Veličanstveni Nomadi i Svemir
Filmovima “Privatni svemir” Helene Treštikove, jedne od najznačajnijih i najproduktivnijih čeških i evropskih dokumentarista, te švajcarskim “Zimskim nomadima” svestranog Manuela fon Štirlera, dobitnikom aktuelnog “evropskog oskara” za najbolji dokumentarni film, 3. februara završava se festival “7 veličanstvenih” koji je posvedočio proteklih dana o velikoj žeđi beogradske publike za dobrim dokumentarnim filmskim delima, a prvi put je održan u celini u Velikoj sali Sava centra.
Treštikova i Fon Štirler su gosti devetog Festivala evropskog dokumentarnog filma “7 veličanstvenih”, čiji je program i ovoga puta osmislio Tue Stin Miler iz Danske.
“Privatni svemir” nesvakidašnja je studija 20 veka, u kojem se dogodio prvi let u svemir, televizor i televizija pojavili su se kao čudo i postali fetiš, socijalizam je doživeo polet, ali i pad, omiljeni pop pevači postali su zvezde i ikone, veliki istorijski događaji i značajni porodični trenuci zabeleženi su novim pismom - filmom... Svi ti nezaboravni prizori urezani su u kolektivno pamćenje kao simbol epohe koju zovemo XX vek.
U taj široki okvir studije jednog vremena, Treštikova je smestila toplu hroniku jedne obične češke porodice, ispričanu kao da se radi o junacima čuvenih filmova Jiržija Mencla i Miloša Formana. Mali svet džangrizavih baba, prvog zuba, stanovanja pored gradskog bazena, prvog socijalističkog automobila, rođendana, beba...
Dva hroničara zabeležila su jednostavne male događaje u kojima se osvaja “Privatni svemir” - Treštikova je dokumentovala život porodice od trenutka rađanja prve bebe, tačno pre 37 godina, a mladi otac porodice, vođen prosvetljujućom intuicijom, beležio je kratke crtice svega što oseća da je važno. Posle gotovo četiri decenije, dva hroničara udružila su se da sagledaju složenost, značaj i blistavi sjaj svojih jednostavnih zabeleški svakodnevice. Film “Privatni svemir” dokument je o tom jedinstvenom spoju - čitava jedna epoha, gotovo čitav život jedne porodice i čitav život jednog mladog čoveka, od rođenja do njegove 37 godine, obuhvaćeni su jednim jedinim autorskim filmom.
Prema rečima selektora, “Privatni svemir” je vrhunski urađen film, s toplinom, sa originalnim narativnim rešenjima i jednom nezaboravnom verzijom pesme “Give Peace a Chance”.
Helena Treštíkova je tokom 35 godina karijere režirala više od 40 filmova.
Rođena 1949. godine u Pragu, diplomirala je režiju dokumentarnog filma na praškoj filmskoj akademiji - FAMU. Najvažniju autorsku odluku donela je 1980. godine, kada je počela da prati životne priče ljudi u dugom vremenskom periodu. Tokom narednih šest godina posvetila se snimanju svakodnevnih života nekoliko mladih parova od trenutka njihovog venčanja. Rezultat se pojavio 1987. u formi šestodelne televizijske serije “Bračne priče” (Manželské etudy) i dva dugometražna filma. S filmskim kolegama i sociolozima osnovala je 1991. fondaciju “Film i sociologija” čiji je cilj bio pruži novu perspektivi društva posle velikih političkih promena.
Ujedno je započela ciklus pet dugotrajnih filmskih projekata koji prate životne priče mladih delikvenata “Reci mi nešto o sebi” (Řekni mi něco o sobě). Najčuveniji film iz tog ciklusa je “Rene” koji je završen 2008. i nagrađen je nagradom Evropske filmske akademije.
