VR instalacija Ane Knežević na retrospektivi Naskovskog
Beogradska umetnica Ana Knežević, koja živi i radi u Njujorku, gostuje od 23. do 29. oktobra na retrospektivi Zorana Naskovskog “Javne tajne” u Muzeju savremene umetnosti u Beogradu (MSUB) VR instalacijom “Voiding the Void” koja omogućava posetiocu da se kreće kroz pet prostora – alternativnih realnosti, lišenih svih sadržaja koji bi mu odvraćali pažnju od minimalističke vizuelno-akustične scene u koju treba da se uklopi.
Posmatrač pristupa radu “Voiding the Void” Ane Knežević uz pomoć HTC VIVE VR seta, koji se sastoji od laserskih uređaja koji su postavljeni u uglove prostora, dijagonalno jedan preko puta drugog, i obrazuju prostornu mrežu uz pomoć koje se korisnik orijentiše u virtuelnom svetu, kao i naočara i slušalica koji deluju kao receptori, te džojstika čijom upotrebom se teleportuje iz jednog u drugi prostor. Rad je imerzivan, što znači da posmatrač ima osećaj telesnog uranjanja u apstraktne prostore koji ga u potpunosti obuhvataju dok iz različitih uglova posmatra geometrijske oblike, čija debljina gotovo da ne postoji (ima vrednost jednog piksela). Njihov ga obim svojim dimenzijama u potpunosti prevazilazi.
Pored vizuelnih, rad je ispunjen i zvučnim sadržajima, koji se aktiviraju posmatračevim kretanjem po virtuelnom prostoru, ispunjavajući ga zvukom i pružajući mu specifične tipove zvučne obojenosti. To su meditativni tonovi gongova i zvuci koji su nastali korišćenjem tibetanskih činija (inverznih zvona), koje u budizmu i tantrizmu imaju ritualne funkcije i čak im se pripisuje isceliteljska moć. Tenzije sa kojima se posmatrač suočava peolazeći iz jednog u drugi virtuelni prostor ne proizilaze iz sugestije mase tih virtuelnih objekata, već iz intenziteta emisije bele svetlosti. Oni poseduju specifičnu vrstu monumentalnosti, koja se kretanjem prema, oko i kroz prikazane objekte pokazuje i kao sasvim eterična, na granici bespredmetnog. Pritom se te forme, kako je naveo Stevan Vuković u pratećem tekstu, ne plasiraju posmatraču kao neka vrsta fetiš predmeta diskutabilnog ontološkog statusa, već kao generatori ličnih doživljaja otelovljenog subjekta koji se po postavci kreće.
Rad “Voiding the Void” prvi put je prikazan u fizičkom prostoru u aprilu 2019. godine u Njujorku, na samostalnoj izložbi Ane Knežević u Culture Hub-u, kao deo jednogodišnjeg rezidencijalnog umetničkog programa u toj njujorškoj instituciji namenjenoj za eksperimente u umetnosti i tehnologiji. Instalacija je potom prikazana u avgustu 2019. na grupnoj izložbi “Longing” kustosa Haorana Changa u On Canal art distriktu u Sohou, a doživela je i svetsku onlajn premijeru na Steam VR platformi 2020. godine, u saradnji Ane Knežević sa Chameleon VR galerijom –internet platformom virtuelne realnosti koja predstavlja izložbe savremene umetnosti. U Srbiji je taj VR prvi put predstavljen u septembru 2020. godine na VR izložbi imerzivne stvatnosti u okviru 14. Beldocs festivala, čija je kustoskinja bila Mara Prohaska.
Instalacija “Voiding the Void” realizovana je od granta koji je Kneževićeva dobila od Culture Hub-a, a saradnici na tom projektu bili su arhitekta Marija Milovanović iz Beograda i VR stručnjak Alex Lashkhi iz Tbilisija.
Interdisciplinarna umetnica Ana Knežević (1976) završila je studije slikarstva na Fakultetu likovnih umetnosti u rodnom Beogradu (2002) i studirala je slikarstvo na Fakultetu umetnosti Masačusets u Bostonu (2003-2004). Radi svetlosno-zvučne instalacije, crteže i VR instalacije. Od 2017. godine eksperimentššie meditativnim prostornim iskustvima, istražujuci nove teritorije otvorene VR tehnologijom. Dobitnica je CultureHub stipendije i rezidencije u Njujorku 2018, nagrade Pollock-Krasner u Njujorku 2017, nagrade CEC ArtsLink u Njujorku 2012, kao i nagrade za crtež Fondacije Vladimira Veličković 2009.
Samostalno je izlagala u Njujorku, gde živi i radi od 2013. godine, te u Bostonu i Parizu, kao i u Srbiji. Dela joj se nalaze u kolekcijama Umetničke galerije “Nadežda Petrović” u Čačku, Wiener Städtische, Galerije Haos u Beogradu, Muzeja u Smederevu, Muzeja rudničko-takovskog kraja…
Instalacija “Voiding the Void” deo je Wiener art kolekcije srpske savremene umetnosti https://art.wiener.co.rs/umetnik/ana-knezevic/ i kolekcije savremene umetnosti UG “Nadežda Petrović”.
Prijatelj predstavljanja instalacije “Voiding the Void” je Nova galerija vizuelnih umetnosti (NGVU) koja zastupa Anu Knežević u Srbiji, a sponzor postavke instalacije u okviru retrospektive Naskovskog u MSUB-u je Wiener Städtische osiguranje.
Retrospektivna izložba Naskovskog “Javne tajne”, čije su kustoskinje Una Popović i Gordana Nikolić, otvorena je na tri nivoa MSUB-a do 26. februara 2024. godine, a od 26. januara do 17. marta 2024. biće postavljena i u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine u Novom Sadu.
*Fotografije sa izložbe instalacije 'Voiding the Void' u Culture Hub-u u Njujorku, 2019. Fotografisala: Livia Sa
(SEEcult.org)
