Biografija Žan-Lika Godara kroz filmski opus
Knjiga “Žan-Lik Godar permanentni revolucionar” Berta Rebhandla, u izdanju Filmskog centra Srbije i kuće Ultimatum, u prevodu Nikole Cvetkovića s nemačkog, predstavlja biografiju slavnog francuskog reditelja kroz njegove filmove.
“Žan-Lik Godar je figura na granici između biografije i dela, između istorije i pisanja istorije, između subjektivnosti i politike, između moderne umetnosti i digitalnog doba, ključna figura filma kao ključ za pitanja i teme 20. i 21. veka”, ocenjuje u uvodu knjige Rebhandl (58), austrijski novinar koji se pretežno bavi filmskom kritikom, književnošću i intelektualnim debatama.
Napominjući da o “ljudima, stvarnim ili izmišljenim, znamo samo delić onoga što oni u stvari jesu”, Rebhandl ističe da to “važi još više za umetnika kao što je Žan-Lik Godar, koji se u svom dugom životu sve više identifikovao sa svojim delom – lični doživljaji postaju sve nevažniji, dok se on, s preko sto naslova u svojoj filmografiji, pojavljuje kao neka vrsta svesvetskog duha kina”.
Godar je još 1994. godine snimio autobiografski film “JLG”, a njegove biografije objavili su do sada Kolin Makejb (Velika Britanija), Ričard Brodi (SAD) i Antoan de Bek (Francuska).
Ono što novu knjigu izdvaja od drugih nije samo sagledavanje kompleksne Godarove stvaralačke ličnosti iz nemačke (distancirane) perspektive, već i spisateljski metod u kojem je biografija Godara data kroz filmove. Upravo vezujući se za filmove, Rebhandl trasira najbitnije segmente Godarove karijere, obogaćujući ih malo znanim kontekstima u kojima su nastajali, rečeno je na promociji 20. aprila u galeriji Artget Kulturnog centra Beograda.
U razgovoru o toj interesantnoj knjizi i o kontroverznoj ličnosti Godara učestvovali su urednik izdavačke delatnosti FCS-a Miroljub Stojanović, izdavač i urednik u kući Ultimatum Nikola Cvetković i filmski autor i publicista Saša Radojević.
Za Miroljuba Stojanovića reč je o inspirativnoj knjizi koja se “čita sa uživanjem i predstavlja mali dragulj u našem izdavačkom prostoru”.
Radojević je izjavio da je u Rebhandlovoj knjizi otkrio inovacije u odnosu na De Bekovu, inače najobimniju biografiju Godara, “finese koje često menjaju perspektivu nekih teza iznetih u De Bekovoj knjizi, koja minuciozno rekonstruše Godarov život i delo maltene iz sata u sat”.
“U novoj knjizi postoje elementi pomoću kojih se u pojedinim segmentima otkriva nešto što nisam video, nešto što nismo znali, a što može da promeni percepciju pojedinih Godarovih dela”, rekao je Radojević.
Godar, kako je napomenuo, sakuplja fragmente iz različitih izvora i integriše ih u svoja dela.
“Zato su njegove reference tako široke, a i oprečne. Integriše i klasiku i pop kulturu, što ga čini postmodernim umetnikom par ekselans”, dodao je Radojević koji smatra da je Godar jedan od onih koji “menjaju pravila igre, autor koji čini prekretnicu”, kao Grifit, Ejzenštajn i Orson Vels.
Nikola Cvetković priznao je da nije bio poznavalac Godarovog dela, osim čuvenog debitantskog filma “Do poslednjeg daha” (1960), te da je radeći na prevodu pogledao šta je mogao da nađe od njegovih filmova na Jutjubu.
“Iz ove knjige saznao sam zanimljive stvari. Ono što nedostaje običnom gledaocu, kao što sam ja, jeste tumačenje Godarovih filmova. Često je snimao tako da se vidi kamera koja je deo scene. Za mene je to neobjašnjivo. Rebhandl se upravo time bavi. Pokušava da objasni razloge zašto je nešto urađeno u određenom filmu, traži pozadinu – filozofsku, socijalnu, političku, ono što običan gledalac ne zna i što mu nije najjasnije”, rekao je Cvetković.
Godarovi filmovi, prema njegovom mišljenju, nekad deluju konfuzno. “Kao da je autor i želeo provokaciju, a bio je načitan čovek i svašta je prošao u životu, tako da nije lako da prodremo u njegove misli i šta je sve hteo da uradi s nekim filmom”, naveo je Cvetković o jednom od ključnih autora francuskog novog talasa.
(SEEcult.org)
