Sloboda u čizmama
Tribina posvećena uspomeni na Milorada Dobrića (1924-1991), povodom 70 godina od izlaska svojevremeno zabranjene strip edicije “Tri ugursuza”, kao i novog reprinta u izdanju novosadskog “Komika”, biće održana 14. juna u Domu omladine Beograda u nastavku ciklusa okruglih stolova o zabranjenim temama srpskog i jugoslovenskog stripa.
Poneseni oslobođenjem od fašizma u maju 1945. godine, autori stripa i izdavači u Srbiji odmah su počeli da spremaju nove poduhvate. Ali, ubrzo su se suočili sa “slobodom u čizmama”. Već u decembru 1945. godine, kako podseća DOB, Okružni sud Beograda zabranio je izlaženje edicije “Tri ugursuza za vreme okupacije” debitanta Milorada Dobrića sa saradnicima, kao i stripovanih romana “Poštareva kći” Aleksandra Puškina i “Vaskrsenje” Lava Tolstoja.
Obrazloženje je bilo da “strip knjige štetno deluju na našu omladinu”.
Književnik i komunistički ideolog Jovan Popović je na Božić 1946. godine objavio u listu Centralnog komiteta KPJ "Borba" tekst koji je objasnio zašto onakvog predratnog stripa u novoj Jugoslaviji nadalje više neće biti. Između ostalog, nazvao je strip produkciju “crnoberzijanskom erzac-robom” na književnom tržištu, opisavši je i kao “vrlo uporan korov, koji se ponovo pomalјa i pošto je iščupan”.
Povodom “Tri ugursuza”, napisao je da su na “odvratnim crtežima” prikazane tri nakaze, Nosonja, Ćoronja i Bradonja, kao junaci neke “borbe protiv okupatora”, koja je predstavljena “ne samo lažno nego i klevetnički”.
“Ova ‘tri ugursuza’ koji su po zamisli izdavača ‘simpatično smešni’, postojala su u stripu i pre rata, kada su u stripovanim ‘knjigama’ vršili razne ugursuzluke po Beogradu. Izdavači, uz pomoć pisca teksta i crtača, pustili su ih posle oslobođenja Jugoslavije i stvaranja nove države da nastave svoje ugursuzluke, samo su im dali „narodno-oslobodilački“ karakter! Koliko je to čudovišno nije potrebno dokazivati onome ko je video te odvratne sveske. Tu se, dakle, radi o ‘kontinuitetu’, samo još treba da se pojavi i blesavi Maksim iz strip-knjige ‘Maksim na zapadnom frontu’, sada u partizanskoj uniformi. (...) Ne, otadžbinski rat i oslobodilačka borba naših naroda ne smeju biti poganjeni stripom!”, naveo je bio Popović.
Usledile su godine zabrana, a tek posledice Titovog raskida sa Sovjetskim Savezom 1948. godine i približavanja NATO paktu 1952. godine dale su priliku da se ideološke prepreke skinu i da strip bude obnovljen. Ovoga puta to je učinila nova generacija autora, većinom omladinaca.
O Dobriću i “Tri ugursuza za vreme okupacije” na tribini u DOB-u govoriće istoričar umetnosti, urednik i umetnik Slobodan Ivkov iz Beograda, prevodilac, istoričar stripa i urednik "Komika" Vuk Marković, te istoričar pop-kulture i pisac Zoran Stefanović, urednik ciklusa tribina “Sred četkica, bajoneta…” koje su posvećene zabranjenim temama domaćeg stripa, a organizuju ih DOB i Udruženje stripskih umetnika Srbije.
(SEEcult.org)
