Preminula Triša Braun
Velika američka plesna umetnica i uticajna koreografkinja Triša Braun (Trisha Brown) preminula je 18. marta u San Antoniju u Teksasu, posle duže bolesti, saopštila je njena kompanija koja će nastaviti da razvija njene inovativne projekte, u partnerstvu sa Bard koledžom.
Počev od 70-ih godina i čuvenih radova Walking Down the Side of a Building (1970) i Roof Piece (1971), Triša Braun je bila jedna od ikona savremene plesne scene, koja je bitno uticala na širok spektar koreografa – od Marka Morisa (Morris) do Stivena Petronija (Stephen).
Dobitnica niza najprestižnijih nagrada, poznata je bila po radu na nekonvencionalnim mestima, najčešće bez muzike.
Rođena i odrasla u Aberdinu, Triša Braun je diplomirala na Mils koledžu u Kaliforniji, a početkom 60-ih se preselila u Njujork, gde je ubrzo postala jedna od zvezda Džadson dens teatra. Tu je i započela istraživanje neobičnosti svakodnevnog života, pomerajući granice koreografije i modernog plesa. Braunova je 1970. godine osnovala sopstvenu kompaniju, stvarajući dela inspirisana sopstvenim okruženjem. U to vreme je počela i saradnju sa umetnikom Robertom Raušenbergom (Rauschenberg). Tokom 80-ih je kreirala niz inovativnih produkcija, kao što je sada već kultni projekat Set and Reset (1983), sa originalnom muzikom Lori Andreson (Laurie Anderson) i vizuelnim dizajnom Raušenberga. Time je zaokružen i njen prvi potpuni ciklus radova Unstable Molecular Structures koji je predstavio geometrijski stil koji je ostao obeležje njenog rada. Triša Braun je potom započela atletski zahtevan ciklus Valiant Series, pomerajući granice fizičke izdržljivosti igrača. Uledio je elegantan i misteriozan ciklus Back to Zero Cycle, koji je označio povratak sa spoljašnje virtuoznosti ka istraživanju nesvesnog. Poslednji put sarađivala je sa Raušenbergom na projektu If you couldn’t see me (1994), u kojem je igrala okrenuta leđima publici.
Iako je bila okrenuta pre svega ka inovativnosti i eksperimentu, Triša Braun je posvetila pažnju i klasičnoj muzičkoj i operskoj produkciji, predstavljajući svoj Music Cycle. Njena koreografija na muziku Johana Sebastijana Baha Musical Offering, M.O. (1995) hvaljena je kao remek-delo u “Njujork tajmsu”, što joj je otvorilo put ka novim operskim produkcijama.
Nastavljajući istraživanja, uključujući upotrebu novih tehnologija, Triša Braun je sa japanskim umetnikom i dizajnerom robota Kenjirom Okazakijem kreirala sofisticirani projekat I love my robots (2007). Njen poslednji rad, I’m going to toš my arms - if you catch them they’re yours (2011) bila je saradnja sa njujorškim vizuelnim umetnikom Bertom Barom (Burt Barr), koji joj je bio suprug, a preminuo je 2016.
Osim kao koreografkinja, Triša Braun se istakla i kao vizuelna umetnica, a posebno se afirmisala crtežima koji su izlagani u galerijama i muzejima širom sveta.
Kreirala je više od sto plesnih projekata od 1961. godine i bila je prva žena koreograf koja je dobila nagradu MakArtur fondacije “Genije”. Dobitnica je još niz priznanja, uključujući pet grantova američke Nacionalne fondacije za umetnost. Takođe, 1988. godine dobila je francuski Orden viteza umetnosti i književnosti u rangu viteza, a kasnije je osvojila i titulu komandira. Dobitnica je i Nacionalne medalje za umetnosti, kao i niza počasnih doktorata. Bila je počasna članica Američke akademije umetnosti i književnosti.
*Foto: screenshot, YouTube, Walker Art Center
(SEEcult.org)
