• Search form

12.09.2014 | 21:23

Žive tradicije srpskog književnog jezika

Žive tradicije srpskog književnog jezika

Zadužbine Vuka Stefanovića Karadžića i Dositeja Obradovića priredile su u Beogradu, povodom Svetskog dana pismenosti, 8. septembra, naučni skup koji je bio posvećen izmirenju pristupa ideji uklјučivanja narodnog jezika u srpski književni jezik.

Naučni skup “Žive tradicije srpskog književnog jezika” organizovan je u Vukovoj zadužbini u okviru programa obeležavanja značajnih godišnjica velikih srpskih prosvetitelјa – 275 godina od rođenja Obradovića i 150 godina od smrti Karadžića, koje bi trebalo da doprinesu prevazilaženju sistema oštrih opozicija koje obeležavaju srpsku kulturu novoga doba.

Obrazlažući izabranu temu skupa, organizatori su podsetili da su u središtima evropskih književnosti - u Francuskoj, Nemačkoj i Rusiji, u 17. i posebno u 18. veku, bili izraziti napori na inoviranju i kanonizaciji književnog jezika. Za srpsku književnost u tom kontekstu presudna su bila nastojanja Obradovića u 18. veku i Karadžića u 19. veku, a u oba slučaja reč je o okretanju narodnom jeziku.

U srpskoj nauci o jeziku i književnosti u gotovo predvidlјivim vremenskim intervalima oživlјavaju opozicije: Dositej – Vuk; Za i protiv Dositeja; Za i protiv Vuka. U borbi za sprovođenje Vukove reforme pravopisa i jezika, kako je ukazano, mnogo je energije utrošeno na polemike na nivou takozvanih “utuka”, i “utuka na utuk”. Mnogi ne žele da, sa distance, prihvate činjenicu da je Vuk tokom života menjao pristup srpskom književnom jeziku, da je od tvrdog ijekavca, za koga je hercegovačko narečje bilo svetinja, i koji je, na početku, i zapise narodnih pesama redigovao u tom smislu, došao do daleko širih lingvističkih shvatanja.

Upoznavši tradiciju Srba u drugim krajevima, poput Vojvodine, i upoznavši se s jezikom gradskih sredina, pre svega Dubrovnika, prihvatio je i u svoju azbuku uklјučio slovo h, ekavsko narečje i drugo. S druge strane, opisi prve tri godine vojevanja u Ustanku Jovana Hadžića, pogotovo u delovima u kojima se opisuju bitke i istorijska zbivanja, po jeziku se ne razlikuju od Vukovih opisa, iako je Hadžić bio uporan protivnik Vukove jezičke reforme.

Učesnici skupa ukazali su da smo danas svedoci bitnih zaokreta u srpskoj savremenoj književnosti, posebno kada je reč o pesništvu. Pojačan je “rad” pesnika na jezikotvorstvu, na uvođenju u poeziju obilјa davno zaboravlјenih žanrova i leksike koji su određivali srednjovekovnu srpsku književnost, ali i književnost 17, posebno prelomnog 18, pa i 19. veka. Ta linija nastojanja srpskih pesnika da u samu maticu književnosti uklјuče žive tradicije srpskog književnog jezika iz prethodnih vremena, evidentna je i ne može se zaobići kada je reč o poetici, pesničkom jeziku, promenama koje doživlјava srpsko pesništvo u 20. i 21. veku. Sličan proces, iako u manjoj meri, dešava se i u srpskoj prozi 20. veka, počev od Miloša Crnjanskog i Momčila Nastasijevića, pa do Radovana Belog Markovića.

Ovo su bile neke od smernica naučnog skupa, koji su otvorili predsednik UO Zadužbine Dositeja Obradovića Radomir Putnik i upravnik Vukove zadužbine Ljubomir Milutinović, a počeo je izlaganjima Marka NedićaKnjiževne opozicije u kontekstu srpskog jezika” i Miodraga MatickogSrpska duhovna poezija danas”.

Nedić i Maticki su bili i voditelјi skupa, na kojem je Mato Pižurica govorio o naknadnom suprostavlјanju Dositeja i Vuka i nas sa nama, Mirjana D. Stefanović o jeziku kao obrascu nacionalne kulture, Miloš Kovačević o (ne)aktuelnosti Dositejevih i Vukovih kriterijuma identiteta srpskog jezika, Viktor Savić o Vukovom književnom jeziku u kontekstu starijeg pisanog nasleđa, Isidora Bjelaković o ulozi pisaca dositejevske struje u formiranju terminologije srpskog jezika (astronomija i matematička geografija), a Nenad Nikolić o tome šta mi danas ne znamo, a o čemu nisu dvojili ni Dositej ni Vuk.

