), gde su u prostorijama Galerije SIZ organizovali edukativnu radionicu za nezaposlene osobe, a potom izložili rezultate zajedničkog istraživačkog rada, predstavljajući društvene pozicije i odnose vezane uz teorijsku (filozofsku) analizu rada i pozicije radnika u savremenom društvu. Kolektivna čitanja Paola Virna ili Hane Arent bila su organizovana u cilju osvešćivanja društvene i političke pozicije nezaposlenih osoba.
Milijana Babić u video performansu “Pozdrav suncu” (2015) ironično analizira klasne odnose u radnoj zajednici korumpirane i tradicionalno orijentisane institucije u kojoj radi, nastojeći da pokrene raspravu o problemima prekarnih radnika. Likovno se “obračunavajući” sa imperijalističkom simbologijom životinja predstavljenih na grbovima onih zemalja koje su bile ili su još uvek su imperijalističke.
Nemanja Cvijanović u radu “Smrt fašizmu!” skreće pažnju na činjenicu da imperijalističke tendencije nisu samo nacionalno osnovane, već se u vreme monopolističke forme kapitalizma manifestuju kroz logotipe velikih organizacija i korporacija koje zagovaraju određene ideologije, doktrine, ekonomske i političke interese.
Nemanja Cvijanović, Smrt fašizmu, 2013.
Intervenciju koja napada državno vlasništvo u privatnim džepovima u doba masovnih kretanja izbjeglica iz Sirije, Antonio Della Guardia izvodi štampanjem ljudskih likova na novčanice od 5 evra - smeštanjem minijaturnih tela koja ili spavaju pod klimavim mostovima evropskih geopolitičkih povezivanja na naličjima ili se dive monumentalnim ruinama evropskog kulturnog nasleđa na licima novčanica.
Umetnički kolektiv Fokus grupa, uz političko-sociološke radove koji se temelje na istraživačkim aktivističkim praksama, bave se i mapiranjem prikrivenih interesnih veza u savremenom svetskom poretku. Uvek reagujući na političku aktuelnost, taj kolektiv se suprotstavlja svim oblicima revizionističkih ideologija i praksi.
Pariska ”kolektivna umetnica” Claire Fontaine, osnovana 2004. godine nakon preuzimanja svog imena od popularnog brenda školskih svezaka, proglašava samu sebe ”readymade” umetnicom i počinje da se bavi praksom koja može biti opisana kao neprekidno ispitivanje političke impotencije i krize singularnosti. “Provalnički ključ” je neonska skulptura koja na prvi pogled izgleda kao običan neon iz izloga bravarskih radnji, ali verno preslikava provalnički ključ. Provalničkim ključevima mogu se otvoriti skoro sva vrata tako da se ključ (češalj) stavi u bravu i lagano lupka drškom odvijača. To su ključevi koji sve ostale ključeve čini beskorisnima, oni su pretnja našoj privatnosti, pretnja koju Calire Fontaine vrlo jasno ističe radi destabilizacije problematičnog instituta privatnog vlasništva u ljudskim zajednicama.
Serija radova “Komad cigle” bavi se večnom temom reči-oružja i odgovornosti teorije koja se manifestuje kroz borbenu revolucionarnu praksu.
Jedan od najkontroverznijih i najradikalnijih hrvatskih umetnika Siniša Labrović metodom aproprijacije izvrće desničarske stereotipe govora mržnje u svojoj svetlosnoj kutiji nazvanoj “Hrvatima ulaz dozvoljen”.
ZIP grupa, Otkrivenjem papučarstva do akcije, interaktivna instalacija, 2017.
Postkonceptualni hrvatski umetnik Vlado Martek, kritičar društva i vremena, direktnim porukama svojih vizuelnih poezija udara u srž anomalija svoje sredine i prostora delovanja. Pozivom na umetničko naoružavanje još u 80-im godinama 20. veka, Martek na ironičan način osuđuje apolitičnu umetnost i govori o nužnosti preispitivanja aktivističkih praksi prvih avangardnih umetnika.
Rekvizite životnog performansa slikara Marijana Mavrića – majice s konceptualnim i aktivističkim porukama koje je autor dizajnirao, proizveo i nosio u javnom prostoru, treba sagledati kroz aktivistički rakurs političkog delovanja izvan okvira i mesta za umetničku prezentaciju.
U svom performansu “Me” Giovanni Morbin se obračunava sa sveprisutnim nasleđem fašizma u italijanskom društvu. Analizirajući savremeni dizajn, način odivanja i ophođenja, te oponašajući futuristički portret Musolinija u pokretu, Morbin izvodi performans obučen u Armanijevo odelo vrteći se na stolici u krug, stvarajući spomenik propasti fašističkog režima i italijanskog savremenog društva. Dok se autor vrti, istovremeno, uvek iznova, izgovara Musolinijevu ratnu deklaraciju. Ali, kad pokuša da odustane od vrtenja i stane na svoje noge, neminovno pada na pod i povređuje svoje telo do iznemoglosti - kada performans završava.
Makedonski kolektiv OPA (Opsesivno progresivna agresija) smatraju da se mnogi delovi ljudske istorije mogu iščitavati kao povest odnosa ljudskoga tela i društvenih aparata. Analizirajući kako disciplina utiče na psihofizičke deformacije u istoriji makedonskog društva, nastao je i rad “Večno telo” - sofisticirani film u kojem se preklapaju delovi nacionalne himne s masom dezorijentisanih pojedinaca kojima su autori izbrisali usta, simbolički osuđujući tišinu i nedostatak političke akcije.
