Otpisane, 20 godina posle Oluje
Izložba “Otpisane, povodom 20. godišnjice Oluje”, posvećena problematici uništavanja više stotina hiljada knjiga u Hrvatskoj 90-ih godina, biće otvorena 18. juna u Galeriji Nova u Zagrebu, u organizaciji kustoskog kolektiva WHW i Multimedijalnog instituta, koji tim povodom pozivaju i na akciju prikupljanja i skeniranja knjiga koje su nasilno izbačene iz biblioteka 90-ih i završile u kontejnerima, na ulici ili u reciklaži.Izložba/akcija “Otpisane” zasnovana je na podacima o uništavanju knjiga koje je Ante Lešaja sabrao u knjizi “Knjigocid” (Profil & SNV, Zagreb, 2012). Ti podaci pokazuju da kod uništavanja knjiga, kao i spomenika NOB-a, nije bilo reči o ekscesima pojedinca, kako to tvrde zvaničnici, već o namernom i sistematskom delovanju koje simbolički sažima dominantnu politiku 1990-ih. Izložba/akcija nazvana je “Otpisane” jer se uklanjanje i uništavanje knjiga najčešće prikrivalo navođenjem otpisa kao legitimnog, uz obavezne samorazumljive izjave o nepodobnim knjigama, pisanim na ćirilici, ideološki neprihvatljivim, opasnim, štetnim, nepotrebnim itd… Otpisane nedvosmisleno situiraju “uništavanje knjiga” u društveni kontekst u kojem se uništavanje “nepodobnih” spomenika i knjiga događalo istovremeno s rušenjima kuća i ubijanjima “nepoćudnih” građana, izvan i pre ratnih operacija. Zato je posvećena 20-godišnjici “vojno-redarstvene akcije Oluja”, završne vojne operacije onoga što se naziva “Domovinskim ratom”, naveli su WHW i Multimedijalni institut.U spomen na političku logiku kojom su izgnani i ubijani ljudi, izložba/akcija “Otpisane, povodom 20. godišnjice Oluje” vraća izbacivane knjige u javni arhiv dostupan svima, a nastala je u saradnji s projektom “Javna knjižnica” koji je predstavljen nedavno u Galeriji Nova, a vode ga Tomislav Medak i Marcell Mars. Projekat tematizuje ideju javne biblioteke kao institucije opšteg prava na znanje, izuzetka od tržišta i društvene solidarnosti koja je, kao i mnogi drugi javni i zajednički resursi, podvrgnuta intenzivnoj komercijalizaciji i pritiscima koji ukidaju prostor zajedničkog.Osim dokumentarnih materijala, prikupljenih “otpisanih” knjiga i skenera za njihovo digitalizovanje, izložba/akcija uključuje radove i performanse umetnika Antonija Grgića, Siniše Ilića, Božene Končić-Badurine, Siniše Labrovića i Luize Margan.Podsećajući na reči Džordža Orvela (George Orwell) u njegovim ratnim dnevnicima da skandal koji poprimi velike razmere postaje nevidljiv, organizatori izložbe “Otpisane” poručuju da je protiv normalizacije skandala potrebno delovati.“Jasno je da umetnost sama ne može preokrenuti posledice političkih zbivanja i vojnih akcija po živote i sudbine pojedinaca (poginulih, ubijenih, izbeglica, ali i počinitelja i svedoka), ali može biti delatna unutar područja kulture. Prikupljanje i digitalizovanje knjiga, njihovo arhiviranje i diseminacija simbolički su čin kojim hrvatska kulturna javnost prihvata i svoj deo odgovornosti”, naveli su suorganizatori, uz poziv svima da, u cilju daljeg i potpunijeg istraživanja procesa uništavanja knjiga u Hrvatskoj 90-ih, pošalju vlastita svedočanstva ili saznanja o uništavanju knjiga na adresu: otpisane@gmail.comU okviru izložbe, 8. jula na Trgu bana Jelačića biće predstavljena performativna skulptura Luize Margan “Osluškivanje”, dok će u Galeriji Nova Siniša Labrović izvesti performans “Svetlost knjige”.Luiza Margan će 9. jula održati prezentaciju “Javne priče” u Galeriji Nova, a potom je najavljeno vođenje Božene Končić Badurine “Revizija porodične biblioteke” u biblioteci “Bogdan Ogrizović”, te performans Antonija Grgića “Čitanje misli Karla Marksa konju bana Josipa Jelačića na bivšem Trgu Republike” – na Trgu bana Jelačića.Izložba će biti otvorena do 13. jula u Galeriji Nova.(SEEcult.org)
