Lik žene u ex-YU umetnosti
Atelje Dado na Cetinju predstavlja od 1. avgusta izložbu “Lik žene” sa radovima dvadesetak umetnika iz fonda Umetničkog muzeja Crne Gore, nastalih u periodu od 80-ih godina XIX do kraja 60-ih godina XX veka.
Izložba obuhvata slike i skulpture autora koji su stvarali u jedinstvenom jugoslovenskom umetničkom prostoru: Milica Ribnikar, Frano Kršinić, Sreten Stojanović, Vojo Stanić, Nikola Kolja Milunović, Risto Stijović, Jovan Bijelić, Ivan Radović, Aleksa Čelebonović, Zulfikar Zuko Džumhur, Lazar Vozarević, Igor Vasiljev, Dimitrije Vujović, Đorđe Pravilović, Cvetko Linović, Boško Risimović, Luka Berberović, Vlaho Bukovac i Miljenko Stančić.
Izložba je posvećena temi koja je “milenijumima nadahnjivala i inspirisala stvaraoce različitih profila – ženi-muzi zaštitnici umetnosti, koja je kao simbol plodnosti, lepote, ljubavi i majčinstva, obožavana, slavljena i poštovana kroz sve epohe ljudske civilizacije”, navela je u pratećem tekstu istoričarka umetnosti Ljiljana Zeković.
Svako razdoblje i umetnička epoha, kako je primetila, određivali su mesto i posebnost žene u kontekstu socijalne antropologije, a njena likovna interpretacija apriorno je bila usaglašena sa “vladajućim” pravilima umetničkog izraza. Ipak, stvaralac koji se oslanjao na vlastitu imaginaciju i kreativnu slobodu u estetskom, filozofskom i plastičko-strukturalnom smislu, imao je samosvojan izbor u dočaravanju žene kao bića i njenog tela.
Izložbom su obuhvaćeni slikarski i vajarski radovi nastali na nekadašnjim jugoslovenskim prostorima od kraja XIX do druge polovine XX veka – perioda koji određuju stilske karakteristike: romantizam, impresionizam/plenerizam, moderni klasicizam, ekspresionizam, konstruktivizam i socijalni realizam.
Jovan Bijelić, Balerina
Mada su u realizaciji slike autori koristili različita izražajna sredstva, kod svih je prisutna atmosfera intimističke poetike koja im daje toplu notu prisnosti i neposrednosti, jedan humanistički pogled na svet.
Na portretima čiji su autori Jovan Bijelić, Cvetko Lainović i Luka Berberović, poštovana su klasična pravila: statičnost, izraz unutrašnjeg stanja, karakterne osobenosti, na kojima je ženski lik atribuiran kao delo moderne provenijencije, ili poetskog doživljaja koji se nalazi na slikama Vlaha Bukovca, Boška Risimovića Risima i Lazara Vozarevića. Međutim, pored individualnog određenja, kako je navela Ljiljana Zeković, značajno je i pozicioniranje žene u ambijentalni prostor – enterijer ili eksterijer/plener, gde ona u jasno definisanom akcesoriju obavlja svakodnevne životne radnje, kao na slikama Đorđa Pravilovića, Voja Stanića, Alekse Čelebonovića, Ivana Radovića, Mića Vujovića i Igora Vasileva.
Dok se na slikarskim delima kao motivsko opredeljenje ženski lik javlja na portretima i u žanr-scenama, u skulpturi je akcenat stavljen na ženski akt.
Prema često citiranom mišljenju francuskog pesnika Pola Valeria, ženski akt je za likovnog umetnika predstavljao ono što je tema ljubavi predstavljala za pesnika. Bio je najsenzualnija i naintrigantnija tema likovne umetnosti od praistorije i arhetipskog načela Velike majke do savremene umetnosti. Na principima harmonizovanja materije i duha, spoljnjeg i unutrašnjeg sadržaja, erotike i vitalizma, lepote i sklada, umetnici su iskazivali svoje stvaralačko umeće.
U vajarskim delima Rista Stijovića, Frana Kršinića, Sretena Stojanovića, Milice Ribnikar i Nikole Milunovića, žensko telo predstavljeno je u varijacijama različitih poza i stavova. Na njima su evidentne daleke reminiscencije na renesansnu idealizaciju, sumersku egzotičnost i etrursku svedenost (Đakometi), što govori, kako je navela Ljiljana Zeković, o fenomenu žene koja je van vremenskih i prostornih ograničenja bila i ostala večna inspiracija likovnih umetnika”.
Izložba će biti otvorena do 21. avgusta.
(SEEcult.org)