Sa mužem, publicistom Mihaelom Treštikom, osnovala je 1994. fondaciju “Čovek i vreme” koja je namenjena dugotrajnim projektima i filmovima koji odražavaju vreme, njegovo proticanje i promene koje donosi. Tokom 1996. počela je da prati različite žene kao junakinje za novi ciklus “Žene na ivici novog milenijuma”, a najznačajniji film tog projekta, “Katka”, završen je 2010.
Treštikova se od 2002. bavi i pedagoškim radom na odseku za dokumentarni film na FAMU.
Treštikova će se pokloniti publici Sava centra, kao i švajcarski reditelj Fon Štirler, čiji će film “Zimski nomadi” biti prikazan uoči “Privatnog svemira”.
Reč je o ostvarenju koje dokumentuje magiju iskonskog putovanja kroz snežno bele zimske predele Švajcarske. Ispunjeni strašću, sredovečni Švajcarac i mlada Francuskinja hodaju 600 kilometara, praćeni svitom od četiri psa, tri magarca i 800 ovaca. Ta uzbudljiva odiseja, kao iz prastarih vremena, satkana je od drame, lepote i topline u ritmu nezadrživog kretanja hatizmatičnih protagonista. Film otkriva istinske nomade u borbi s vetrovima i vejavicama, u potrazi za putevima u bespuću, za travom pod snegom, za zaklonom na ivicama šuma, za vatrom... Niz poetičnih jednostavnih trenutaka spajaju se u epsku sagu o večitim seobama i traganju.
Očaravajući dokumentarac Fon Štirlera imao je premijeru na Berlinalu, a potom je prikazivan i nagrađivan na niz najznačajnijih evropskih i svetskih festivala. Bioskopske premijere imao je nedavno u Švajcarskoj, Nemačkoj i Austriji, a ovih dana počinje da se prikazuje i u Francuskoj. Najavljen je i među atrakcijama predstojećeg ZagrebDoxa.
Dobitnik aktuelnog evropskog Oskara za najbolji dokumentarni film, “Zimski nomadi” je spoj vrhunske režije, kamere, montaže i zvuka, iako je
debitantsko ostvarenje Fon Štirlera, koji se godinama bavio muzikom, kako nastupajući sa nekim od najznačajnijih evropskih džez muzičara i grupa, tako i komponujući muziku za pozorište i za scenske nastupe.
Rođen 1968. u Lozani, Fon Štirler je studirao na Muzičkoj akademiji i u Školi za džez i savremenu muziku u Lozani. Nastupao je sa širokim repertoarom - od klasike do džeza i savremene muzike.
Sa Arturom Besonom osnovao je grupu Duo Mato Kompanija, a sarađivali su sa nekim od najpoznatijih pozorišnih režisera u Švajcarskoj.
S porodicom je proveo dve godine na nomadskim putovanjima po Bliskom Istoku, Iranu, Istočnoj Evropi, Islandu, Južnoj Americi... To mu je dalo mogućnost da ponovo otkrije staru strast prema snimanju i napravi nekoliko privatnih filmova, što ga je dovelo i do profesionalnog ostvarenja “Zimski nomadi” na kojem je počeo da radi još 2008.
Deveto izdanje festivala “7 veličanstvenih” počelo je 30. januara u krcatoj Velikoj dvorani Sava centra izuzetnim švedskim filmom “U potrazi za Šugar menom” Malika Benđelula o čudovišnoj životnoj priči američkog muzičara i kantautora Rodrigeza.
Publika je imala priliku da uživa proteklih dana i u dokumentarcima “Poslednja kola hitne u Sofiji”, “Palme” i “Soundbreaker”.
Festival ”7 veličanstvenih” osnovan je 2005. godine kao prvi festival u Srbiji posvećen isključivo bioskopskom dokumentarnom filmu.
Osnivači Zoran Popović i Svetlana Popović postavili su cilj da autore filmova na programu dovedu u Beograd i tako omoguće direktan kontakt domaće publike s najvećim imenima savremenog dokumentarnog filma.
Festivalski sajt je www.magnificent7festival.org, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
