Zografov Život u stripu

Strip autor Saša Rakezić alias Aleksandar Zograf, nakon niza izložbi u zemlji i svetu, predstavlja se prvi put samostalnom izložbom i u rodnom Pančevu, a tom postavkom biće najavljen prvi Pančevo film festival (PAFF), koji će biti održan od 3. do 7. septembra.

Zografova izložba “Život u stripu” biće otvorena 25. avgusta u Foajeu Kulturnog centra Pančeva, a nastala je u produkciji Francuskog instituta u Beogradu, u kojem je prikazana ranije ove godine.

Izložba “Život u stripu” prvo je samostalno predstavljanje Zografa u gradu u kojem je rođen, živi i radi, a izlagao je samostalno u Rimu, Pariyu, Sijetlu, San Francisku…

Smatra da je vrlo zabavno upravo to što ništa u njegovom radu “nije išlo nekim regularnim tokom”.

Zograf je još od početka 90-ih poznat ne samo u Srbiji, već i u zemljama gde su zbirke njegovih stripova bile objavljivane u oko 40 izdanja – u SAD, Italiji, Francuskoj, Velikoj Britaniji, Portugaliji, Španiji, Nemačkoj, Grčkoj, Poljskoj, Mađarskoj, Hrvatskoj… Gost je mnogobrojnih festivala stripa, kao i umetničkih manifestacija uopšte (između ostalog, osmislio je katalog za srpski paviljon na Bijenalu u Veneciji 2013. godine).

Počev od 2003. godine, Zograf objavljuje po dve strane stripa u beogradskom nedeljniku “Vreme”, ali se bavi i organizovanjem brojnih kulturnih dešavanja u rodnom gradu, gde već više od deset godina sa Kulturnim centrom Pančeva uređuje najpre internacionalni festival autorskog stripa GRRR!, a zatim i seriju istoimenih dešavanja u Galeriji Elektrika, na kojima predstavlja strip autore, izdavače i teoretičare iz zemlje i sveta.

“Baveći se stripom, od početka sam smatrao svojom svetom dužnošću da preskočim barijere – bile one fizičke ili mentalne, i da pokušam da delam u okviru jedne šire, internacionalne scene. Strip je vizuelni medij, ali i literatura, koja može sa priličnom lakoćom da komunicira sa ljudima geografski, pa čak i kulturno udaljenim. Tragajući za strip izrazom koji će biti istraživački, i zastupati lične ideje, pre nego da udovoljava zahtevima bilo kakve industrije, najpre sam stupio u kontakt sa autorima koji su bili aktivni na sceni američkog alternativnog stripa. Iako sam živeo u Pančevu, malom gradu na uzburkanom Balkanu, početkom 90-ih sam objavljivao uglavnom u SAD, istovremeno ‘otkrivajući’ da postoje i drugi autori diljem Evrope (uglavnom povezani sa produkcijom malih časopisa i fanzina) koji su predstavljali nešto kao ‘novi talas’ u stripu”, naveo je Zograf povodom izložbe.

Među prvima sa kojima je stupio u kontakt bili su francuski izdavači fanzina, pa su njegovi stripovi dospeli i na stranice čudno dizajniranog magazina La Pieuvre, koji su u Parizu objavljivali Miriana Mislov i Thierry Guitard.

Guitard je svoje kratke stripove i ilustracije, koji su iznikli iz andergraunda, nastavio da objavljuje u eminentnim listovima kao što su Liberation i Rock & Folk, kasnije i u magazinu New Yorker. La Pieuvre je bio ekstravagantno izdanje, sa naslovnicom štampanom na zamotanoj tkanini, iz koje su ispadale četiri knjižice sa šljašteći sjajnim koricama.

Među predstavnicima nove francuske strip scene bio je i David B, crtač koga je 1997. godine sreo na strip festivalu u Oksfordu. Zograf i David B ubrzo su shvatili da im je zajedničko to što pokušavaju da crtaju prema beleškama snova, kao i autobiografski pristup stripu.

