Preminula Biserka Cvejić

Proslavljena operska umetnica i pedagog Biserka Cvejić, koja je ostvarila karijeru na nekim od najvećih svetskih pozornica – poput Bečke državne opere, Metropolitena, Skale i Kovent gardena, preminula je 7. januara u Beogradu u 98. godini, objavilo je Narodno pozorište.

Biserka Cvejić ispisivala je u solističkoj karijeri stranice operske umetnosti širom sveta i sarađivala sa najznačajnijim operskim kućama i umetnicima, a kasnije su to nastavili njeni učenici, istaklo je Narodno pozorište, u kojem je dobila stalni angažman početkom 50-ih na poziv direktora Beogradske opere Oskara Danona.

Đulijeta – Ž. Ofenbah, Hofmanove priče, Metropoliten u Njujorku, 1964

Biserka Cvejić ostvarila je više od 70 mecosopranskih uloga u bezmalo 1.800 predstava na scenama širom sveta, a sa operske pozornice povukla se u punoj snazi 1978. godine. Naredne dve decenije radila je kao profesorka solo pevanja na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu, a kasnije i na Umetničkoj akademiji u Novom Sadu. Među njenim učenicima su Željko Lučić, Nikola Kitanovski, Milena Kitić.. “Veliku ljubav dala sam mojim studentima jer sam po završetku karijere mecosoprana, 1980. odlučila da se posvetim pedagoškom radu. Srećna sam što su mi uzvratili tu ljubav. Ne izgrađuje se mlad pevač se tri otpevane rečenice, treba zaista mnogo truda i ljubavi. Ovi naši prostori su prava riznica anđeoskih glasova, ali mlade treba voditi i usmeravati”, izjavila je svojevremeno Biserka Cvejić, koja je tokom blistave karijere pevala sa najvećim operskim umetnicima (Birgit Nilson, Renata Tebaldi, Franko Koreli, Nikolaj Geda, Plasido Domingo, Tito Gobi, Mario del Monako...).

Kritičari su je opisivali kao verdijevskog mecosoprana, suverenog pevača, ujednačenog mladalački svežeg glasa. Njene interpretacije opisivane su kao prefinjene.

Rođena 5. novembra 1923. godine u Krilu Jesenice kod Splita, Biserka Cvejić se u ranom detinjstvu preselila sa roditeljima u Belgiju, u potrazi za boljim životom. Otac joj je poginuo za vreme Drugog svetskog rata, posle kojeg se i vratila u Jugoslaviju 1946. godine. nakon čega se obrela u Beogradu, kod prijateljice iz Belgije koja je pevala u Kulturno-umetničkom društvu “Ivo Lola Ribar”. Kako je navela Marija Barbieri za Operu.hr, na njen nagovor je i upisala Muzičku akademiju bez bilo kakvog prethodnog muzičkog obrazovanja. U klasi profesora Josipa Rijavca, bivšeg višegodišnjeg prvaka Zagrebačke, Berlinske i Praške opere, razvila je talenat. Sticajem okolnosti, kod njega je upoznala mladog tenora, budućeg poznatog otorinolaringologa Duška Cvejića, za koga se udala.

Prvi put je nastupila u novembru 1950. godine kao Maša u “Pikovoj dami”, a pri kraju sezone pevala je i u “Aidi”. Članica Opere postala je 1951. godine, a prva veća uloga bila joj Mercedes u “Karmen” 1952. Usledilo je nekoliko srednjih uloga u “Kavaleriji rustikani”, “Faustu”, “Rigoletu”… U martu 1954. zvanično je debitovala kao Šarlota u operi “Verter”, koja je bila njena diplomska predstava.

Amneris - Đ. Verdi, Aida, Narodno pozorište u Beogradu, 1957.

Posebnu pažnju privukla je kao princeza Eboli u Verdijevom “Don Karlosu”, čija je premijera bila u decembru 1955. u Beogradu, te kao Amneris u “Aidi”, koju je prvi put otpevala početkom 1957. godine. Te dve uloge su umnogome obeležile njenu karijeru.

Kao Amneris je prvi put nastupila i u Bečkoj državnoj operi 1959. godine, u kojoj je 1960. godine pevala i kao Eboli. U Bečkoj državnoj operi ostvarila je 25 uloga i 370 nastupa.

