Srbija pre jednog veka
Istorijski muzej Srbije i Vojni muzej priredili su, u okviru obeležavanja stogodišnjice početka Prvog svetskog rata, interaktivnu izložbu “Srbija 1914” koja pomoću novih medija nastoji da na edukativan i zabavan način približi politički, kulturni, naučni i privredni uspon Srbije sa početka 20. veka, događaje koji su prethodili Velikom ratu (Carinski rat, Aneksiona kriza, balkanski ratovi, Sarajevski atentat, Julska kriza i Niška deklaracija) i srpske vojne uspehe iz 1914, prve godine Prvog svetskog rata.
Uvodni deo izložbe, koja će biti otvorena od 15. septembra do 15. januara u Istorijskom muzeju, rađen je sa ambicijom da dočara dinamičan rast i emancipaciju srpskog društva na početku 20. veka na političkom, kulturnom, naučnom i privrednom planu. To vreme emancipacije, sveobuhvatne evropeizacije i uspona Srbije, kako su naveli organizatori, bilo je osnova za istrajavanje u ratu koji je usledio.
Centralni deo postavke čini muzeološka rekonstrukcija ratnih događanja u Srbiji 1914, pre svega prve savezničke pobede u Prvom svetskom ratu na Ceru, a potom i vojnih uspeha na Drini i Kolubari.
Izložbu prati specijalno kreirana aplikacija Srbija 1914 (mobilna platforma za operativne sisteme IOS i Android) koja, koristeći tehnologiju proširene stvarnosti, otkriva skriveni deo eksponata i tekstova izložbe “Srbija 1914”, rekla je v.d. direktora Istorijskog muzeja Dušica Bojić na konferenciji za novinare.
Načelnik Vojnog muzeja potpukovnik Ivan Mijatović istakao je da se radi o kraju velikog zajedničkog projekta obeležavanja početka Prvog svetskog rata uz pomoć novih tehnologija i 128 predmeta iz depoa oba muzeja. Postavka je, kako je istakao, rezultat jednogodišnjeg rada praktično svih zaposlenih u oba muzeja.
Jedan od autora izložbe Nebojša Damnjanović rekao je da je 1914. godina bila vreme ratovanja i stradanja, a cilj izložbe je da predstavi i sve što je u Srbiji prethodilo tome, budući da krajem 19. veka tek počinje pravo opismenjavanje naroda, dok istovremeno postoji obrazovana inteligencija u oblastima matematike, humanističkih nauka, književnosti i umetnosti. Posebno osetan bio je razvoj industrijalizacije, elektrifikacije izgradnjom hidroelektrana, širenje železničke mreže i opšti privredni uspon Srbije koja je tada imala oko 4,5 miliona stanovnika. Sve se to odvijalo pritom, kako je rekao, uz primetnu društvenu slogu.
Vojni muzej se, kako je rekao kustos Vuk Obradović, bavio pre svega 1914. godinom, predstavivši kompletno naoružanje, predmete Radomira Putnika, Stepe Stepanovića i drugih vojvoda, uz običan život srpskog vojnika.
Aplikacija kreirana povodom izložbe sastoji se iz tri osnovne sekcije: edukativne nagradne igre Potraga za blagom, sekcije izložbe i sekcije kataloga i bojanke, a moguće ju je preuzeti sa sajta srbija1914.rs (pomoću mobilnog telefona sa IOS ili Android sistemom).
Potraga za blagom je geolokacijska potraga za kulturno istorijskim blagom koja omugućava zainteresovanima da, kroz život i delo nekoliko značajnih istorijskih ličnosti (Živojin Mišić, Nadežda Petrović, Jovan Skerlić i drugi), na atraktivan i inovativan način upoznaju kulturni, naučni, privredni i politički život Beograda i Srbije uoči Prvog svetskog rata.
Sekcija izložba odnosi se na interaktivne instalacije u okviru same postavke i omogućava posetiocima da na izloženim eksponatima otkriju multimedijalne sadržaje koji čine digitalnu nadgradnju same izložbe. Katalog i bojanka su takođe interaktivni i omogućiće onima koji ih besplatno preuzmu sa sajta izložbe srbija1914.rs da sa podele iskustvo koje su doživeli na samoj izložbi.
Preuzimanjem aplikacije zainteresovani će moći da učestvuju u edukativnoj nagradnoj igri u kojoj su za sto najbržih u otkrivanju tajnih lokacija obezbeđene besplatne karte za izložbu.
Autori koncepcije izložbe su, osim Damnjanovića i Obradovića, i kustoskinja Snežana Solunac iz Istorijskog muzeja, a koordinatorka izložbe je muzejska savetnica Slađana Bojković. Interaktivne eksponate su pripremili Marko Savić (Kodek Institut) i Marko Todorović (Lajv vju studio). Irena Stepančić je grafički dizajner izložbe, dok su Igor Stepančić i Borjana Šuvaković dizajnirali izložbu, koja će biti postavljena i u dograđenom prostoru Istorijskog muzeja površine 750 metara kvadratnih.
U okviru pratećeg programa, predviđene su projekcije igranih i dokumentarnih filmova, tribine, predavanja i kreativne radionice za decu i mlade različitih uzrasta za koje je rezervisan poseban deo galerije. Radionice će se odvijati u istim terminima kao i stručna vođenja kroz postavku kako bi i deca i roditelјi mogli da se paralelno upoznaju sa izložbom na adekvatan način koji odgovara njihovom uzrastu.
Svake srede od 17 časova i subote od 13 časova autori izložbe će zainteresovane stučno voditi kroz postavku.
Cena ulaznice je 200 dinara, a za đake, studente i penzionere sto.
Izložba će u smanjenom obimu, kako je najavljeno, gostovati u Moskvi od 15. februara, Dana državnosti Srbije, a potom od aprila u Stokholmu.
Izložbu su podržali Ministarstvo kulture i informisanja Srbije i Ministarstvo odbrane Srbije, a realizovana je uz podršku i saradnju mnogobrojnih institucija kulture i pojedinaca, među kojima su Muzej istorije Jugoslavije, Fototeka SANU, Narodna biblioteka Srbije, Univerzitetska biblioteka “Svetozar Marković”, Vojni arhiv, Arhiv Srbije, Istorijski arhiv Šumadije, Narodni muzej Kragujevac, Železnički muzej, Muzej grada Beograda, Jugoslovenska kinoteka…
D. Stefanović / SEEcult.org