Drugi deo skupa ispunila su saopštenja Zorice NestorovićLaza Kostić i Vuk”, Dragana Hamovića Vukovski modernisti Rajko Petrov Nogo i Milosav Pešić” i Boška SuvajdžićaNapraviti pticu (ili: Kako napraviti pesmu)”. 

Marija Prgomelјa dostavila je tekst “Refleksi književnih dela monahinje Jefimije u savremenom srpskom pesništvu”, kao i Selimir RadulovićBlistavo lice srpskog pesništva (M. Tešić, I. Negrišorac, B. Suvajdžić)”, a učiniće to i Matija Bećković, Sava Damjanov, Sreto Tanasić, Sofija Miloradović, Božo Ćorić, Radoje Simić, Velјko Brborić, Dušan Ivanić, Radoslav Eraković, Milan Milјković i drugi pozvani autori.

U završnoj diskusiji učestvovali su Mirjana Dragaš, upravnica Zadužbine Dositeja Obradovića, Mirjana D. Stefanović i Aleksandar Milanović.

Zbornici radova

Istraživački prilozi profesora Filozofskog i Filološkog fakulteta iz Beograda i Novog Sada, istoričara književnosti, književnih kritičara, stručnjaka za jezik Instituta za jezik SANU i drugih ustanova - podneti na skupu ili kasnije dostavlјeni od još desetak naučnika i(li) pedagoga, biće objavlјeni u zborniku radova “Žive tradicije srpskog književnog jezika”. Ta publikacija teorijski će se nadovezati na zbornik radova naučnog skupa “Tvorci srpskog književnog jezika” (2011), održanog 14. i 15. septembra 2010. godine, u organizaciji Vukove zadužbine i Instituta za književnost i umetnost.

Dimitrije Stefanović

*Foto: Zadužbina Dositeja Obradovića (Bojana Tomović)

  • 03.02.2024 | 10:00

    UGM, Strossmayerjeva ulica 6, Maribor

    SPEKTER. 70 let Zbirke UGM - razstava (2.2.2024.-3.12.2025.)

    http://www.ugm.si

    21.02.2024 | 10:00

    Muzej sodobne umetnosti Metelkova, Maistrova 3, Ljubljana

    KAKO NAPREJ? - izbor del iz zbirke Arteast 2000+ in nacionalnih zbirk Moderne galerije ter posebni projekti - razstava (20.2.2024.-20.2.2025.)

    Marina Abramović

    Jurij Avakumov

    Manca Bajec

    Maja Bajević

    Walter De Maria

    Vlasta Delimar

    György Galántai

    Alla Georgieva

    Igor Grubić

    Dejan Habicht

    Jusuf Hadžifejzović

    Boštjan Hladnik

    Jenny Holzer

    Sanja Iveković

    Zofia Kulik

    Vladimir Kuprijanov

    Siniša Labrović

    Katalin Ladik

    Natalia LL

    David Maljković

    Vlado Martek

    Goranka Matić

    Slavko Matković

    Nonument Group (Martin Bricelj Baraga, Nika Grabar, Miloš Kosec, Neja Tomšič)

    Novi kolektivizem

    OHO (Iztok Geister - Plamen, Matjaž Hanžek, Naško Križnar, Milenko Matanović, David Nez, Marko Pogačnik, Andraž Šalamun)

    Dan Perjovschi

    Darinka Pop Mitić

    Tone Stojko

    Bálint Szombathy

    Škart

    Jane Štravs

    Slaven Tolj

    Milica Tomić

    Konstantin Zvezdočotov

    Življenja spomenikov

    https://www.mg-lj.si/si/razstave/3889/kako-naprej-izbor-del-iz-zbirke-arteast-20...

    11.04.2024 | 10:00

    Mestni muzej Ljubljana, Gosposka 15, Ljubljana

    OD KORZETA DO ŽAKETA - Oblačilni videz Ljubljančanov, 1850-1950 - razstava (10.4.2024.-23.2.2025.)

    https://mgml.si/sl/mestni-muzej

    19.04.2024 | 10:00

    RITAM FRANCUSKE KULTURE 2024 (18.4.-8.12.2024.)

    PROGRAM

    http://www.institutfrancais.rs

    24.05.2024 | 10:00

    Moderna galerija, Cankarjeva 15, Ljubljana

    OZVEZDJA MNOGOTERIH ŽELJA: OB VZHODNEM OBZORJU - razstava (23.5.-24.11.2024.)