“Nakon povratka u Pariz, on je preporučio moje stripove zanimljivoj skupini strip crtača, koji su se udružili u izdavačku kuću jednostavno nazvanu L’Association. Oni su me pozvali da objavljujem na stranicama novopokrenutog časopisa Lapin. Tako sam se našao u krugu svakakao najinovativnije grupe crtača koja se u novije vreme pojavila u Francuskoj – njihova ideja je bila da strip ne mora da bude isključivo upakovan u luksuzno opremljene albume u boji, kao što je to evropska publika navikla da očekuje. Jednostavna oprema, duboko intiman način pripovedanja, ekspresivan izraz, kritičan stav prema problemima društva u kojem živimo, to su bile neke od njihovih ideja”, naveo je Zograf, dodajući da su još za vreme NATO bombardovanja Srbije 1999. godine oni izrazili interesovanje da objave dve njegove knjige na tu temu, od kojih se jedna sastojala od dnevničkih beležaka u stripu, dok je druga – “E-Mails de Pančevo”, dugo godina bila jedino tekstualno izdanje tog izdavača.

Zografovo prisustvo u Francuskoj nastavilo se potom kroz objavljivanje u brojnim časopisima, izložbama, radionicama…

Nakon što su na stranicama “Vremena” počele redovno da se pojavljuju po dve stranice Zografovih stripova, L’Association je 2008. objavio kolekciju tih storija, pod nazivom “Vestiges du monde”.

To su stripovi koji odražavaju čitav spektar tema i ideja – od priča zasnovanih na člancima iz danas već zaboravljenih novinskih članaka i knjiga, koje je Zograf najčešće nalazio na buvljim pijacama, do stripovanih reportaža sa putovanja i intervjua.

“Sve te storije odražavaju svet u kojem živimo, prošlost i sadašnjost, zabeležene na jedan vrlo intimistički način. Volim da zamišljam da su neke uzbudljive, univerzalne priče sakrivene u sasvim bizarnim detaljima naše svakodnevice”, naveo je Zograf povodom izložbe “Život u stripu”, koja će biti otvorena do 7. septembra.

Zograf je dobitnik niza nagrada, među kojima su “MAKS” za strip autora godine u Zaječaru (1997), specijalna nagrada “Lucca Comics” u Luki u Italiji (1998), “Scomesse sul futuro” u Napulju (1999), “Hector Oesterheld Award - XXIII International Exhibition of Comics” u Rimu (1999), Oktobarska nagrada grada Pančeva (2000), Specijalna nagrada za doprinos srpskom stripu na Međunarodnom salonu stripa u Beogradu (2004), nagrada “Desimir Tošić” za novinsku kolumnu, koju mu je “Službeni glasnik” dodelio 2009, te nagrada “Todor Manojlović” koju mu je Gradska biblioteka “Žarko Zrenjanin” u Zrenjaninu dodelila 2012. za umetnički senzibilitet.

U okviru likovnog programa prvog PAFF-a, u holu Gradske uprave 8. septembra biće otvorena i izložba diplomskih radova studenata Fakulteta primenjenih umetost u Beogradu, koji su nastali u proteklih šest godina, a predstavljaju čitav proces rada studenata scenografije - od elaboracije ideje do konačnog proizvoda, odnosno fikcionalnog filmskog seta, makete, zasnovane na nekom poznatom književnom delu, priči ili filmu. “U planinama ludila”, “Na Drini ćuprija” i “Banović Strahinja”, samo su neka od poznatih dela koja su poslužila kao inspiracija.

Novopokrenuti PAFF prikazaće od 3. do 7. septembra oko 50 svetskih filmova, dokumentarnih, igranih, eksperimentalnih i film eseja, kratkog, srednjeg i dugog metra, a uz bogat filmski program (dva takmičarska i dva revijalna), nudi i muzičke, likovne, strip i edukativne programe.

Festival organizuje udruženje građana “Pančevo Film Festival”, u saradnji sa Kulturnim centrom Pančeva i Domom omladine Pančevo, uz podšku Grada Pančeva i Ministarstva kulture i informisanja Srbije, te Festivala evropskog filma Palić i Mikser hausa.

(SEEcult.org)