Zahvalni umetnici

Otkrivanje spomenika prvom predsedniku nezavisnog Azerbejdžana Hejdaru Alijevu u Tašmajdanskom parku izazvalo je i performativne umetničke akcije grupe beogradskih umetnika, koji su reagovali tim povodom i protekle zime, izvevši “performanse zahvalnosti” povodom donacije Azerbejdžana za obnovu Taša.

Umetnik Saša Stojanović izveo je 11. juna popodne performativnu umetničku akciju “Danas”, reagujući na svečano otkrivanje spomenika Hejdaru Alijevu, ocu sadašnjeg predsednika Azerbejdžana Ilhama Alijeva.

Koristeći dnevne novine “Danas” (broj koji je izašao na dan otkrivanja spomenika Alijevu, u kojem se nalazio i doniran podlistak o demokratskom Azerbejdžanu i prijateljskim vezama sa demokratskom Srbijom), Stojanović je intervenisao direktno, pozicionirajući to izdanje “Danasa” u prostorni odnos sa novim tašmajdanskim spomenikom, koji su 8. juna svečano otkrili Ilham Alijev i predsednik Srbije Boris Tadić.

“Danas” je poznat kao dnevna novina koja je 90-ih godina bila kritična prema vlasti Slobodana Miloševića, dok danas, kako ukazuje Stojanović, “praktično funkcioniše kao oglasna tabla plaćenih suplemenata neoliberalnih ideologija promovišući ideju slobodnog tržišta”.

Stojanović je tokom akcije pocepao primerak “Danasa” ispred spomenika Alijeva, poentirajući specifičnom vrstom umetničkog protesta.

Kao odgovor na novi seting u Tašmajdanskom parku, samo nekoliko sati nakon ceremonije svečanog otkrivanja spomenika Alijevu, izvedena je i spontana umetnička performativna akcija “Degustacija”.

Umetnička incijativa "Svetska komunalna baština" izvršila je sa prijateljima spontanu “degustaciju” - u znak zahvalnosti Azerbejdžanu.

Osim spomenika Alijevu, u rekonstruisanom Tašu otkriven je i spomenik srpskom piscu Miloradu Paviću. Dvojica predsednika istakla su tada uverenje u nastavak saradnje dve zemlje i posadila nedaleko od spomenika “drvo prijateljstva”.

Azerbejdžan ima praksu da donira sredstva za obnavljanje parkova drugih država, u kojima se podižu i spomenici prvom predsedniku te zemlje nakon sticanja nezavisnosti. Sličnu donaciju dobio je i Novi Sad, a prethodno još neki evropski gradovi.

Obnavljanje Tašmajdanskog parka izazvalo je reakcije grupe umetnika i krajem prošle godine, kada je inicijativa “Svetska komunalna baština” izvela “performans zahvalnosti”, reagujući na koncept “promotivne zadužbine” donatora.

Istom prilikom je i umetnik Saša Stojanović izveo performans “Hvala za naftu”, kojim demistifikuje moć petrolejskih korporacija i interesnih ekonomskih krugova. Performans se sastojao od svečanog otkrivanja privremenog spomenika u Tašmajdanskom parku, kojim je Stojanović skrenuo pažnju da nafta i dalje igra veoma važnu ulogu u današnjem svetu, iako je, kao dominantni energetski resurs prošlog veka, pri kraju planetarnih rezervi i uprkos tome sto se većina država okreće novim energetskim konceptima.

Azerbejdžan je, inače, ovih dana skrenuo pažnju svetske javnosti cenzurom dva rada na 54. Bijenalu umetnosti u Veneciji.

Vlasti Azerbejdžana odlučile su da uklone skulpture “Waiting Bride” i “Black Stone” umetnice Aidan Salakhove, smatrajući ih previše kontroverznim i uvredljivim u odnosu na islam.

Skulptura “Waiting Bride” predstavlja ženu u potpunosti pokrivenu crnim velom - od glave do pete, kojoj se samo vide šake, dok rad “Black Stone” sadrži kamen sličan istoimenoj relikviji u Meki, ali u mermernom okviru koji je u obliku vagine.

Ti radovi uklonjeni su nakon što je predsednik Azerbejdžana posetio izložbu “Relational, to Baku” u nacionalnom paviljonu u jednoj od palata na Grande kanalu. Alijev je navodno izrazio zabrinutost zbog načina na koji se radovi Salakhove odnose prema islamu i kako predstavljaju Azerbejdžan.

Kustoskinja azerbejdžanskog paviljona Beral Madra navela je u saopštenju da su radovi Salakhove uklonjeni po nalogu Ministarstva kulture, koje je ocenilo da su previše kontroverzni.

Beral Madra je izjavila i da je reč o pogrešnom tumačenju radova bilo od nadležnih vlasti ili njihovih savetnika, a ocenila je i da će cenzura naneti veću štetu zemlju nego što bi to eventualno učinile sporne skulpture. Prema njenim rečima, nije mogla u to da ubedi vlasti, a u gotovo 30-godišnjoj karijeri nikada nije doživela sličnu vrstu konflikta.

(SEEcult.org)