    Ala Younis

    Alia Farid

    Basim Magdy

    Essa Grayeb

    Free Palestine Poster Project

    KURS (Miloš Miletić & Mirjana Radovanović)

    Larry Achiampong

    Mona Rouhana Benyamin

    Nika Autor

    Laboratorij zbirke umetnosti neuvrščenih držav (Omar Bsoul, Kareem Dabbah, Inji Efflatoun, Mamdouh Kashlan, Choukri Mesli, Khudhair Shakirji)

    kustosinji: Bojana Piškur (Moderna galerija) in Angelina Radaković (The Mosaic Rooms)

    organizacija: Moderna galerija, The Mosaic Rooms London

    https://www.mg-lj.si/si/razstave/3931/ozvezdja-mnogoterih-zelja-ob-vzhodnem-obzo...

    22.06.2024 | 10:00

    Moderna galerija, Cankarjeva 15, Ljubljana

    10. TRIENALE SODOBNE UMETNOSTI - U3: PROTI TOKU ČASA (21.6.-17.11.2024.)

    Nika Autor

    Jaka Babnik

    Nataša Berk

    Viktor Bernik

    Maxime Berthou &  Mark Požlep

    Martin Bricelj Baraga

    Jasmina Cibic

    Ana Čavić

    Lana Čmajčanin

    DNLM

    Aleksandra Domanović

    name:

    Vadim Fishkin

    Jošt Franko

    Tomaž Furlan

    Ištvan Išt Huzjan

    Sanela Jahić

    Staš Kleindienst

    Andrea Knezović

    Polonca Lovšin

    The Nonument Group

    Gala Alica

    Marjetica Potrč

    Tobias Putrih

    Tjaša Rener

    Peter Rauch

    Maruša Sagadin

    Duba Sambolec

    Luka Savić

    Maja Smrekar

    Robertina Šebjanič

    Andrej Škufca

    Igor Štromajer

    Apolonija Šušteršič

    Ulay

    Tao G. Vrhovec Sambolec

    Matej Andraž Vogrinčič

    Nana Wolke

    Neja Zorzut

    Kustos: Tevž Logar

    https://www.mg-lj.si/si

    12.07.2024 | 10:00

    Mednarodni grafični likovni center, Grad Tivoli, Pod turnom 3, Ljubljana

    ADRIANA MARAŽ (1931-2015): RETROSPEKTIVA - razstava (11.7.-10.11.2024.)

    kustosinji razstave: mag. Breda Škrjanec in dr. Nadja Zgonik

    oblikovanje razstave: Mina Fina

    http://www.mglc-lj.si

    06.09.2024 | 10:00

    Narodni muzej Srbije, Trg Republike 1a, Beograd

    OD MNOGOBOŠTVA DO HRIŠĆANSTVA: ROTONDA U STOJNIKU - izložba posvećena jedinstvenoj građevini tog tipa na prostoru centralnobalkanskih rimskih provincija, koja je bila i paganski hram i hrišćanska crkva (5.9.-3.11.2024.)

    Autori izložbe: Tatjana Cvjetićanin, Maja Franković i Adam Crnobrnja

    Saradnice na izložbi: Olga Špehar i Jelena Premović

    http://www.narodnimuzej.rs

    06.09.2024 | 10:00

    Muzej savremene umetnosti Beograd

    Ciklus izložbi: Umetnost i ličnost - skulptorke iz kolekcije MSU

    MAGIČNOST DREVNOG - VENIJA VUČINIĆ TURINSKI (1934, Kolašin) - izložba (5.9.-23.11.2024.)

    autorka: dr Rajka Bošković

    https://www.msub.org.rs

    06.09.2024 | 10:00

    Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske, Trg Srpskih Junaka 2, Banja Luka

    NEW ERA: UMJETNIČKI DISKURSI O DRUŠTVENIM I KLIMATSKIM PROMJENAMA - grupna intermedijska izložba (5.9.-5.11.2024.)

    Igor Bošnjak

    Isidora Branković

    Jovan Došenović

    Dejan Marković

    Marija Marković

    Danilo Milovanović DNLM

    Bojan Mrđenović

    Helena Tahir

    Nikola Tomić

    Adrien Ujhazi

    Umjetnička grupa diSTRUKTURA

    Umjetnička grupa PLATEAURESIDUE

    Kustosi izložbe: Mladen Banjac (MSURS), Miha Colner (GBJ), dr Sanja Kojić Mladenov (MSUV)

    organizacija: Muzej savremene umjetnosti Republike Srpske, Muzej savremene umetnosti Vojvodine iz Novog Sada i Galerija Božidar Jakac - Muzej moderne i savremene umjetnosti iz Kostanjevice na Krki

    http://msurs.net

Video
21.06.2024 | 21:54

VOĐENJE: Luka Marjanović – Nevolje u raju

Luka Marjanović: Nevolje u raju, Galerija Doma omladine Beograda, 11-23. jun 2024.