Dan četrnaesti
Film “Dan četrnaesti” režisera i scenariste Zdravka Velimirovića (1930-2005) iz Crne Gore, prvi igrani film iz bivše Jugoslavije koji je prikazan u zvaničnoj konkurenciji Kanskog festivala 1961. godine, imaće svečanu projekciju 7. aprila u Jugoslovenskoj kinoteci u Beogradu.
Velimirović je sarađivao na tom filmu s književnikom Borislavom Pekićem iz Srbije kao scenaristom.
“Dan četrnaesti” doživeo je veliki uspeh i kod publike i kod kritike.
Jugoslovenska kinoteka organizuje svečanu projekciju tog filma u svom Muzeju u Kosovskoj u saradnji sa Udruženjem “Cetinje” iz Beograda, uz pomoć Velimirovićeve udovice Ranke Velimirović.
Gotovo svi igrani i dokumentarni filmovi Velimirovića bili su uvršćeni u zvanične selekcije domaćih festivala, a predstavljali su jugoslovensku kinematografiju i na brojnim internacionalnim festivalima.
Rođen 11. oktobra 1930. godine na Cetinju, Velimirović je bio redovni profesor Univerziteta umetnosti u Beogradu - nastavnik filmske režije na Fakultetu dramskih metosti, šef katedre za filmsku režiju i dekan FDU. Bio je redovni član Crnogorske akademije nauka i umetnosti i profesor po pozivu na Univerzitetu Kvebeka u Montrealu.
Igrani i dokumentarni filmovi Velimirovića nagrađeni u zemlji i u inostranstvu, a imali su zapaženi ođek u gledalištu i stručnim krugovima.
Među njegovim filmovima su “Lelejska gora” (1968), za koji je dobio Trinaestojulsku nagradu Crne Gore i nagradu na Internacionalnom festivalu u Pnom Penu, a predstavljao je jugoslovensku kinematografiju na festivalima u Kairu i Čikagu.
Poznat je i po dokumentarnom filmu “Umir krvi” (1971), koji je osvojio Zlatnu medalju na Beogradskom festivalu dokumentarnog i kratkog filma, kao i specijalnu nagradu na Festivalu u Lajpcigu, a bio je i jugoslovenski kandidat za Okara. Za dokumentarac “Španija naše mladosti” (1967) osvojio je nagradu Svetske federacije demokratske omladine u Lajpcigu, a za kratki dokumentarni film “A, to ste vi?” (1968) Srebrnu medalju na Festivalu dokumentarnog filma u Beogradu.
Film “Derviš i smrt” (1974) bio je jugoslovenski kandidat za Oskara, a osvojio je Veliku srebrnu arenu za film u celini na Pulskom festivalu i Zlatnu arenu za režiju, kao i još četiri zlatne medalje: za scenografiju, za kameru, za kostim i za epizodnu ulogu.
Film “Carostavni darovi Nemanjića”, koji je dovršila Ranka Velimirović, nagrađen je u Poljskoj 2009.
Igranim filmom “Vrhovi Zelengore” (1976), u kojem su igrali Sergej Bondarčuk i Velimir Bata Živojinović, osvojio je Zlatnu arenu za scenario 1976. u Puli.
Film “Darovi u domu svetih ratnika” nagrađen je Srebrnim vitezom 2001. godine, a Velimirović je nagrađen i Plaketom za doprinos svetskom filmu od Saveza filmskih umetnika Rusije, dok je posthumno dobio nagrade u Italiji 2007. i Portugaliji 2008. godine.
Poznat je i po igranom filmu “Vreme leoparda”, za koji je osvojio Gran pri na festivalu u Avejru 1985. godine, počasno priznanje žirija na festivalu u Rio de Žaneiru, nagradu “Don Kihot” međunarodne asocijacije filmskih klubova u Rio de Žaneiru, te specijalnu nagradu za režiju na festivalu u Pjongjangu.
Za kratki film “Ekselencije” dobio je prvu nagradu u kategoriji Srebrna medalja Beograd, a prikazan je u programu za mlade na Festivalu u Kanu, kao i na svečanim skupovima u više od sto zemalja pod patronatom UNESKO-a.
Među njegovim filmovima su i “Kapa lovćenska”, “Darovi domu svetih ratnika”, “Kotor, biserna školjka Jadrana”, igrani “Dorotej” (1981), te dokumentarni film “Uzvišenje” (1992).
Naročito dobar prijem u TV gledalištu imali su njegovi dugometražni filmovi “Naši dragi gosti”, “Od zlata jabuka” i dokumentarna serija “Rijeka Zeta - Zeta zemlja”.
Sajt Jugoslovenske kinoteke je www.kinoteka.org.rs, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
