VOĐENJE: Sekvence. Umetnost Jugoslavije i Srbije iz zbirki MSU
Vođenje kroz izložbu Sekvence. Umetnost Jugoslavije i Srbije iz zbirki Muzeja savremene umetnosti kojom je MSU u Beogradu otvoren u oktobru 2017. godine nakon desetogodišnje pauze zbog više puta započinjane i odlagane rekonstrukcije.
Kroz postavku sa više od 300 radova umetnika koji su obeležili period od početka 20. veka do danas, podeljenih na 18 sekvenci, vodi autor Dejan Sretenović koji navodi da izložba predstavlja novu verziju istorije jugoslovenske umetnosti 20. veka, a zasnovana je na ideji kontinuiteta.
“Osnovna ideja je bila, prateći trendove u istorijsko-umetničkoj nauci, u poduhvatima koje pratimo u poslednjih 15-20 godina na akademskom nivou i kroz muzeološku praksu, priključiti se tom talasu revizije – novog čitanja, nove interpretacije, novog strukturiranja istorije jugoslovenske moderne umetnosti, jer prosto – u nekom današnjem trenutku, imajući u vidu i pojavu jugoslovenskih studija, interdisciplinarnih ili transdisciplinarnih, istorija umetnosti je danas obogaćena različitim novim uvidima i aparatima koji nam omogućavaju da na drugačiji način pristupimo ovom ogromnom umetničkom nasleđu”. U tom smislu, kako navodi Sretenović, izložba “Sekvence” je “jedan prilog, jedna verzija istorije jugoslovenske umetnosti koja pravi svoju putanju i kao takva ne pledira na nekakvu kompletnost, završnu reč, na nekakav totalni narativ, jer je to danas prosto nemoguće, pogotovo ne kroz jednu kolekciju – nemoguće je napraviti hiperreprezentativnu izložbu, a i zašto bismo je pravili?”
Osnovna ideja Sretenovića bila je da stoga da ponudi drugačiji ugao i stavi akcenat, što navodi kao jako važno, na one tendencije koje su bile nosioci emancipatorskih, modernizatorskih, progresivističkih ideja u okviru jugoslovenskog umetničkog prostora.
Kao drugu važnu stvar, Sretenović navodi to što se umetnost nastala nakon raspada Jugoslavije, pri čemu pre svega misli na savremenu umetnost u Srbiji, posmatra u kontinuitetu – kao nešto što je izašlo iz zajedničkog nasleđa, bez obzira na ratove, geopolitičke promene koje su dovele i do ukidanja i nestajanja tog zajedničkog, jugoslovenskog umetničkog prostora, koji je davao smisao bivanja i samom MSUB-u kao instituciji koja je taj prostor u socijalističkoj Jugoslaviji itekako generisala, interpretirala i reprezentovala, naratizovala kroz brojne izložbe Miodraga B. Protića, umetnika, teoretičara i kritičara umetnosti, i osnivača MSUB-a.
“Ta ideja kontinuiteta je jako važna. Nemoguće je reći da je nešto do juče bila jugoslovenska umetnost, a danas postaje srpska. Formalno da, ali su to kategorije mišljenja koje su neprimenljive na samu prirodu savremene umetnosti”, naveo je Sretenović, napominjući da u segmentu savremene umetnosti ima i radova stranih umetnika koji su otkupljeni zato što referišu na određene probleme ovog prostora ili su na neki drugi način vezani za ovu sredinu.
Sam pojam sekvence preuzet je iz filmske terminologije i podrazumeva niz scena koje su povezane jedinstvom vremenom i prostorom. U tom smislu, izložba na pet muzejskih nivoa obuhvata 18 prostorno-vremenskih kiompozicija ili mini izložbi koje tretiraju određene tendencije, pojave i grupacije kroz istoriju umetnosti, bilo da su u pitanju istorijski konstruisane pojave i tendencije, kao što su avangarde, ili su u pitanju neki istorijsko-umetnički konstrukti kojima se operiše ili koje je sam Sretenović konstruisao za potrebe izložbe.
“Daleko od toga da imamo jedan grandiozni narativ. Naprotiv, imamo jednu kompoziciju od 18 sekvenci nejednake veličine i rasporeda sa različitim logikama izlaganja - u zavisnosti od materijala i prostorne konfiguracije, ili nešto što se metaforički može nazvati arhipelagom. Takav pristup nam omogućava da se krećemo jednom, uslovno rečeno, hronološkom linijom, ali i da tu hronologiju kršimo i preskačemo ukoliko to određene teme i problemi kojima se bavimo kroz postavku zahtevaju”, naveo je Sretenović u vođenju kroz izložbu koju je za sedam prvih dana i noći, tokom kojih je MSUB bio otvoren besplatno za posetioce, obišlo oko 40.000 ljudi.
Sretenović kao posebno važno napominje i to da – ma koliko izložba reprezentovala kolekciju i može se tumačiti kao stalna postavka, ona to nije.
“Ja neprekidno instistiram na tome da je ovo mega izložba koja reprezentuje kolekciju, ali odustaje od te ideje kanonizacije koju stalna postavka podrazumeva… Ovo je u krajnoj liniji autorski kustoski diskurs koji polazi od određenih argumenata i stavova, kriterijuma, ali je s druge strane otvoren za debatu i u tom smislu ne pledira na konačnost. Poštujući trendove kakvi vladaju kada su u pitanju muzeji savremene umetnosti na globalnom nivou, treba da se lišimo tog opterećenja da ćemo ovde videti tzv. remek dela i velike majstore, naprotiv. Videćemo, naravno, jako mnogo značajnih i kanonizovanih umetnika koje je nemoguće izbeći kada je reč o ovakvoj izložbi, ali videćemo i brojne pojave koje će možda poznavaoce i stručnu javnost iznenaditi, jer prvi put ulaze u jednu ovakvu istorijsku kompoziciju. Tako da nije poenta ko je uključen ili isključen – ono što lokalna zajednica voli da razmatra. Poenta je ponuditi jednu moguću interpretaciju – jednu putanju kretanja kroz ovaj umetnički prostor”, naveo je Sretenović u vođenju za portal SEEcult.org tokom kojeg je opširnije govorio o pojedinačnim sekvencama postavke: I – Građanski modernizam, II – Socijalna umetnost, III/VI – Primeri apstraktnog slikarstva / Zenitizam / Slovenački konstruktivizam / Beogradski nadrealizam, VII – Neoavangarde, VIII – Nova umetnička praksa, IX/XII – Apstraktni predeo i vitalistička skulptura / Figurativni egzistencijalizam / Apstrakcija visokog modernizma / Apstrakcija poznog modernizma, XIII – Fotografija i društvo, XIV – Nova predmetnost, XV – Nova predstava, XVI – Fotografija i podkultura, XVII/XVIII Umetnost 90-ih u Srbiji i Umetnost danas
_ _ _ _ _
Projekat VOĐENJE
Produkcija: SEEcult.org, 2017/18.
Novinarka: Vesna Milosavljević
Snimatelj: Milan Nešić
Montažerka: Marija Aranđelović
Podrška: Ministarstvo kulture i informisanja Srbije
SEEcult.org realizuje projekat “Vođenje” od 2012. godine, u saradnji sa galerijama-izlagačkim prostorima, odnosno umetnicima i kustosima odabranih izložbi.
(SEEcult.org)
