Zaštititi celinu Beogradske tvrđave

Više organizacija koje se bave zaštitom kulturnog nasleđa i kulturnom politikom, kao i grupa univerzitetskih predavača, kustosa i muzejskih savetnika, pokrenula je onlajn peticiju protiv gradnje gondole na Beogradskoj tvrđavi, pozivajući nadležne da zaustave “dalje neadekvatne promene istorijskog jezgra Beograda, koje predstavljaju očevidna kršenja međunarodnih standarda, principa i vrednosti očuvanja nasleđa”.

Zahtevajući poštovanje Ustava Srbije i Zakona o zaštiti kulturnih dobara koji garantuju građanima pravo na kulturu i kulturno nasleđe kao javno dobro, pokretači peticije traže i poštovanje međunarodnih konvencija koje je Srbija ratifikovala, a definišu stručne standarde i političke obaveze nadležnih institucija i vlasti u Srbiji.

Uz poziv nadležnim ministarstvima, gradskim vlastima Beograda i republičkim i gradskim ustanovama odgovornim za zaštitu nasleđa i urbanizam da hitnim postupcima spreče dalje korake na izgradnji gondole koja treba da poveže Beogradsku tvrđavu i Ušće, pokretači peticije, koju je već prvog dana potpisalo više od 3.500 ljudi, izrazili su zaprepašćenje  mogućnošću da se deo Beogradske tvrđave, koja nepokretno kulturno dobro od izuzetnog značaja za Republiku Srbiju, na najgrublji način devastira i devalorizuje predviđenom izgradnjom kilometar dugačke gondole.

Beogradska tvrđava, kako je naglašeno, mora biti očuvana u svojoj celosti kao ključna istorijska i kulturna tačka za razumevanje različitih civilizacija i razvoja Beograda. Njeno celovito očuvanje garantuju Zakon o zaštiti kulturnih dobara, Plan detaljne regulacije građevinskog područja sedišta jedinica lokalne samouprave - Grad Beograda celine I-XIX, te brojne međunarodne i evropske konvencije, kao i stručni i naučni standardi, pa bi, kako je upozoreno, svaka intervencija poput gradnje gondole značila nepovratni i nenadoknadivi gubitak za sadašnje i buduće građane Beograda, Srbije i sveta.

“Ovim projektom, ne samo da bi se ugrozilo mesto Srbije kao punopravnog člana međunarodnih i evropskih organizacija i strukovnih udruženja u oblasti kulturnog nasleđa, već bi se nepovratno ugrozili strateški međunarodni projekti koje Srbija realizuje u oblasti zaštite kulturnog i prirodnog nasleđa. Među ovim projektima su i kandidatura Beograda za Zelenu prestonicu Evrope kao i transnacionalna nominacija ‘Granice Rimskog carstva – Srbija’ na UNESKO Listu svetske baštine, koja je u izradi od 2015. U okviru tog projekta je predviđeno da Beogradska tvrđava sa rimskim kastrumom bude jedan od ključnih lokaliteta nominacije za Listu svetske baštine. Uspešan ishod ovih nominacija bi povećao vidljivost prestonice Srbije u međunarodnim okvirima, stavio je na mapu kulturnog turizma čuvajući specifičnosti i istorijske slojeve Beograda, i doprineo pozitivnijoj slici Srbije i Beograda u međunarodnim okvirima”, naveli su pokretači peticije, ukazujući da Plan izgradnje gondole, kao i brojna rušenja zaštićenih spomenika kulture i neadekvatne promene istorijskog urbanog pejzaža Beograda, čine upravo suprotno.

“Beograd, rušen toliko puta u ratovima, nije zaslužio da bude uništavan u savremenom trenutku zbog nestručnih i neadekvatnih intervencija i investicija u najužem urbanom jezgru grada, koje narušavaju pravo na nasleđe kao opšte dobro svih građana. Stoga je neshvatljivo da su službe zaštite mogle da izdaju potrebne dozvole za ovaj i slične projekte u direktnoj suprotnosti sa međunarodnim stručnim standardima. Kada se radi o razvojnim investicijama koje imaju tako dalekosežne posledice na intergritet i autentičnost spomenika kulture od izuzetnog značaja za Srbiju i grad Beograd, neshvatljivo je da odluke vezane za takve investije, nisu podlegnute rigoroznim studijama, javnim raspravama i punom uključivanju stručne javnosti kao i građana kojima je Beogradska tvrđava omiljeno sastajaliste i šetalište”, istaknuto je u peticiji.

Pokretači peticije apelovali su na Skupštinu Srbije i nadležne skupštinske odbore, kao i na nadležna ministarstva, na čelu s Ministarstvom kulture i informisanja, te na nadležne ustanove zaštite kulturnog nasleđa, na čelu sa Republičkim zavodom za zaštitu spomenika kulture, kao i na nadležnu lokalnu upravu - Grad Beograd, da postupajući u skladu sa najvišim stručnim standardima i u skladu sa zakonskom odgovornošću za javna dobra nad kojima im je povereno upravljanje, zaustave plan izgradnje gondole koji bi “doveo do nepovratnog narušavanja integriteta, autentičnosti, izgleda i vizura Beogradske tvrđave, najvažnijeg spomenika kulture koji glavni grad Srbije baštini”. Sve nadležne institucije, lokalne i državne vlasti, ujedno su pozvane da u budućim intervencijama u istorijska gradska jezgra gradova širom Srbije “skrupulozno primenjuju stručni, međunarodno prihvaćeni standardi kada su u pitanju zaštićeni spomenici kulture i prirode”.

Inicijatori i institucionalni potpisnici peticije su: Evropa Nostra Srbija, Društvo konzervatora Srbije, Nacionalni komitet ICOMOS Srbija, Nacionalni komitet ICOM Srbija, Institut za studije Podunavlja, Centar za teorijsku arheologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, UNESKO Katedra za kulturnu politiku i menadžment Univerziteta umetnosti u Beogradu, Ministarstvo prostora, Balkanska muzejska mreža, mreža muzejskih ustanova regiona Jugoistočne Evrope, Mreža za nasleđe Jugoistočne Evrope, Asocijacija Nezavisna kulturna scena Srbije, kao i niz pojedinaca, među kojima su arhitekta Bojan Kovačević, predsednik Akademije arhitekture Srbije, rektor Univerziteta umetnosti u Beogradu i profesor Fakulteta likovnih umetnosti dr Mileta Prodanović, nastavnici i saradnici Odeljenja za arheologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu prof. dr Vesna Dimitrijević, prof. dr Dušan Mihailović, prof. dr Aleksandar Palavestra, prof. dr Vera Vasiljević, prof. dr Staša Babić, prof. dr Jasna Vuković, prof. dr Miroslav Vujović, prof. dr Perica Špehar, prof. dr Marko Porčić, doc. dr Zorica Kuzmanović, doc. dr Marija Ljuština, doc. dr Monika Milosavljević, doc. dr Milena Gošić-Arama, doc. dr Jelena Cvijetić, doc. dr Jelena Jovanović, doc. dr Sonja Bogdanović, doc. dr Dejan Radičević, viši naučni saradnik dr Marko Jankovič, istraživač-saradnik Radmila Balaban, te dvadesetak kustosa i muzejskih savetnika.

Peticiju je moguće potpisati OVDE

(SEEcult.org)