Paolo Pretolani, Beast Friends, ulje na platnu
Mlađi italijanski umetnik Paolo Pretolani minijaturnim uljem na platnu “Beast Friends”, krećući od današnjeg političkog konteksta, uviđa da u državama koje vlastite “nacional-ne projekte” stavljaju u središte svih sfera, od ekonomije do umetnosti – samo zato da ih ne bi realizovale – i da time frustracije nezadovoljne većine stanovništva rastu. Zabrinut što identitetsko nasilje poprima oblike nove fašistoidnosti koje treba zaustaviti dok ne dosegne razmere koje više nitko neće moći da kontroliše, Pretolani ukazuje da oblake-štetočine koji prosipaju međunarodnu crnu kišu treba tražiti zajedno i izvan lokalnih političkih okvira.
Beogradski umetnički duo Rena Redle i Vladan Jeremić svojim umetničko-političkim zastavama “Potencijali za borbeno stvaralaštvo” predlažu nove simbole i znakove za korišćenje u borbenom stvaralaštvu u smislu ujedinjene borbe potlačenih pozicija, suprotstavljajući se hegemonijskoj logici i simbolima. Na stražnjoj strani zastava nalaze se slogani napisani znakovima koji su nastali kooperativnim radom umetnika i radnika, koji izriču potencijale samoupravnog rada. Zastave su bile intervencije u javnom prostoru kao deo programa “Zbora crvene Rijeke - Prema međunarodnom borbenom stvaralaštvu” 2017. godine.
Tokom “Zbora crvene Rijeke”, Rena Redle i Jeremić razvili su saradnju sa ZIP grupom, učenicima 2b razreda OŠ/SE Dolac i zainteresovanim građanima.
Rena Redle & Vladan Jeremić | ZIP grupa, Potencijali za borbeno stvaralaštvo, 2017.
Video dokumentarni rad ZIP grupe “Otkrivenjem papučarstva do akcije” instalacija je i ujedno interaktivna skulptura postavljena u javnom prostoru, napravljena od jednostavnih materijala, a bila je postavljena na glavnoj gradskoj pešačkoj zoni, baš usred otužnog folklora predizborne kampanje lokalnih riječkih i nacionalnih stranaka i strančica. Autori su pozivali građane da se slobodno popnu na predimenzioniranu govornicu iznad ovog interaktivnog urbanog skloništa, pa je svako mogao da iznese javnosti svoje mišljenje i svoje slogane.
Societe Realiste još jedan je pariski umetnički kolektiv koji su 2004. godine osnovali Ferenc Grof i Jean-Baptiste Naudy, a koji od 2015. godine donosi odluku o prestanku proizvodnje novih umetničkih radova. Objekat “Superior Luxus” bavi se pitanjima iz javnog diskursa izmeštenih, ali strukturno još učvršćenijih klasnih razlika u evropskom i društvu uopšte. Ta osnovna ideološka pitanja koja nikako da dođu na dnevni red i najlevljih međunarodnih političkih stranki ostaju tek dotaknuta i raspršena u zraku zatvorenih i sigurnih institucijskih strukovnih prostora, naveo je u katalogu izložbe Nemanja Cvijanović.
Galerija SIZ je tokom devetogodišnjeg rada iskristalisala određeni profil vizuelnih sadržaja u regionalnoj i lokalnoj kulturnoj sredini, postavši važna tačka savremene umetničke produkcije i prakse kako na regionalnoj, tako i na međunarodnoj mapi centara za savremenu umetnost. Takav sadržaj određen je pre svega kroz umetničke radove, koji na determinisan, često borbeni način analiziraju društvenu stvarnost i njene različite, specifične dimenzije, poput politike, kulture, ideologije i kulturne politike, kritički se postavljajući prema diktaturi neoliberalnog kapitalizma, svim oblicima desnih i diskriminacionih politika, kao i prema nacionalizmima, šovinizmu, novim oblicima fašizma, kao i prema istorijskom revizionizmu.
SIZ se na idejnom nivou definiše preko, u ekonomiji odbačenog, a ipak još uvek najrelevantnijeg modela funkcionisanja, pogotovo kada je u pitanju umetničko tržište. Kolektivno udruživanje ravnopravnih pojedinaca u svrhu zajedničkog istupanja u javnosti ili na tržištu preuzeto je kao model, ali i kao ime udruženja. Naglašavajući kolektivističke modele organizacije, a bez jasno zacrtanog finansijskog plana, SIZ u svoj svojoj potencijalnosti da izađe iz sfere umetnosti u ekonomsku sferu, za sada ipak ostaje umetnički projekat.
Samoupravnu interesnu zajednicu i Galeriju SIZ osnovali su 2009. godine u Rijeci umetnici Siniša Labrović, Nemanja Cvijanović, Igor Grubić, Tomislav Brajnović, Milijana Babić, Cesare Pietroisuti, Oliver Ressler, Janez Janša (ex Davide Grassi), Slaven Tolj, umetnički kolektivi Škart, Grupa ABS, Klub ljubitelja umetnosti i Drugo more. Od 2009. do 2012. program galerije SIZ vodi Nemanja Cvijanović, a od 2012. do 2015. u vođstvo se aktivno uključuje Fokus Grupa.
Izložba u Osijeku organizovana je u saradnji sa Gradskim galerijama Osijek, čija je kustoskinja Branka Benčić. Biće otvorena do 15. aprila, a realizovana je sredstvima Grada Osijeka i Ministarstva kulture Hrvatske.
(SEEcult.org)