Eboli – Đ. Verdi, Don Karlos, Metropoliten u Njujorku, 1964.

Posebno se istakla i kao Karmen u istoimenoj Bizeovoj operi, koja je, u izvođenju Zagrebačke opere u maju 1962. godine u Berlinu, ispraćena ovacijama publike i izuzetnim pohvalama kritike.

U milanskoj Skali prvi put je nastupila krajem 1961. godine kao solistkinja  u “Aleksandru Nevskom” Sergeja Prokofjeva, sa Horom Beogradske opere pod vođstvom Oskara Danona. Vratila se devet godina kasnije kao Dalila u premijernoj produkciji “Samsona i Dalile” pod vođstvom Žorža Pretrea. Tu je ulogu pevala i 1967. u Nici s Mariom del Monakom u ulozi Samsona.

Acučena – Đ. Verdi, Trubadur, Metropoliten u Njujorku, 1964.

Pred zagrebačkom publikom pojavila se u martu 1962. godine u ulozi princeze Eboli kao već afirmisana svetska umetnica na vrhuncu glasovno-pevačkih i interpretativnih mogućnosti. Kritičar Nenad Turkalj nazvao ju je u Večernjem listu “jugoslovenskom Đulijetom Simionato”. Posebno je hvalio i njenu Karmen, navodeći da su ovacije publike bile “samo delimično priznanje za talenat, solidnost i finoću umetničkog rada od koga je sazdana” ta uloga u tumačenju Biserke Cvejić.

Njen veliki uspeh vezan je i za Metropoliten operu, u kojoj je prvi put nastupila u ulozi Amneris u aprilu 1961, praćena takođe pohvalnim osvrtima u njujorškim listovima. Biserka Cvejić ostala je povezana s Metropolitanom do kraja 1967. godine, a nastupila je više od 50 puta, uključujući na oproštajnom koncertu od stare zgrade Meta 16. aprila 1966. godine, kao i na otvaranju nove u septembru iste godine - praizvedbom opere “Antonije i Kleopatra” savremenog američkog kompozitora Semjuela Barbera.

Ulogu Amneris najčešće je i pevala – 150 puta, a ona joj je donela i nastup 1968. i 1969. kao prvoj stranoj umetnici u “Aidi” u Areni u Veroni. Pevala ju je na jubilarnom, stotom izvođenju te opere u julu 1968. Tom ulogom je i proslavila 25-godišnjicu umetničkog delovanja u januaru 1977. u Zagrebu, a njom se i oprostila od pozornice naredne godine.

Gostovala je, između ostalog, i u Kovent gardenu, u teatrima u Palermu, Napulju, Torinu, Barseloni, Briselu, Marseju, Buenos Airesu, Meksiku, Monte Karlu, Budimpešti, u Tokiju na turneji ansambla Rimske opere, kao i na festivalima Dubrovačke letnje igre, Splitsko leto…

Biserka Cvejić ostala je vezana za Beogradsku operu, sa kojom je odlazila na gostovanja u čuvenoj produkciji “Don Kihota” s Miroslavom Čangalovićem u naslovnoj ulozi. Ostala je verna i Splitu i Dubrovniku, nakon što je 1975. postala stalna članica Zagrebačke opere.

Dobitnica je niza nagrada, uključujući najviše francusko odlikovanje -  Legiju časti, koje joj je dodeljeno 2001. Nagradu za životno delo “Dositej Obradović” dobila je 2014. Dobitnica je, između ostalog, i Plakete FMU, nagrade za životno
delo Saveza muzičkih i baletskih pedagoga...

Povodom njenog 90. rođendana, Muzej Narodnog pozorišta u Beogradu priredio je izložbu i koncert u decembru 2013. godine, a povodom 95. rođendana, Muzej pozorišne umetnosti priredio je izložbu “Biserka Cvejić – od svetske dive do vrhunskog pedagoga”, čija je autorka Mirjana Odavić.

O Biserki Cvejić objavljene su dve monografije - "Biserka Cvejić" Slobodana Elezovića i "Biserna Biserka" Ričarda Svifta, koje iscrpno govore o njenom životu i umetničkom stvaralaštvu. Sa suprugom Dušanom Cvejićem autorka je knjige “Umetnost pevanja”.

*Foto: NP/ MPUS

(SEEcult.org)